Cover Image
փակիր այս գիրքըԱսլանյան Աշոտ Տիգրանի (1919-1989)
Դիտել փաստաթուղթըԱ. Տ. ԱՍԼԱՆՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
Դիտել փաստաթուղթըԱ. Տ. ԱՍԼԱՆՅԱՆԻ ԳԻՏԱԿԱՆ, ԳԻՏԱԿԱԶՄԱԿԵՐՊԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԱԿՆԱՐԿ
Բացիր այս թղթապանակը և դիտիր բովանդակությունըՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ակադեմիկոս Աշոտ Տիգրանի Ասլանյանը ծնվել է 1919 թ. փետրվարի 7-ին Քարվանսարայում (Տավուշի մարզ, Իջևան քաղաք)։

1941 թ. ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի երկրաբանական ֆակուլտետը։ 1957 թ. ստացել է երկրաբանական-հանքաբանական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։ Պրոֆեսորի կոչում ստացել է 1960 թ.։

Աշոտ Տիգրանի Ասլանյանի անունը պատվավոր տեղ է գրավում հայրենական գիտության անվանի գործիչների շարքում։ Նա մեծ ավանդ ունի երկրաբանական գիտության և արտադրության, գիտատեխնիկական և բարձրագույն դպրոցի կայացման ու ամրապնդման գործում։ Ա. Ասլանյանը գիտական լայն հետաքրքրությունների տեր գիտնական է եղել՝ ներառյալ շերտագրության և հնէաբանության, տարածքային երկրաբանության և տեկտոնիկայի, երկրաֆիզիկայի և մոլորակագիտության, մագմատիզմի և նորագույն հրաբխագիտության, ինժեներային երկրաբանության, մետաղածնությանը և հանքաբանությանը վերաբերող հարցերը։

1941 թ. ավարտելով Երևանի պետական համալսարանի երկրաբանության ֆակուլտետը՝ զորակոչվում է բանակ՝ մասնակցելով Հայրենական մեծ պատերազմին։ 1943 թ. ծանր վիրավորվում է և զորացրվում։ 1945 թվականից սկսում է աշխատել ՀՍՍՀ ԳԱ Երկրաբանության ինստիտուտում՝ սկզբում որպես կրտսեր գիտաշխատող, իսկ 1947 թվականից՝ սեկտորի վարիչ։ Նրա թեկնածուական ատենախոսությունը՝ նվիրված Հյուսիսային Հայաստանի շերտագրությանը և տեկտոնիկային, վկայությունն են նրա՝ իբրև խոստումնալից, օժտված, ոչ սովորական հետազոտող լինելուն։

Պրոֆեսոր Ասլանյանի վերջին աշխատանքների արդյունքները, որ ընդգրկում են Հայաստանի գրեթե ամբողջ տարածքը, ի մի են բերվում նրա դոկտորական ատենախոսության մեջ՝ «Региональная геология Армении»: Այդ հիմնարար գիտական աշխատությունը հրատարակվել է 1958 թ.՝ դառնալով իրական ներդրում Փոքր Կովկասի և Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիսարևելյան մասի երկրաբանական–տեկտոնական կառուցվածքի ուսումնասիրման գործընթացում։

Ա. Ասլանյանի հետաքրքրությունների շրջանակում յուրահատուկ տեղ են գրավում տեկտոնիկայի, երկրաֆիզիկայի և մոլորակագիտության սահմանագծերին վերաբերող տեսական հետազոտությունները։

Տեսական-ընդհանրական հետազոտությունների շարքում կարևոր տեղ է հատկացվում «К аксиоматике геологической науки» (1980) աշխատությունը, որտեղ նա տեսաբան-գիտնականների ուշադրությունն է հրավիրել երկրաբանության մեջ սահմանափակող չափանիշների մշակման անհրաժեշտության վրա, երկրաբանության դասական սկզբունքների կիրառման կարևորությունը հավանական-վիճակագրական և հարաբերական (ռելյատիվիստական) պատկերացումների հաշվով՝ ընդգծելով և հիմնավորելով թերմոդինամիկայի և մեխանիկայի մի քանի մասնավոր սկզբունքների կիրառման արդյունավետությունը։

Աշոտ Ասլանյանի կամ նրա ղեկավարությամբ կազմված երկրաբանական լուսանկարների և երկար տարիների երկրաբանական հետազոտությունների արդյունքները իրենց արտացոլումն են գտել երկրաբանորեն մասնագիտացված տարբեր մասշտաբի քարտեզների վրա։

Ակադեմիկոս Ասլանյանը անմիջականորեն մասնակցել է գործնականորեն հրատապ խնդիրների լուծմանը։ Նա ավելի քան 200 եզրակացություն է տվել երկրաբանական զանազան պայմաններում տարբեր ինժեներական կառույցների, ջրամբարների, գործարանների, ստորգետնյա գազապահեստների, բնակելի թաղամասերի կառուցման վերաբերյալ։

1975-1987 թթ. Աշոտ Ասլանյանը ՀՍՍՀ ԳԱ Երկրաբանության ինստիտուտի տնօրենն է եղել։ Այդ տարիները բնութագրվում են ինստիտուտում հիմնարար հետազոտությունների ընդլայնմամբ, նոր բաժինների և լաբորատորիաների ստեղծմամբ, ՍՍՀՄ ԳԱ համապատասխան ինստիտուտների հետ ստեղծագործական կապերի ընդլայնմամբ։

