Cover Image
փակիր այս գիրքըՄարտիրոսյան Ռադիկ Մարտիրոսի (1936)
Դիտել փաստաթուղթըՌ. Մ. ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
Դիտել փաստաթուղթըՌ. Մ. ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐ
Բացիր այս թղթապանակը և դիտիր բովանդակությունըՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ռադիկ Մարտիրոսի Մարտիրոսյանը ծնվել է 1936 թ. մայիսի 1-ին, Լեռնային Ղարաբաղի Մարտակերտի շրջանի Մատաղիս գյուղում: Միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվում է Երևանի պետական համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը:

1958 թ. համալսարանը գերազանցությամբ ավարտելով` աշխատանքի է անցնում Բյուրականի աստղադիտարանում: Նա շուտով տեղափոխվում է ՀՀ ԳԱԱ Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի նորաստեղծ ինստիտուտը` մասնագիտանալով քվանտային էլեկտրոնիկայի ուղղությամբ:

1960թ. ՀՀ ԳԱԱ նախագահ, աշխարհահռչակ աստղագետ Վիկտոր Համբարձումյանի առաջարկությամբ ու աջակցությամբ Ռ. Մարտիրոսյանը մեկնում է Մոսկվա և ընդուվում ԽՍՀՄ ԳԱ Պ. Լեբեդևի անվ. Ֆիզիկայի ինստիտուտի ասպիրանտուրան, որտեղ Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, ակադեմիկոս Ա. Մ. Պրոխորովի գիտական ղեկավարությամբ կատարում է մի շարք հետազոտություններ քվանտային և գերբարձր հաճախականությունների ռադիոֆիզիկայի ուղղությամբ:

1964 թ. Ռ. Մարտիրոսյանը հաջողությամբ պաշտպանելով թեկնածուական ատենախոսությունը` աշխատանքի է անցնում Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտում: Այստեղ, ակադեմիկոս Վ. Համբարձումյանի հավանությամբ, ԳԱԱ նախագահության որոշումով ստեղծվում է քվանտային ուժեղացման լաբորատորիա` Ռ. Մարտիրոսյանի ղեկավարությամբ: 1970 թ. նա նշանակվում է ՌՖԷԻ` գիտական աշխատանքների գծով փոխտնօրեն, իսկ 1980 թ.՝ նույն հաստատության տնօրեն:

Նրա ջանքերով իր ղեկավարած ինստիտուտում հիմնադրվում է տարաչափ քվանտային ալիքների տիրույթների և քվանտային ուժեղացման ֆզիկական հիմունքների մշակման գիտական նոր ուղղություն: Ուղղորդվելով այդ ուղղության տեսությամբ` 1980 թ. նա դոկտորական ատենախոսություն է պաշտպանում “Քվանտային ուժեղացուցիչների արդյունավետության բարձրացումը“ թեմայով:

1982 թ. Ռ. Մարտիրոսյանին շնորհվում է պրոֆեսորի կոչում, 1986-ին` գիտության բնագավառում ներդրած ծանրակշիռ ավանդի համար նա ընտրվում է ՀԽՍՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, իսկ 1990 թ.` ակադեմիկոս: Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտում արդյունավետ կերպով շարունակելով բարձր զգայնության ռադիոընդունիչ սարքերի ուղղությամբ կատարվող աշխատանքները` Ռ. Մարտիրոսյանը և նրա աշակերտները հասնում են այն բանին, որ հետագայում այդ սարքերը լայն կիրառություն են գտնում բնական պաշարների հետազոտման, ռադիոաստղագիտության, բժշկական կենսաբանության բնագավառներում: Այդ աշխատանքների համար Ռ. Մարտիրոսյանը և նրա աշխատախումբը 1988 թ. արժանացան «Գիտության և տեխնիկայի ասպարեզում լավագույն արդյունքների համար» Հայաստանի պետական մրցանակի:

Գիտահետազոտական արդյունավետ աշխատանքին զուգընթաց, 1965 թ. Ռ. Մարտիրոսյանը դասախոսական ակտիվ գործունեություն է ծավալում Երևանի պետհամալսարանի ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետում և 1983-ին այդտեղ հիմնադրում է Գերբարձր հաճախականությունների ռադիոֆիզիկայի ամբիոնը:

Ռ. Մարտիրոսյանը հեղինակ է բազմաթիվ գիտական աշխատությունների և հոդվածների: Նա կարևոր արդյունքներ է ստացել սանտիմետրային և միլիմետրային ռադիոալիքների տիրույթում աշխատող նոր, բարձր արդյունավետության քվանտային ուժեղացուցիչների ուսումնասիրման և ստեղծման ասպարեզում: Հայտնաբերել և հետազոտել է քվանտային ուժեղացուցիչներում որպես ակտիվ միջավայր ծառայող նոր նյութեր: Այդ աշխատանքների հիման վրա ստեղծվել են նոր տեսակի քվանտային սարքեր, որոնք լայնորեն կիրառվել են ռադիոաստղագիտական հետազոտություններում:

Հայաստանի կառավարությունը նրա գիտական վաստակն ու արգասավոր գործունեությունը հաշվի առնելով` 1993 թ. Ռ. Մ. Մարտիրոսյանին նշանակում է Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր, որտեղ նա աշխատում է մինչև 2006 թվականը:

Համալսարանում բացվում է գիտամակավարժական և գիտակազմակերպական աշխատանքների նոր, լայն ասպարեզ, որտեղ դրսևորվում է նրա` իբրև ղեկավարի ու կազմակերպչի ողջ կարողությունը: Մեծ հաջողությամբ Մայր բուհում իրագործվում է բազմաստիճան կրթական նոր համակարգին անցնելու ծրագիրը: Նրա ղեկավարության տարիներին համալսարանում բացվում են աստվածաբանության, միջազգային հարաբերությունների, ժուռնալիստիկայի, սոցիոլոգիայի նոր ֆակուլտետները, բուհական ուսուցումը լրացվում է քաղաքագիտություն, հոգեբանություն, արվեստաբանություն նոր մասնագիտություններով, Իջևանում հիմնադրվում է Երևանի պետհամալսարանի մասնաճյուղը, համալսարանում ստեղծվում է արդի միջազգային չափանիշներին համապատասխան նյութատեխնիկական բազա` անհրաժեշտ սարքավորումներով, համակարգչային ու ինտերնետային ցանցով, հարուստ գրականությամբ. կատարվում են լայնածավալ շինարարական և վերանորոգչական աշխատանքներ, սերտանում և ավելի արդյունավետ են դառնում Մայր բուհի կապերը միջազգային գիտակրթական և մշակութային կառույցների հետ. նշված ձեռքբերումները կմնան և արժանվույն կարձանագրվեն Երևանի պետական համալսարանի պատմության մեջ: Ակադեմիկոս Ռ. Մարտիրոսյանը տարիներ շարունակ եղել է համալսարանների միջազգային և համաեվրոպական ընկերությունների խորհուրդների անդամ, Հայաստանի պետական բուհերի ռոկտորների խորհրդի նախագահ:

Նա մի շարք գիտական պարբերականների խմբագրական խորհուրդների անդամ է, ՀՀ ԳԱԱ “Տեխնիկական գիտություններ” տեղեկագրի գլխավոր խմբագիրն է: Որտեղ էլ նա աշխատել է, բացառիկ գործնական հատկանիշների և մարդամոտ բնավորության շնորհիվ մնայուն հետք է թողել այդ հաստատությունների աշխատակազմի և ուսանողների հիշողության մեջ: Նկատի ունենալով Ռադիկ Մարտիրոսյանի գիտակազմակերպական վիթխարի փորձն ու ունակությունները` նրան 2006 թ. ընտրեցին Հայաստանի Հանրապետության ԳԱԱ նախագահ` համոզված լինելով, որ նա կանի ամեն ինչ, Հայաստանի գիտությունը, մասնավորապես հայագիտությունը հեռանկարային զարգացման նոր ուղու վրա դնելու համար: Այդ պաշտոնում նա եղել է մինչև 2021 թ.: