SearchAcademiciansForeign members

Cover Image
close this bookՋրբաշյան Էդվարդ Մկրտչի (1923-1999)
View the documentԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Է. Մ. ՋՐԲԱՇՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
View the documentԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Է. Մ. ՋՐԲԱՇՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳԻՏԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԱԿՆԱՐԿ
Open this folder and view contentsՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Տե՛ս նաև՝

«...Է.Մ. Ջրբաշյանը խոշոր գիտնական է, հայ և սովետական բազմազգ գրականության ականավոր տեսաբան և պատմաբան, գրական և հասարակական գործիչ, գիտության կազմակերպիչ և մանկավարժ »:



Վ. Հ. Պետրոսյան

Էդվարդ Մկրտչի Ջրբաշյանը ծնվել է 1923թ. սեպտեմբերի 24-ին Երևանում ծառայողի ընտանիքում։ Մահացել է օգոստոսի 11-ին 1999 թ. Երևանում։
1931-1941 թթ. սովորել է Ա. Ս. Բուրնովի անվան դպրոցում)։
1941-1942 թթ. 26-րդ ավիադպրոցի կուրսանտ (ք. Թբիլիսի)։
1942 թ. Բաքվի հետևակային ուսումնարանի կուրսանտ, - Հրամկազմի կատարելագործման կուրսերի ունկնդիր (Թբիլիսի)։
1943-1944 թթ. թվականներին լեյտենանտի կոչումով ծառայել է Կարմիր բանակում, որպես ջոկատի և մարտկոցի հրամանատար(գործող բանակում) 10-րդ հրետանային դիվիզիայի 157-րդ ականանետային գնդում։
1944 թ. պարգևատրվել է «Կարմիր աստղ» շքանշանով։
1945-1950 թթ. Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակոիլտետի հայկական բաժնի ուսանող։
1946 թ. ընտրվել է ՍՄԿԿ անդամ։
1950-1953 թթ. ԵՊՀ-ի բանասիրական ֆակույտետի ասպիրանտ «Գրականության տեսություն» մասնագիտությամբ։
1953-1954 թթ. «Գրական թերթ»-ի գլխավոր խմբագրի տեղակալ։
1953-1962 թթ. «Գրական թերթ»-ի խմբագրական կոլեգիայի անդամ։
1953-1972 թթ. ԵՊՀ-ի հայ գրականության ամբիոնի ավագ դասախոս, այնուհետև դոցենտ, պրոֆեսոր։
1954 թ. շնորհվել է բանասիրական գիտությունների թեկածուի գիտկան աստիճան։
1955-1957 թթ. Հայաստանի ԿԿ Կիրովյան շրջկոմի պլենումի անդամ։
1956 թ. ընտրվել է ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ։
1961 թ. արժանացել է «Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալի։
1961-1962 թթ. «Սովետական գրականություն» ամսագրի գլխավոր խմբագիր։
1961-1992 թթ. «Սովետական գրականություն» (հետագայում՝ «Նորք») ամսագրի խմբագրական կոլեգիայի անդամ։
1962 թ. Հայկական ՍՍՀ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։
1965 թ. շնորհվել է բանասիրական գիտությունների դոկտորի գիտկան աստիճան։
1966-1970 թթ. ՀՍՍՀ ԳԱ Մ.Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի նորաստեղծ գրականության տեսության բաժնի վարիչ։
1967 թ. շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչում։
- Հիմնադրել է «Բանբեր Երևանի համալսարանի»(հաս. գիտ-ներ) հանդեսը և միչև 1977 թ.՝ եղել է գլխավոր խմբագիր ։
1970 թ. պարգևատրվել է «Քաջարի աշխատանքի համար» մեդալով՝ ի նշանավորումն Վ.Ի.Լենինի ծննդյան 100-ամյակի,
– Արժանացել է Հայկական ՍՍՀ գիտության վաստակավոր գործչի կոչման։
1971 թ. ընտրվել է Հայաստանի գրողների միության նախագահության անդամ։
1972-1986 թթ. Երևանի համալսարանի գրականության տեսության և գեղագիտության, ապա՝ արտասահմանյան գրականության և գրականության տեսության ամբիոնների վարիչ։
1974 թ. ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ։
1974, 1981 թթ. Հայկական ԽՍՀ պետական մրցանակների դափնեկիր։
1974-1988 թթ. Գիտական գործուղում ԳԴՌ, Հունգարիա, Ավստրիա, Ֆրանսիա, Շվեյցարիա։
1977-1999 թթ. Հայկական ՍՍՀ ԳԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի տնօրեն։
1977-1999 թթ. ՀՀ ԳԱԱ փիլիսոփայության և բանասիրության բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղարի տեղակալ(համատեղ)։
1978 թ. ՀԿԿ Երևանի Սպանդարյանի շրջկոմի բյուրոյի անդամ։
1981 թ. ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ իսկական անդամ «Գրականություն և գրականագիտություն» մասնագիտության գծով։
1983 թ. պարգևատրվել է «Կարմիր դրոշի շքանշանով»։
1985 թ. պարգևատրվել է Հայրենական պատերազմի առաջին աստիճանի շքանշանով։
1987–1999 թթ. Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում Հովհ. Թումանյանի կյանքի ու ստեղծագործության ուսումնասիրության և հրատարակությունների գիտահետազոտական խմբի ղեկավար (համատեղ)։
1994–1999 թթ. ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (համատեղ)։

Էդվարդ Մկրտչի Ջրբաշյանը ծնվել է 1923 թ. սեպտեմբերի 24-ին, Երևանում ծառայողի ընտանիքում։ Ավարտել է Շ. Ռուսթավելու անվան միջնակարգ դպրոցը և զորակոչվել Սովետական բանակի շարքերը։ Բաքվի հրամանատարական ուսումնարանն ավարտելուց հետո 1942-1944 թթ. լեյտենանտի կոչումով ծառայել է մի շարք զորամասերում որպես ջոկի, վաշտի և ականանետային մարտկոցի հրամանատար։ 3-րդ բելոռուսական ռազմաճակատի կազմում մասնակցել է Հայրենական Մեծ պատերազմի մարտերին և ծանր վիրավորվել 1944 թ.-ի հոկտեմբերին։

Բանակից զորացրվելուց հետո 1945 թ. սեպտեմբերին ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը (հայկական բաժին)։ Համալսարանը գերազանց ավարտելուց հետո ընդունվել է ասպիրանտուրա «գրականության տեսություն» մասնագիտությամբ։

1950 թ. աշնանից սկսել է դասավանդել համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում գրականության տեսության առարկան։ Այդ ժամանակից անընդմեջ դասավանդել է համալսարանում, ուր կարդացել է մարքս-լենինյան գեղագիտություն և հայ գրականության պատմության դասընթացներ։ 1972 թ-ից ղեկավարել է համալսարանի գրականության տեսության և գեղագիտության նորաստեղծ ամբիոնը։

1977 թ. մայիսին նշանակվել է Հայկական ՍՍՀ ԳԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի դիրեկտոր և զբաղեցրել է այդ պաշտոնը մինչև իր կյանքի վերջը։

1954 թ. պաշտպանել է թեկածուական ատենախոսություն, 1965-ին՝ դոկտորականը։ Այնուհետև նրան շնորհվել է(1967 թ.) պրոֆեսորի` և (1970 թ.) ՀՍՍՀ գիտության Վաստակավոր գործչի կոչումներ։ 1974 թ. ընտրվել է ՀՍՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ։

Հիմնական աշխատանքին զուգընթաց տարբեր տարիների ընթացքում եղել է «Գրական թերթ»-ի գլխավոր խմբագրի տեղակալ (1953-1954թթ.), «Սովետական գրականություն» ամսագրի գլխավոր խմբագիր (1961-1962 թթ.), գրականության ինստիտուտի տեսության բաժնի վարիչ (1966-1970 թթ.), «Բանբեր Երևանի համալսարանի» հանդեսի գլխավոր խմբագիր (1967-1977 թթ.)։ Հայաստանի սովետական գրողների միության վարչության և նրա նախագահության անդամն է եղել։

1938-1943 թթ. եղել է կոմերիտմիության անդամ, 1946 թ-ից՝ ՍՄԿԿ անդամ։

Էդվարդ Մկրտիչի Ջրբաշյանը սովետահայ գրականագիտության բնագավառում աշխատել է 30տարի։ Այդ ժամանակաշրջանում նա հրապարակել է 12 անուն գիրք, շուրջ 300 գիտական հոդվածներ, որոնք լուրջ ներդրում են հայագիտության մեջ, արծարծում են տեսական ու պատմագրական հանգուցային խնդիրներ,նորովի լուսաբանում գրականագիտական մի շարք պրոբլեմներ։

Էդվարդ Ջրբաշյան գիտնականին բնորոշ հատկանիշներից են գիտական պրոբլեմների ինքնատիպ քննության կարողությունը, խորագիտակությունը, նպատակասլացությունը ու բեղմնավոր աշխատունակությունը։

Է. Մ. Ջրբաշյանի գիտական աշխատությունների ստվար մասը նվիրված է գրականության տեսության ընդհանուր և ազգային խնդիրներին, գեղարվեստական մեթոդի և ժանրերի պատմության ու տիպաբանության հարցերին։ Է. Մ. Ջրբաշյանը լուրջ ներդրում ունի Հովհ. Թումանյանի կյանքի և ստեղծագործության ուսումնասիրության բնագավառում՝ նորովի մեկնաբանելով նրա երկերի ազգային ակունքների, ստեղծագործական պատմության հարցերը, բովանդակության և գեղարվեստական կերտվածքի յուրահատկությունները։ Հեղինակը համակողմանի քննության է ենթարկել նաև հայ նոր բանաստեղծության ձևավորման ու զարգացման պատմությունն ու տեսությունը, 19-րդ դարավերջի և 20-րդ դարասկզբի արևելահայ և արևմտահայ գրական ուղղությունները՝ իրենց գեղագիտական ու գաղափարաբանական դրսևորումներով և ժանրային բազմազանությամբ։

Է. Մ. Ջրբաշյանի գիտահետազոտական աշխատանքները ունեն երկու հիմնական ուղղություն՝գրականության տեսություն և հայ նոր ու սովետական գրականության պատմություն։

Գրականության տեսության և գեղագիտության պրոբլեմներին նվիրված ուսումնասիրությունների արդյունքները ամփոփված են նրա «Գրականության տեսություն», «Աշխարհայացք և վարպետություն», «Պոետիկայի հարցեր» գրքերում, ինչպես նաև կոլեկտիվ ժողովածուներում և գիտական հանդեսներում տպագրված բազմաթիվ հոդվածներում։ Է. Մ. Ջրբաշյանի «Գրականության տեսությունը» բուհական առաջին հայերեն ձեռնարկն է, որ ունեցել է հինգ հրատարակություն, և հեղինակը 1974 թ. արժանացել է Հայկական ՍՍՀ պետական մրցանակի։ Խոշոր գիտական արժեք ունեն գեղարվեստական մեթոդի, գրական ժանրերի էության և չափանիշների վերաբեյալ Է. Մ. Ջրբաշյանի ուսումնասիրությունները։ Առանձնապես պետք է նշել հայկական տաղաչափությանը նվիրված նրա բազմաթիվ աշխատությունները, որոնց մեջ նոր և ինքնատիպ մեկնաբանություն են ստացել հայկական ոտանավորի բնույթի և առանձնահատկությունների հարցերը։

1966 թ. գիտնականի ղեկավարությամբ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում ստեղծվեց գրականության տեսության բաժինը, 1970 թ.՝ համալսարանի գրականության տեսության և գեղագիտության ամբիոնը։

Հայ գրականության պատմությունը, մասնավորապես նոր և սովետական, Է. Մ. Ջրբաշյանի ուսումնասիրությունների երկրորդ ոլորտն է։ Առանձնահատուկ մեծ է Է. Մ. Ջրբաշյանի ներդրումը Հովհ. Թումանյանի ստեղծագործության ուսումնասիրության և գիտական հրատարակության գործում։ Ջրբաշյանի անմիջական մասնակցությամբ հիմնադրվել է «Թումանյան. Ուսումնասիրություններ և հրապարակումներ» մատենաշարը, որի հինգ գրքերը լույս են տեսել 1964-1998թթ.։ Գրականության ինստիտուտում Ջրբաշյանը ղեկավարել է Թումանյանի երկերի ակադեմիական տասհատորյակի հրատարակության աշխատանքը (հ. 1-10, 1988-1999), որի վերջին՝ 10-րդ հատորը տպագրվեց գիտնականի մահից ընդամենը շաբաթներ անց։ Այս գրքերը, որոնք աչքի են ընկնում Հովհ. Թումանյանի երկերի գեղագիտական նուրբ վերլուծություններով, հասարակական-պատմական արժեքի և ստեղծագործական պատմության խոր բացահայտումով, նոր խոսք են հայ մեծ բանաստեղծի վաստակի գիտական գնահատման ասպարեզում։ Գիտական մեծ արժեք ունեն գիտնականի գրքերն ու ուսումնասիրությունները դարասկզբի արևմտահայ բանաստեղծներ Մ. Մեծարենցի, Դ. Վարուժանի, Ռ. Սևակի մասին։ Է. Մ. Ջրբաշյանը հանդես է եկել Ավետիք Իսահակյանին և Վահան Տերյանին նվիրված հետազոտություններով («Ավետիք Իսահակյանի քնարական հերոսը», «Աբու-Լալա Մահարին և ռոմանտիկական պոեմի ավանդույթները», «Վահան Տերյանի բանաստեղծական շարքերը»), որոնց մեջ նոր մեկնաբանություններ են տրված բանաստեղծների գրական զարգացման, գեղարվեստականմեթոդի, պոետիկայի և վարպետության հարցերին։

Է. Մ. Ջրբաշյանի աշխատությունները առաջ են շարժել հայ գրական միտքը, բարձրացրել նրա տեսական մակարդակը։ Մեծ է Է. Մ. Ջրբաշյանի ներդրումը «Հայ նոր գրականության պատմության» հինգհատորյակի ստեղծման գործում։ Գիտական մեծ արժեք ունեն հինգերորդ հատորի «Ներածությունն» ու «Գրական քննադատություն» գլուխը։ Այստեղ, ըստ էության, տրված է հայ հասարակական-գրական կյանքի ամենաբարդ շրջաններից մեկի խտացած պատմությունը, գրական բազմաթիվ ուղղությունների ու մեթոդների առաջացման ու զարգացման ընթացքի գիտական խոր վերլուծությունը, գրական քննադատության տարբեր դպրոցների դերը, քննադատության և գեղարվեստական գրականության բազմապիսի հարաբերությունների լուսաբանությունը։ «Հայ նոր գրականության պատմության» հինգհատորյակի համար գիտնականն 1981 թ. արժանացավ ՀՍՍՀ երկրորդ պետական մրցանակին։

Է. Մ. Ջրբաշյանին լրջորեն զբաղեցրել են սովետահայ գրականության պատմության և տեսության հարցերը, որոնք գիտական խոր քննության են ենթարկված ոչ միայն «Պոեմի ժանրը սովետահայ գրականության մեջ» գրքում, այլև Չարենցի ստեղծագործությանը և ժամանակակից պոեզիային նվիրված մի շարք ուսումնասիրություններում։ Նա գիտական խորազնին հետազոտություններ է նվիրել Չարենցի և դասական գրականության ստեղծագործական կապերի բացահայտմանը։

Հայաստանի սովետական գրողների վերջին համագումարում Է. Մ. Ջրբաշյանը հանդես եկավ սփյուռքահայ գրական պրոցեսի խոր և համակողմանի վերլուծությունը պարունակող զեկուցումով։

Է. Մ. Ջրբաշյանը գործուն մասնակցություն է ցուցաբերել գիտական կոնֆերանսներին, նստաշրջաններին և՛ հանրապետությունում, և՛ հանրապետությունից դուրս։ Նա հայ գրականության դասընթացներ է կադացել Կիևի, Վիլնյուսի, Թբիլիսիի, Տարտուի համալսարաններում, զեկուցումներ՝ Մոսկվայում, Լենինգրադում, Թբիլիսիում։ 1974 և 1979 թվականներին նա զեկուցումներով մասնակցել Է նախ՝ Հունգարիայում տեղի ունեցած սովետա-հունգարական գրական սիմպոզիումին, ապա՝ Ավստրիայում կայացած համեմատական գրականագիտության համաշխարհային կոնգրեսին։

1977 թ. Է. Մ. Ջրբաշյանը նշանակվեց Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի դիրեկտոր։ Այդ պաշտոնում բացահայտվեցին նաև հետազոտող գիտնականի գիտական-կազմակերպչական ունակությունները։ Ինստիտուտի կոլեկտիվի ուժերը կենտրոնացվեցին կոմպլեքսային պատմա-գրական պրոբլեմների վրա։ Ինստիտուտում մեծ գործ է կատարվել հատկապես արդի ժամանակաշրջանի սովետական բազմազգ գրականության զարգացման օրինաչափությունների քննության ուղղությամբ։ Այս առումով պետք է նշել 1978 թ. Երևանում տեղի ունեցած համամիութենական կոնֆերանսը՝ «Անհատի կոնցեպցիան զարգացած սոցիալիզմի գրականության մեջ» թեմայով, որի նյութերը լույս են տեսել առանձին գրքով։

Է. Մ. Ջրբաշյանի մշտական մտահոգություններից մեկը եղել է կադրերի աճի հարցը։ Նա մեծ գործ է կատարել գրականագիտական որակյալ կադրերի պատրաստման ուղղությամբ։ Նրա ղեկավարությամբ 14 հոգի դարձել են բանասիրական գիտությունների թեկնածուներ։

Է. Մ. Ջրբաշյանը նախագահն է եղել գրականագիտության գծով հանրապետական կոորդինացիոն խորհրդի և Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտին կից բանասիրական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան շնորհող խորհրդի և ՀՀ ԳԱԱ փիլիսոփայության և բանասիրության բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղարի տեղակալն է եղել։

Որպես քաղաքացի նա իրեն դրսևորել է լավագույն կողմերով։ Նա բարձր մարդկային և բարոյական նկարագրի տեր անձնավորություն է եղել, հարգանք է վայելել ինստիտուտի կոլեկտիվի և հանրապետության մտավորականության մեջ։

  1. Աղաբաբյան Ս. Դասականներ և ժամանակակիցներ: [Գրականագիտական հոդվածներ].- Երևան: Սովետական գրող, 1986.- Էջ 414-420.- Հայ բանաստեղծության «գագաթների» նոր ընթերցումը [Ջրբաշյան Է. «Չորս գագաթ» ժողովածուի մասին]:
  2. Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ:
        Գրախոսություն։ Գրականագիտական կայուն սկզբունքներով /Ա. Վ. Արիստակեսյան //Գրական թերթ.- 1967.- № 44.- 27 հոկտեմբերի.- Էջ 2:
  3. Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ:
        Գրախոսություն։ Աշխարհայացքի և վարպետության հարցեր /Գ. Ն. Հովհաննիսյան //Սովետական գրականություն.- 1968.- № 2.- Էջ 138-141:
  4. Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ:
        Գրախոսություն։ Աշխարհայացք և վարպետություն /Ա. Բաղդասարյան //Երեկոյան Երևան.- 1968.- № 28.- 2 փետրվարի.- Էջ 3:
  5. Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ:
        Գրախոսություն։ Մնայուն աշխատություն /Ա. Ս. Սիմոնյան //Լենինյան ուղիով.- 1968.- № 1.- Էջ 104-106:
  6. Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ:
        Գրախոսություն։ Գրականագետի նոր գիրք /Ս. Ա. Սողոմոնյան //Հայրենիքի ձայն.- 1967.- № 35.- 23 օգոստոսի.- Էջ 7:
  7. Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ:
        Գրախոսություն։ Новая книга литератураведа /А. Г. Мхутарян //Лутературная Армения.- 1968.- № 1.- С. 95-99.
  8. Աւագեան Վաչագան։ Գ. Սունդուկեանի «Վարինկի վեչերը» պատմուածքը գրականագիտական հոլովոյթում։ (Ակադեմիկոս Էդուարդ Ջրբաշեանի ծննդեան100-ամեակի առթիվ) //Էջմիածին․- 2023․- Ձ տարի, Յաւելուած․- Էջ 66-82:
  9. Գրական ժանրեր (Պատմական զարգացումը և ժամանակակից վիճակը) /Է. Մ. Ջրբաշյան, Յու. Փանյան, Հ. Մարգարյան, Հ. Մարգունի.- Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1973.- 496 էջ։
       Գրախոսություն։ Исследование жанра (о коллективной монографии "Литературные жанры") /А. Егиазарян //Вопросы литературы.- 1974.- № 6.- C. 262-265.
  10. Գրականագիտական և բանասիրական ուսումնասիրություններ: [Հոդվածների ժողովածու]: Գիրքը նվիրվում է ակադեմիկոս Էդվարդ Ջրբաշյանի 80-ամյակին.- Երևան: Մուղնի, 2004.- 184 էջ։
  11. Գեղագիտություն և գրականություն։ Տեսական և գրական-պատմական ուսումնասիրություններ.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1983.- 437 էջ։
       Գրախոսություն։ Արժեքավոր ուսումնասիրություններ /Ա. Մ. Գլջյան //Հայոց լեզուն և գրականությունը դպրոցում.- 1983.- № 6.- Էջ 56-57:
  12. Գեղագիտություն և գրականություն։ Տեսական և գրական-պատմական ուսումնասիրություններ.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1983.- 437 էջ։
       Գրախոսություն։ Գիտական բարձր մակարդակով /Ս. Կ. Դարոնյան //Գրական թերթ.- 1983.- № 36.- 26 օգոստոսի.- Էջ 2:
  13. Գեղագիտություն և գրականություն։ Տեսական և գրական-պատմական ուսումնասիրություններ.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1983.- 437 էջ։
       Գրախոսություն։ Մեծարժեք ուսումնասիրություն /Ս. Կ. Դարոնյան //Գրքերի աշխարհ.- 1983.- 20 մարտի.- Էջ 4:
  14. Գեղագիտություն և գրականություն։ Տեսական և գրական-պատմական ուսումնասիրություններ.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1983.- 437 էջ։
       Գրախոսություն։ Գեղագիտություն և գրականություն /Լ. Ե. Լաճիկյան //Հայրենիքի ձայն.- 1984.- № 29.- 18 հուլիսի.- Էջ 4:
  15. Գրականագիտական բառարան /Է. Մ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան.- Երևան։ Լույս, 1972.- 328 էջ։
       Գրախոսություն։ Գրականագիտական նոր բառարան /Հ. Ա. Հարությունյան //Հայոց լեզուն և գրականությունը դպրոցում.- 1973.- № 2-3.- Էջ 126-128:
  16. Գրականագիտական բառարան /Է. Մ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան.- Երևան։ Լույս, 1972.- 328 էջ։
       Գրախոսություն։ Գիտնականների շնորհակալ աշխատանք /Ռ. Մ. Սահակյան //Գարուն.- 1973.- № 10.- Էջ 87-88:
  17. Գրականագիտական բառարան /Է. Մ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան.- Երևան։ Լույս, 1972.- 328 էջ։
       Գրախոսություն։ Արժեքավոր ձեռնարկ /Ս. Ա. Սողոմոնյան //Գրական թերթ.- 1973.- № 15.- 6 ապրիլի.- Էջ 2:
  18. Գրականագիտական բառարան /Է. Մ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան.- Երևան։ Լույս, 1972.- 328 էջ։
       Գրախոսություն։ Новый литературоведческий словарь /А. П. Григорян //Вопросы литературы.- 1973.- № 11.- С. 234-237.
  19. Գրականագիտություն։ Տեսական դասընթաց: Ավագ դպրոցի համար.- Երևան։ Լույս, 1993.- 288 էջ։
       Գրախոսություն։ Գրականությունը գեղեցիկի աղբյուր /Ա. Գևորգյան //Հայաստանի Հանրապետություն.- 1993.- 23 հուլիսի:
  20. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Գրականության տեսության պրոբլեմները /Ա. Բալյան //Գրական թերթ.- 1961.- № 46.- 10 նոյեմբերի.- Էջ 2-3:
  21. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Գրականության տեսության պրոբլեմները /Ա. Բալյան //Գրական թերթ.- 1961.- № 46.- 10 նոյեմբերի.- Էջ 2-3:
  22. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Արժեքավոր ձեռնարկ/Ս. Սահակյան //Սովետական Վրաստան.- 1961.- № 46.- 12 դեկտեմբերի.- Էջ 2-3:
  23. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Գրականության տեսություն/Ա. Ս. Սիմոնյան //ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր. Հասարակական գիտություններ.- 1962.- № 6.- Էջ 89-92:
  24. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Լավ նվեր գրականության ուսուցիչներին և ուսանողներին /Մ. Մելքումյան //Սովետական մանկավարժ.- 1962.- № 1.- 10 նոյեմբերի.- Էջ 93-96:
  25. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Գրականության տեսություն մայրենի լեզվով /Ս. Ա. Սողոմոնյան //Սովետական Հայաստան.- 1962.- № 3.- 4 հունվարի.- Էջ 3:
  26. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ:
       Գրախոսություն։ Ценный труд /П. Саакян //Литературная Армения.- 1962.- № 7.
  27. Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար: 2-րդ հրատ.- Երևան։ Հայպետուսմանկհրատ, 1962.- 423 էջ:
       Գրախոսություն։ Գրականության տեսության արժեքավոր ձեռնարկ /Հ. Մախչանյան //Սովետական դպրոց.- 1961.- № 37.- 15 սեպտեմբերի.- Էջ 3:
  28. Գրականության տեսություն: [Դասագիրք բուհերի ուսանողների համար]: 5-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1980.- 496 էջ։
       Գրախոսություն։ Գրչի մարդկանց սեղանի գիրք /Ա. Վ. Իսոյան //Գրքերի աշխարհ.- 1980.- 15 հունիսի.- Էջ 4:
  29. Գրիգորյան Արամ, Գասպարյան Դավիթ: Իմաստավորված և արգասաբեր կյանք (Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ) //Գրական թերթ.- 1983.- № 41.- 30 սեպտեմբեր.- էջ 3։
  30. Դոլուխանյան Աելիտա: Գրականագիտության հսկան (ՀՀ ԳԱԱ ակադ. Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 95-ամյակի առթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 2018.- № 2.- էջ 264-270։
  31. Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակը //Գրական թերթ.- 1983.- № 41.- 30 սեպտեմբերի.- էջ 3։
  32. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Շրջադարձի սկզբին /Լ. Մ. Բատիկյան //Սովետական մանկավարժ.- 1965.- № 2.- Էջ 87-88:
  33. Եղիազարյան Ա. Կ. Էդվարդ Ջրբաշյան (նրա հիշատակին նվիրված խոսք) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1999.- № 1.- էջ 386-389։
  34. Եղիազարյան Ա. Կ., Կիրակոսյան Վլ. Անմնացորդ նվիրում : [Է. Մ. Ջրբաշյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ] //Նպատակ.- 1993.- № 15.- սեպտեմբերի:
  35. Էդվարդ Մկրտչի Ջրբաշյան: [Կենսամատենագիտություն] /Կազմ.՝ Ռ
  36. Թամրազյան Հր. Ս. Գիտնականի մեծ ճանապարհը (Էդվարդ Ջրբաշյան 70) //Գրական թերթ.- 1994.- № 2.- 25 մարտի.- էջ 2-3։
    37. . Ա. Կարապետյան.- Երևան: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 1995.- 84 էջ։
  37. Էդվարդ Մկրտչի Ջրբաշյան //Հայոց լեզուն և գրականությունը դպրոցում.- 1967.- № 4.- էջ 63-64:
  38. Թումանյան : Ստեղծագործության պրոբլեմներ.- Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1988.- 514 էջ:
       Գրախոսություն։ Բանաստեղծի կերպարը՝ նորովի /Գ. Գ. Անանյան //Գրական թերթ.- 1989.- № 9.- 24 փետրվարի.- Էջ 2-3:
  39. Թումանյան : Ստեղծագործության պրոբլեմներ.- Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1988.- 514 էջ:
       Գրախոսություն։ Կախարդանքի ուղեծրում/Հ. Հ. Խաչատրյան //Խորհրդային Հայաստան.- 1989.- 24 մայիսի:
  40. Թումանյանը և հայ գրականության ավանդույթները .- Երևան։ Գիտություն, 1994.- 510 էջ:
        Գրախոսություն: Հովհաննես Թումանյանը իր ամբողջության մեջ /Ա. Դոլուխանյան //Հայաստան.- 1995.- 3 մայիսի.- Էջ 87-88:
  41. Թումանյանը և հայ գրականության ավանդույթները .- Երևան։ Գիտություն, 1994.- 510 էջ:
        Գրախոսություն: «Նա ամենքինն է և ամենքը նրա մեջ են» /Լ. Հ. Կարապետյան //Գարուն.- 1995.- № 6.- Էջ 57-59:
  42. Թումանյանը և հայ գրականության ավանդույթները .- Երևան։ Գիտություն, 1994.- 510 էջ:
        Գրախոսություն: Թումանյանը և հայ գրականության ավանդույթները /Մ. Հ. Մխիթարյան //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1995.- № 2.- Էջ 237-241:
  43. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Շրջադարձի սկզբին /Լ. Մ. Բատիկյան //Սովետական մանկավարժ.- 1965.- № 2.- Էջ 87-88:
  44. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Թումանյանի պոեմները /Ռ. Իշխանյան //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1965.- № 2.- էջ 221-226։
  45. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Поэтический эпос Ованеса Туманяна /С. Мелик-Нубаров //Вопросы литературы.- 1965.- № 6.- С. 198-200.
  46. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Հովհ. Թումանյանի պոեմների պատմությունը /Ս. Աղաբաբյան //Գրական թերթ.- 1964.- № 45.- 6 նոյեմբերի․- Էջ 2, 4։
  47. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Մեծ բանաստեղծին արժանի մենագրություն /Գ. Գ. Անանյան //Սովետական Հայաստան.- 1965.- № 6.- 6 նոյեմբերի․- Էջ 36-37 ։
  48. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Հանուն մեծ ավանդների /Վ. Դանիելյան //Բանվոր.- 1965.- 4 հուլիսի։
  49. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Թումանյանի պոեմները ավանդներով և ժանրային հատկանիշներով /Ա. Գ. Զաքարյան //Սովետական գրականություն.- 1965.- № 1.- Էջ 143-148։
  50. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Ո՞վ է Հովհ. Թումանյանը /Լ. Հ. Հախվերդյան //Ավանգարդ.- 1965.- № 29.- 9 մարտի․- Էջ 3։
  51. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Նշանակալից ներդրում թումանյանագիտության մեջ /Գ. Ե. Հովսեփյան //Սովետական Հայաստան.- 1964.- № 261.- 5 նոյեմբերի.- էջ 3։
  52. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Թումանյանագիտությունը լայն ճանապարհի վրա /Հ. Գ. Ղազարյան //Երեկոյան Երևան.- 1964.- № 301.- 22 դեկտեմբերի.- էջ 3։
  53. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Поэмы Тыманяна /А. Г. Багдасарян //Коммунист.- 1965.- № 14.- 19 января.- С. 3։
  54. Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1964.- 506 էջ:
        Գրախոսություն: Ценный вклад в туманяноведение /А. Инджикян //Литературная Армения.- 1965.- № 8.- С. 60-64.
  55. Ինճիկյան Ա. Ազնիվ և արգասավոր ուղի (Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1973.- № 248.- 20 հոկտեմբերի.- էջ 4։
  56. Իսահակյան Ա. Վ., Էդոյան Հ. Է. Մ. Ջրբաշյան (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1994.- № 1-2.- էջ 271-273։
  57. Խաչատրյան Հայկ:Գրականագիտության նվիրյալը (Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ) //Գրական թերթ.- 1983.- № 41.- 30 սեպտեմբերի.- էջ 3։
  58. Կապուտիկյան Սիլվա: Հավատով և վստահությամբ (Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ) //Գրական թերթ.- 1983.- № 41.- 30 սեպտեմբերի.- էջ 3։
  59. Կարապետյան Գ. Էդվարդ Ջրբաշյան : [Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ] //Երևանի համալսարան.- 1983.- № 2.- էջ 7-8։
  60. Կարապետյան Լ. Հ. Թեժ կրակ: ՀՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակը //Սովետական դպրոց.- 1983.- № 40.- 6 հոկտեմբերի.- էջ 4։
  61. Կարապետյան Լ. Հ. Հաղթանակի եռանկյունիներ.- Երևան: Հայաստան, 1989.- էջ 124-131.- Թեժ կրակ: [Է. Մ. Ջրբաշյանի մասին]։
  62. Կուրտիկյան Ստ. Բեղուն, իմաստալից կյանք (Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1983.- № 243.- 21 հոկտեմբերի.- էջ 4։
  63. ՀՀ ԳԱԱ-ում նշվեց ակադեմիկոս Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 100-ամյակը //Գիտություն.- 2023.- № 11.- Նոյեմբեր.- էջ 3:
  64. Հակոբյան Պ. Հ. Գիտնականի աշխարհն ու աշխատությունները (Ակադեմիկոս Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ) //Լրաբեր հասարակական գիտությունների.- 1983.- № 11.- էջ 89-92։
  65. Հակոբյան Պ. Հ. Լրջախոհ և բազմավաստակ (Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 50-ամյակը) //Գրական թերթ.- 1973.- № 41.- 5 հոկտեմբերի.- էջ 3։
  66. Հակոբյան Պ. Հ. Ջրբաշյան Էդվարդ Մկրտչի //Հայկական սովետական հանրագիտարան: Հտ. 9.- 1983.- էջ 540-541։
  67. Համատեքստ-2003 (Հոդվածների ժողովածու): Ժողովածուն նվիրվում է ակադեմիկոս Էդվարդ Ջրբաշյանի ծննդյան 80-ամյակին.- Երևան։ Երևանի համալսարանի հրատ., 2003.- 265 էջ։
  68. Հովհաննիսյան Սուսաննա:Էդվարդ Ջրբաշյան (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ) //Պատմա-բանասիրական հանդես.- 2023.- № 3.- էջ 353-357։
  69. Մակարյան Ա. Մ.Ակամա պատասխան : [Է. Մ. Ջրբաշյանի «Երգիծական ստեղծագործություն» հոդվածի առիթով] /Ա. Մ. Մակարյան //Սովետական գրականություն.- 1960.- № 6.- Էջ 152-161։
  70. Մակարյան Ա. Մ. Մեծանուն գիտնականին նվիրված արժեքավոր ժողովածու (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ) //Գիտություն․- 2024․- Թիվ 2․- փետրվար․- Էջ 3:
  71. Միսաք Մեծարենց (Կյանքը և ստեղծագործությունը).- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1958.- 129 էջ:
        Գրախոսություն: Մեծ քնարերգուի գրական դիմանկարը /Ս. Հ. Արզումանյան //Սովետական գրականություն.- 1958.- № 12.- Էջ 145-148:
  72. Միսաք Մեծարենց (Կյանքը և ստեղծագործությունը).- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1958.- 129 էջ:
        Գրախոսություն: Մենագրություն Մ. Մեծարենցի մասին /Վ. Տ. Նորենց //Գրական թերթ.- 1958.- № 25.- 4 հուլիսի.- Էջ 3:
  73. Միսաք Մեծարենց (Կյանքը և ստեղծագործությունը).- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1958.- 129 էջ:
        Գրախոսություն: Ուսումնասիրությունն Մեծարենցի մասին /Ա. Ս. Շարուրյան //Սովետական Հայաստան.- 1958.- № 153.- 4 հուլիսի.- Էջ 3:
  74. Միսաք Մեծարենց (Կյանքը և ստեղծագործությունը).- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1958.- 129 էջ:
        Գրախոսություն: Ուշագրավ աշխատություն Մ. Մեծարենցի մասին /Ս. Ա. Շտիկյան //Ավանգարդ.- 1958.- № 81.- 8 հուլիսի.- Էջ 4:
  75. Միսաք Մեծարենց: 2-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1977.- 192 էջ։
       Գրախոսություն։ Պոեզիայի նրբատես աչքը /Ա. Վ. Իսոյան //Հայրենիքի ձայն.- 1977.- № 28.- 13 հուլիսի.- Էջ 5:
  76. Միսաք Մեծարենց: 2-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1977.- 192 էջ։
       Գրախոսություն։ Միսաք Մեծարենց /Ս. Պ. Մուրադյան //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1979.- № 1.- Էջ 223-225:
  77. Միսաք Մեծարենց: 2-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1977.- 192 էջ։
       Գրախոսություն։ Мисак Мецаренц /М. Г. Джанполадян //Литературная Армения.- 1978.- № 4.- С. 103-104.
  78. Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը.- Երևան։ Հայաստան.- 1984.- 231 էջ:
        Գրախոսություն: Միշտ արդիական Նալբանդյանը /Ս. Կ. Դարոնյան //Սովետական գրականություն.- 1984.- № 7.- Էջ 132-138:
  79. Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը.- Երևան։ Հայաստան.- 1984.- 231 էջ:
        Գրախոսություն: Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը /Գ. Բ. Ղարիբջանյան //Սովետական Հայաստան.- 1984.- № 205.- 31 օգոստոսի.- Էջ 4:
  80. Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը.- Երևան։ Հայաստան.- 1984.- 231 էջ:
        Գրախոսություն:Նալբանդյանագիտությունը շարունակվում է /Ս. Կ. Դարոնյան //Գրքերի աշխարհ.- 1984.- 24 ապրիլի.- Էջ 5:
  81. Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը.- Երևան։ Հայաստան.- 1984.- 231 էջ:
        Գրախոսություն:Կարևոր ավանդ /Մ. Հ. Մխիթարյան //Գրական թերթ.- 1984.- № 39.- 21 սեպտեմբերի.- Էջ 2:
  82. Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը.- Երևան։ Հայաստան.- 1984.- 231 էջ:
        Գրախոսություն:Микаэл Налбандян и современность /М. Мелконян //Литературная Армения.- 1985.- № 3.- С. 95-98.
  83. Մնացականյան Վ. Մ. Իմ ժամանակակիցները: [Գրականագիտական հոդվածներ].- Երևան: Խորհրդային գրող, 1989.- Էջ 109-118.- Խոսք գագաթների մասին: [Է. Մ. Ջրբաշյանի «Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց» գրքի մասին]:
  84. Նահապետյան Մ. Հ. Գրական ուղղությունների գնահատման հարցի վերաբերյալ: [Է. Մ. Ջրբաշյանի և Ս. Սարինյանի «Ռոմանտիզմի գնահատման հարցի շուրջը» հոդվածի առթիվ] //Գրական թերթ.- 1957.- № 10.- 15 մարտի.- Էջ 3-4:
  85. Շարուրյան Ա. Ս. Կյանքի դպրոցը շարունակվում է... (Է. Մ. Ջրբաշյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ) //Հայրենիքի ձայն.- 1973.- № 41.- 10 հոկտեմբերի.- Էջ 5:
  86. Շտիկյան Ս. Ա. Մեծարանքի արժանին: [Է. Մ. Ջրբաշյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ] //Երեկոյան Երևան.- 1973.- № 277.- 26 նոյեմբերի.- Էջ 3:
  87. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն /Դ. Վ. Գասպարյան //Գրքերի աշխարհ.- 1982.- 15 փետրվարի.- Էջ 5:
  88. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Հայ բանաստեղծության «գագաթների» նոր ընթերցումը     /Ս. Աղաբաբյան //Սովետական Հայաստան.- 1982.- № 120-121.- 27 մայիսի․- Էջ 8։
  89. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Գրականագետի նոր գիրքը /Լ. Ս. Ասմարյան //Հայրենիքի ձայն.- 1982.- № 42.- 13 հոկտեմբերի․- Էջ 6։
  90. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Գրականագիտության գագաթից բացվող հորիզոնը/Ա. Մ. Գլջյան //Ավանգարդ.- 1982.- № 127.- 27 հոկտենբերի․- Էջ 3։
  91. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Գրական փաստերը և գիտական տրամաբանությունը /Ա. Կ. Եղիազարյան //Գարուն.- 1982.- № 11.- Էջ 80-82։
  92. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Հանգուցային հարցերի սկզբունքային քննություն /Ս. Ա. Մանուկյան //Սովետական գրականություն.- 1982.- № 8.- Էջ 142-144։
  93. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Խոսք գագաթների մասին /Վազգեն Դարբնի //Գրական թերթ.- 1982.- № 18.- 30 ապրիլի.- Էջ 3։
  94. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Իմացությամբ և տաղանդով ... /Ե. Մ. Պետրոսյան //Երեկոյան Երևան.- 1982.- № 104.- 5 մայիսի.- Էջ 3:
  95. Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց.- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 468 էջ:
        Գրախոսություն: Постижение поэзии /М. Г. Джанполадян //Вопросы литературы.- 1984.- № 10.- С. 222-228.
  96. Պոեմի ժանրը սովետահայ գրականության մեջ.- Երևան։ Երևանի պետական համալսարանի հրատ., 1955.- 345 էջ:
        Գրախոսություն: Սովետահայ պոեմի պատմությունն ու տեսությունը /Ս. Հ. Արզումանյան //Սովետական գրականություն.- 1956.- № 7.- Էջ 137-139:
  97. Պոեմի ժանրը սովետահայ գրականության մեջ.- Երևան։ Երևանի պետական համալսարանի հրատ., 1955.- 345 էջ:
        Գրախոսություն: Գրականագիտական մի արժեքավոր աշխատություն /Մ. Ս. Զավարյան //Սովետական Վրաստան.- 1956.- 12 հունիսի:
  98. Պոեմի ժանրը սովետահայ գրականության մեջ.- Երևան։ Երևանի պետական համալսարանի հրատ., 1955.- 345 էջ:
        Գրախոսություն: Արժեքավոր ուսումնասիրություն /Ս. Ա. Սողոմոնյան //Գրական թերթ.- 1955.- № 46.- 18 դեկտեմբերի.- Էջ 3:
  99. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Պոետիկայի գիտական սահմանները /Դ. Վ. Գասպարյան //Գրական թերթ.- 1976.- № 23.- 4 հունիսի.- Էջ 2:
  100. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Պոետիկայի հարցեր /Գ. Գալստյան //Հայրենիքի ձայն.- 1977.- № 6.- 9 փետրվարի.- Էջ 7:
  101. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Պոեզիայի հարցերի ուսումնասիրություն /Ա. Պ. Գրիգորյան //Սովետական Հայաստան.- 1976.- № 174.- 27 հուլիսի.- Էջ 3:
  102. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Պոետիկան գործողության մեջ /Կ. Դանիելյան //Գարուն.- 1977.- № 12.- Էջ 57-62:
  103. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Պոետիկայի հարցերի գիտական հետազոտությունը /Ա. Գ. Մխիթարյան //Սովետական գրականություն.- 1976.- № 12.- Էջ 133-136:
  104. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Вопросы поэтики /А. П. Григорян //Литературная Армения.- 1977.- № 3.- С. 98-101.
  105. Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան.- 1976.- 461 էջ։
        Գրախոսություն: Մեծարժեք ուսումնասիրություն /Ա. Ս. Շարուրյան //Գրքերի աշխարհ.- 1976.- 15 ապրիլի.- Էջ 5:
  106. Պուշկինը և հայ բանաստեղծները.- Երևան։ Գիտություն, 1999.- 245 էջ։
        Գրախոսություն: Պուշկինը և հայ բանաստեղծները /Մ. Գ. Ջանփոլադյան //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1999.- № 1.- Էջ 347-350:
  107. Ջուհարյան Թ. Թանկարժեք նվեր հայ դպրոցականներին: [Է. Մ. Ջրբաշյանի և Հ. Մախչանյանի «Գրականագիտական բառարան» գրքի մասին] //Սովետական մանկավարժ.- 1973.- № 4.- Էջ 87-91:
  108. Ռուբեն Սևակ: Ստեղծագործության համառոտ ակնարկ.- Երևան: Միտք, 1965.- 106 էջ։
        Գրախոսություն: Ռուբեն Սևակ /Հ. Հ. Կարապետյան //Հայրենիքի ձայն.- 1966.- № 11.- 13 մարտի.- Էջ 4։
  109. Սահակյան Մ. Գ. Սովետական Մերձբալթիկայի համար մղված մարտերում (1941-1945).- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1981.- Էջ 151-153.- [Է. Մ. Ջրբաշյանի մասին]։
  110. Սարինյան Ս. Ն. Էդվարդ Ջրբաշյան: [Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ] //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1983.- № 4.- Էջ 216-219։
    111. Տագէսեան Անդրանիկ: Էդուարդ Ջրբաշեան //Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս.- 1999.- Հտ. Ժթ.- էջ 451-452։
  111. ՍՍՀՄ Գերագույն սովետի նախագահության հրամանագիրը: [Է. Մ. Ջրբաշյանին աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշանով պարգևատրելու մասին] //Գրական թերթ.- 1983.- № 41.- 30 սեպտեմբեր.- էջ 1։
  112. Ֆելեքյան Հ. Հ.Անվանի գիտնականն ու մանկավարժը: [Է. Մ. Ջրբաշյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ] //Սովետական մանկավարժ.- 1973.- № 11.- էջ 89-92։
  113. Ֆելեքյան Հ. Հ.Էդվարդ Ջրբաշյան //Երևանի համալսարան.- 1973.- № 3.- էջ 28-31։
  114. Айвазян К. Книга, формирующая эстетический вкус: [О книге Ед. Джрбашяна "Теория литературы"] //Коммунист.- 1962.- № 39.- 15 февраля.- С. 3.
  115. Апресян Г. Пафос исследовательской мысли (о книгах "Поэзия Туманяна" и "Баллады Туманяна") //Вопросы литературы.- 1970.- № 11.- С. 185-187.
  116. Поэтика и литературное развитие.- Ереван: Советакан грох, 1985.- 328 с.։
        Рецензия:     Потребность обобщения /Д. В. Гаспарян //Коммунист.- 1988.- № 37.- 14 февраля.- С. 3.
  117. Григорян Ар. Научно раскрытая тайна поэта (о книге "Поэзия Туманяна") //Комсомолец.- 1970.- № 69.- 19 июня.- С. 4.
  118. Краткая литературная энцуклапедия: Т. 9.- 1978.- С. 273.- Джрбашян Эдвард Мкртычевич /С. К. Даронян.
  119. Поэзия Туманяна: Перев. с арм.- Москва: Художественная литература, 1969.- 276 с.
        Рецензия: Поэзия Туманяна /А. Г. Мхитарян //Историко-филологический журнал.- 1971.- № 1.- С. 232-235.
  120. Поэтика и литературное развитие .- Ереван: Советакан грох, 1985.- 328 с.
        Գրախոսություն: Գրականությունն իբրև գիտություն և արվեստ /Դ. Վ. Գասպարյան //Հայրենիքի ձայն.- 1985.- № 51.- 18 դեկտեմբերի․- Էջ 7։
  121. Поэтика и литературное развитие .- Ереван: Советакан грох, 1985.- 328 с.
        Рецензия: Поэтика и литературное развитие /С. А. Гуллакян //Литературная Армения.- 1987.- № 1.- С. 94-98.
  122. Поэтика и литературное развитие .- Ереван: Советакан грох, 1985.- 328 с.
        Рецензия: Потребность обобщения /Д. В. Гаспарян //Коммунист.- 1988.- № 37.- 14 февраля.- С. 3.
  123. Поэтика и литературное развитие .- Ереван: Советакан грох, 1985.- 328 с.
        Рецензия: Поэтика и стилистика художественной литературы /М. Е. Савина //Реферативный журнал.- 1986.- Сер. 7. Литературоведение.- № 5.- С. 71-75.
  124. Четыре вершины: Туманян, Исаакян, Терьян, Чаренц: Пер. с арм.- Москва: Советский писатель, 1990.- 320 с.
        Рецензия: Поэтические вершины Армении /Г. Карапетян //Голос Армении.- 1991.- 24 октября.
  125. Салахян А. Хорошее начало (О книге "Жанр поэмы в армянской советской литературе") //Коммунист.- 1956.- № 256.- 31 октября.- С. 3.

