ՆԵՐԿԱՅԱՑՆՈՒՄ Է ՀՀ ԳԱԱ ՍՓՅՈՒՌՔԻ ԲԱԺԻՆԸ

ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Ալեքսանդր Բաղդասարյանը խոշոր գիտնական էր, ակուստաէլեկտրոնիկայի ոլորտի և հեռահաղորդակցման տեխնոլոգիաներում դրանց բազմաթիվ կիրառումների հայտնի մասնագետ: Ա. Բաղդասարյանը ծնվել է 1946 թվականի փետրվարի 10-ին, Բաքու քաղաքում:
Նրա հայրը՝ Սերգեյ Բաղդասարյանը (ծնվել է 10.08.1913 Լեռնային Ղարաբաղի Հադրութի շրջանի Ազոխ գյուղում), ականավոր գիտնական էր հեղուկների ֆիզիկայի և քիմիայի ոլորտներում, տ.գ.դ., պրոֆեսոր, գիտության վաստակավոր գործիչ: Մայրը՝ Զինաիդա Իվանովնա Բելյաևան աշխատել է որպես բժիշկ, Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից էր։
1964 թվականին Ալեքսանդր Բաղդասարյանը ընդունվել է Մոսկվայի ֆիզիկա- տեխնիկական ինստիտուտ: 1967 թվականին փոխադրվել է Մոսկվայի պետհամալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետ, որն ավարտել է 1969 թվականին՝ Տեսական ֆիզիկա մասնագիտությամբ: Կյանքի այդ շրջանը նրա համար եղել է ընտրության բարդ շրջան, քանի որ դպրոցում և ԲՈՒՀ-ում գերազանց ուսման հետ միասին նա փայլուն հաջողությունների էր հասել շախմատում, որտեղ նա հանրապետության բազմակի չեմպիոն էր և մի շարք համամիութենական մրցումների հաղթող, ինչպես անհատական մրցաշարերում, այնպես էլ թիմային առաջնություններում:
1969-1974 թվականներին Ալեքսանդր Բաղդասարյանն աշխատել է միկրոսխեմատեխնիկայի Հատուկ կոնստրուկտորական բյուրոյում, Երևանի միկրոէլեկտրոնիկայի գիտահետազոտական տեխնոլոգիական ինստիտուտում, որտեղ եղել է մի շարք աշխատանքների կատարող և պատասխանատու կատարող, որոնք վերաբերվում էին ինտեգրալ սխեմաների, ճնշման, խոնավության, ջերմաստիճանի միկրոտվիչների և ակուստաէլեկտրոնային սարքերի մշակմանը: Նա միշտ ջերմությամբ է արտահայտվում այդ շրջանի իր ընկերների և մտերիմների մասին, որոնք ԽՍՀՄ-ում առաջին անգամ մեքենաշինության գիտահետազոտական տեխնիկական ինստիտուտում (ՄԳՀՏԻ) (տնօրենն էր Գ. Ս. Չոլախյանը) ձեռնամուխ եղան այն ժամանակների համար եզակի մշակումների:
1974 թվականից, ասպիրանտուրա ընդունվելուց հետո, Ա. Բաղդասարյանի հետագա բոլոր աշխատանքները կապված են Ռադիոտեխնիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի (ՌԷԻ) հետ: Նրա հետաքրքրությունների ոլորտում են ինչպես գիտական խնդիրների շատ լայն շրջանակ, այնպես էլ հարցեր՝ կապված դրանց ինժեներական մշակմանը և արտադրության մեջ ներդրմանը:
Այս կապակցությամբ բավական է թվարկել փայլուն պաշտպանած թեկնածուականը՝ «Ամպլիտուդով մոդուլացված մակերևութային ակուստիկ ալիքների (ՄԱԱ) փոխակերպիչների հետազոտությունը և դրանց հիման վրա ակուստաէլեկտրոնային սարքերի մշակումը» և դոկտորական ատենախոսությունը՝ «Ակուստաէլեկտրոնային սարքերի մշակումը և նրանց օգտագործումը ինֆորմացիայի ընդունման, հաղորդման և մշակման սարքավորումներում»։ Ալեքսանդր Սերգեյի Բաղդասարյանի ատենախոսությունները ճանաչվել են տարվա լավագույն աշխատանքների թվում:
ԽՍՀՄ ԳԱ Կոտելնիկովի անվան ՌԷԻ-ում աշխատանքի տարիներին, նա բախտ է ունեցել լինել ականավոր գիտնական, ակադեմիկոս Յուրի Վասիլևիչ Գուլյաևի աշակերտը և բեղմնավոր համագործակցություն է ունենալ նրա հետ: Այսպես՝ նրանց համատեղ ստեղծագործական, գիտական և ինժեներական համագործակցության շնորհիվ կազմակերպվել են «Ակուստաէլեկտրոնային սարքեր» ճյուղային լաբորատորիան և ՌԷԻ-ին կից ԽՍՀՄ կապի միջոցների արդյունաբերության փորձարարական արտադրություն ճապոնական «Murata» և ֆրանսիական «Tomson-CSF» ֆիրմաների հետ համատեղ, Մինսկի «Գորիզոնտ» արտադրական միավորման և Չերկասկի ռադիոգործարանում կազմակերպվել է հեռուստացույցների ֆիլտրերի խոշոր սերիական արտադրություն, հեռահողարդակցության տեխնոլոգիաների ոլորտում իրականացվել են մի շարք գիտահետազոտական և փորձնական կոնստրուկտորական մշակումներ և կազմակերպվել են արտադրություններ՝ հետևյալ կոոպերացիաների հետ. ԳՀԻ «Ֆոնոն» (հետագայում ԲԲԸ «ԲՈՒՏԻՍ»), ԳՄ «Անգստրեմ», ԳԱՄ «Իստոկ», ԱՄ «Էլեկտրոպրիբոր», ԳԱՄ «Վեկտոր», ԼԳԱՄ «Սեվերնայա զարյա», ԽՍՀՄ Կապի միջոցների նախարարություն, ԽՍՀՄ Էլեկտրոնային արդյունաբերության նախարարություն, ԽՍՀՄ Կապի նախարարություն, ՌԴ Պաշտարդպետկոմ, ՌԴ Պաշտպանական արդյունաբերության նախարարություն, ՌԴ Էկոնոմիկայի նախարարության Կառավարման համակարգերի գործակալություն: Այս համագործակցությունը ընթանում է ավելի քան 25 տարի՝ 1984 թվականից մինչ օրս:
1984-ից մինչև 1987 թվականները Ա. Ս. Բաղդասարյանը ղեկավարել է մի շարք աշխատանքներ, որոնք վերաբերվում են ֆունկցիոնալ էլեկտրոնիկային և կապի միջոցների զարգացման հեռանկարների կանխատեսմանը, մասնակցել է ճյուղային միկրո և ֆունկցիոնալ էլեկտրոնիկայի զարգացման համակարգային նպատակային ծրագրերի նախապատրաստմանը, եղել է գիտքարտուղար, ԽՍՀՄ կապի միջոցների արդյունաբերության նախարարության «Կապի միջոցների ֆունկցիոնալ էլեկտրոնիկա» ԳՏԽ-ի կոորդինացիոն խորհրդի բաժանմունքի նախագահի տեղակալ:
1987 թվականից մինչ 2021թ. (իսկ 1990-ից որպես «Էլկո» ԳԱՄ գլխավոր տնօրեն) Ա. Ս. Բաղդասարյանը գիտահետազոտական և փորձարարակոնստրուկտորական մի շարք մշակումների ղեկավարն ու գլխավոր կոնստրուկտորն էր: Աշխաանքներն իրականացվել են կառավարման համակարգերի ռուսական գործակալության (ԿՀՌԳ) սարքավորում արտադրող ձեռնարկությունների, ՌԴ Պաշտպանության նախարարության, ՌԴ Կապի պետկոմի, ՌԴ նախագահին կից պետտեխկոմի, ՌԳԱ Կիրառական պրոբլեմների բաժանմունքի և Մոսկվայի կառավարության կարիքների համար: Այս աշխատանքների շրջանակներում նրա կողմից լուծված հիմնարար խնդիրները բազմիցս նշվել են որպես ԽՍՀՄ ԳԱ և ՌԳԱ-ի նվաճումներ:
Ա. Ս. Բաղդասարյանի գիտական հետազոտությունների և ինժեներական մշակումների հիմնական արդյունքները հրապարակվել են ավելի քան 300 գիտական հոդվածներում, միջազգային գիտաժողովների ավելի քան 70 հեղինակային վկայագրերում և Մեծ Բրիտանիայի, Գերմանիայի, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Ճապոնիայի և այլ երկրների ավելի քան 40 արտոնագրերում և ութ մենագրություններում, ուսումնական ձեռնարկներում:
Ա. Ս. Բաղդասարյանն յրականացնում էր մեծ գիտակազմակերպչական, մանկավարժական և հասարակական աշխատանք: Լինելով Ա. Մ. Պռոխորովի անվան ինժեներական գիտությունների ակադեմիայի գլխավոր գիտական քարտուղարը՝ նա մասնակցում էր ակադեմիայի ինժեներական հետազոտությունների կոորդինացման աշխատանքներին ակադեմիայի բոլոր ուղղություններով: Ակնառու գիտատեխնիկական նվաճումների համար ինժեներական ակադեմիայի կողմից Ալեքսանդր Սերգեյի Բաղդասարյանը պարգևատրվել է Ա. Մ. Պրոխորովի, Ա. Ի. Բերգի մեդալներով: Պռոխորովի մրցանակի դափնեկիր էր: Ակադեմիայի Ուրալի միջմարզային բաժանմունքի կողմից պարգևատրվել էր Ա. Ս. Պոպովի անվան մեդալով և մրցանակով:
1993-1997 թվականներին Ա. Ս. Բաղդասարյանը «Յու. Ա. Գագարինի հիմնադրամի» տնօրենն էր: Նրա անմիջական ղեկավարությամբ մշակվել է «Միր» ուղեծրային կայանի օպերատոր-հետազոտողի աշխատանքային տեղը, որը հաջողությամբ ցուցադրվել է մի շարք միջազգային ցուցահանդեսներում՝ Ժնևում «Տելեկոմ-91», «Տելեկոմ-95», Ռիո-դե-Ժանեյրոյում «Տելեկոմ-Ամերիկա-96», Սինգապուրում «Տելեկոմ-Ասիա-97»: Այդ նույն ժամանակահատվածում նա կազմակերպել է մի շարք հեռուստակամուրջներ «Միր» ուղեծրային կայանի, «Էներգիա» ՀՏԿ-ի, «Տելեկոմ» ԲԲԸ-ի, Պաշտարդպետկոմ-ի, «Ռոստելեկոմ»ԲԲԸ-ի և «Յու. Ա. Գագարինի անվան հիմնադրամի» մասնակցությամբ:
Մինչև 2021թ. Ա. Ս. Բաղդասարյանը ՌԳԱ Վ. Ա. Կոտելնիկովի անվան ՌԷԻ-ում գլխավոր գիտաշխատող էր, Ա. Մ. Պռոխորովի անվան ինժեներական գիտությունների ակադեմիայի գլխավոր գիտական քարտուղարն էր, Մոսկվայի ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուսի պրոֆեսոր էր, Մոսկվայի ռադիոտեխնիկայի, էլեկտրոնիկայի և աբտոմատիկայի ինստիսուտի պրոֆեսոր էր, Յա. Մուդրիի անվան Նովգորոդի համալսարանի պրոֆեսոր, Էլեկտրոնիկայի և ռադիոտեխնիկայի մասնագիտացման ԲՈՀ-ի փորձագիտական խորհրդի անդամ էր, մի շարք ամսագրերի խմբագրական խորհուրդների անդամ էր, դոկտորական ատենախոսությունների պաշտպանության խորհրդի անդամ էր: 2008 թվականին նա ընտրվել էր Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների Ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ:
Ա. Ս. Բաղդասարյանը գիտակազմակերպչական, ինժեներական և հասարակական աշխատանքների համար պարգևատրվել էր՝ «Լենինի 100 տարին», «Աշխատանքի վետերան», «Մոսկվայի 850 ամյակ», Ռուսաստանի նավատորմի 300-ամյակի մեդալներով և «ԽՍՀՄ կապի միջոցների արդյունաբերության պատվավոր աշխատող», «ԽՍՀՄ գյուտարար», «Ռուսաստանի պատվավոր ռադիստ» շքանշաններով: Նա ՌԴ կառավարության գիտության և տեխնիկայի ոլորտի դափնեկիր էր նոր սերնդի պետական հեռուստատեսային ցանցի կառուցման գիտական, տեխնիկական և կազմակերպչական լուծումների մշակման և ներդրման համար: Միջազգային աստղագիտական ծորհրդի որոշմամբ՝ N10002 փոքր մոլորակը կրում է «Բաղդասարյան» անունը։
Ա. Ս. Բաղդասարյանը իր տիկնոջ՝ Վերա Պետրովնա Բալաշովայի հետ, դաստիարակել է երեք երեխաների և ունի չորս թոռ:
Ա. Ս. Բաղդասարյանի որդին՝ Սերգեյ Բաղդասարյանը (1982 թվականին ծնված), 2004 թվականին ավարտել է Ն. Է. Բաումանի անվան Մոսկվայի բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը «Ռադիոլոկացիա» մասնագիտացմամբ: 2005 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն: Ներկայումս Սերգեյ Բաղդասարյանը «Ռադիոհաճախային իդենտիֆիկացիայի և կապի տեխնոլոգիաների» գիտաարտադրական ձեռնարկության գլխավոր տնօրենն է:
2021թ. փետրվարի 11-ին հայազգի մեծանուն գիտնական Ալեքսանդր Սերգեյի Բաղդասարյանը կնքեց իր մահկանացուն, սակայն իր գործը այսօր էլ շարունակում են իր ասպիրանտները, զավակները:

Գոհար Իսկանդարյան, պ.գ.թ. դոցենտ
ՀՀ ԳԱԱ սփյուռքի բաժնի գիտքարտուղար