Ինստիտուտում աշխատելու տարիները արդյունավետ են եղել ակադեմիկոս Ասլանյանի համար։ Նրա՝ ավելի քան 200 գիտական հոդվածների և 9 մենագրությունների մեծ մասը գրվել են հատկապես այդ ժամանակահատվածում։ 1954-1975 թթ. Աշոտ Ասլանյանը ղեկավար աշխատանքներ է կատարել պետական կառույցների համակարգում։ Հատկապես անհրաժեշտ է նշել նրա 11 տարիների աշխատանքը Երկրաբանական վարչությունում՝ սկզբում որպես գլխավոր ինժեներ, ապա՝ վարչության պետ։ Նրա ղեկավարությամբ զգալիորեն ամրապնդվել ու կատարելագործվել են երկրաբանական ծառայությունները հանրապետությունում։ Հաջողությամբ հետազոտվել են գունավոր, հազվագյուտ և ազնիվ մետաղների հանքավայրերը, ոչ մետաղական հումքերը, ստորերկրյա քաղցրահամ և հանքային ջրերը, զգալիորեն ընդլայնվել է երկրի հանքահումքային բազան։ Այդ տարիներին մանրամասնորեն ուսումնասիրվել են Սոթքի ոսկու, Ագարակի պղնձամոլիբդենային, Հրազդանի երկաթի հանքավայրերը, Ջերմուկի, Արզնու, Հանքավանի հանքային ջրերի հանքավայրերը։ Ա. Տ. Ասլանյանի անձնական նախաձեռնությամբ իրագործվեցին բենտոնիտների և պերլիտների հազվագյուտ հանքավայրերի հետախուզական աշխատանքները, որոնց հիմքի վրա հետագայում կառուցվեցին Իջևանի և Արագածի կոմբինատները։

Ակադեմիկոս Ա. Ասլանյանի գործունեության մյուս բնագավառը կապված է բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների հետ։ 1965 թ. նա նշանակվում է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ռեկտոր։ Նրա առաջարկությամբ ստեղծվում է ինստիտուտի լեռնամետալուրգիական ֆակուլտետը։ Նա կազմակերպել և ղեկավարել է սեյսմոտեկտոնիկայի պրոբլեմային լաբորատորիան՝ միաժամանակ ղեկավարելով ընդհանուր և տարածաշրջանային (ռեգիոնալ) երկրաբանության ամբիոնը։

Մեկ տարի անց Ա. Տ. Ասլանյանը նշանակվում է հանրապետության Բարձրագույն և միջնակարգ մասնագիտական հաստատությունների նախարար (1966-1975 թթ.): Պրոֆեսոր Ասլանյանը 40 տարի դասախոսել է նախ Երևանի պետական համալսարանում, այնուհետև՝ Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում։

Նրա ղեկավարությամբ գիտության 12 թեկնածուներ և դոկտորներ ատենախոսություններ են պաշտպանել՝ արժանանալով բարձր գնահատանքի։

Ակադեմիկոսը ակտիվ գործունեություն էր ծավալում միջազգային երկրաբանական կոնգրեսների, կոնֆերենցիաների, սիմպոզիումների աշխատանքներին՝ հայրենական գիտությունը արժանապատվորեն ներկայացնելով արտերկրում (Ֆրանսիա, ԳԴՀ, Չեխոսլովակիա, Բուլղարիա, Բելգիա, Դանիա, Իտալիա և այլուր)։ Նա մեծ հեղինակություն էր գիտնականների և արդյունաբերողների լայն շրջանակների համար։ Ա. Ասլանյանը Նյու Յորքի (ԱՄՆ) ակադեմիայի անդամ էր, Մոլորակաբանության միջազգային ասոցիացիայի փոխնախագահ, Անդրկովկասի՝ Չորրորդական ժամանակաշրջանի ուսումնասիրության՝ ՍՍՀՄ ԳԱ հանձնաժողովի նախագահը, Հայկական երկրաբանական ընկերության կազմակերպիչը և առաջին պրեզիդենտը։ Եղել է «ՀՍՍՀ ԳԱ Գիտություններ Երկրի մասին տեղեկագրի» պատասխանատու խմբագիրը։

կադեմիկոս Ասլանյանը պարգևատրվել է Գերմանիայի երկրաբանական ընկերության՝ Աբրահամ Վերների մեդալով, ՍՍՀՄ աշխարհագրական ընկերության՝ Սեմյոն Տյանշանսկու անվան մեդալով։

Ա. Ասլանյանի մարտական և աշխատանքային ձեռքբերումները արժանացել են Հայրենական պատերազմի առաջին և երկրորդ աստիճանի շքանշաններով, Աշխատանքային կարմիր դրոշի 3 շքանշանով, Ժողովուրդների բարեկամության և բազմաթիվ այլ մեդալներով պարգևատրման։

Պրոֆեսոր Ասլանյանը մինչև կյանքի վերջին տարիները մասնակցել է դաշտային (երկրաբանական) աշխատանքներին՝ իր երիտասարդ գործակիցների հետ, օգնել է նրանց մասնագիտական խորհուրդներով։

Ակադեմիկոս Ասլանյանը լայն մտահորիզոնի, ֆենոմենալ հիշողության տեր մարդ էր, հիանալի գիտեր Հայաստանի պատմությունը, հնագիտությունը, գրականությունը։