1941

Մտնում ենք կյանքի նոր դպրոցը: [Շրջանավարտի խոհեր] //Սովետական Հայաստան.- 1941.- № 117.- 20 մայիսի.- Էջ 2:

1949

Բալլադի տեսությունը և սովետահայ բալլադը //ԵՊՀ ուսանողական գիտական աշխատությունների ժողովածու.- 1949.- № 5.- էջ 83-113։

Ինչո՞ւ էր Թումանյանը սիրում Պուշկինին: [Ա. Ս. Պուշկինի ծննդյան 150-ամյակի առթիվ] //Գրական թերթ.- 1949.- № 19.- 25 մայիսի.- Էջ 2։

1951

Մալիշկո Ա. Կապույտ ծովից այն կողմ.- Մոսկվա, 1950.- Ռուս. լեզվ.
    Գրախոսություն: Սիրո և ատելության գիրքը //Գրական թերթ.- 1951.- № 39.- 24 հոկտեմբերի.- Էջ 3։

Տարոնցի Ս. Ստալինգրադ: Բանաստեղծություններ 1945-1950.- Երևան: Հայպետհրատ, 1951.- 143 էջ:
    Գրախոսություն: Новая книга С. Таронца //Коммунист. - 1951.- № 28.- 31 հուլիսի.- Էջ 3։

Благой Д. Д. Творческий путь Пушкина (1813-1826).- Ленинград, Москва: АН СССР, 1950.- 580 с.
    Գրախոսություն: Պուշկինի ստեղծագործական ուղին //Գրական թերթ. - 1951.- № 184.- 8 августа.- С. 3։

1952

Պատմվածք գրական ամսագրի էջերում //Սովետական Հայաստան.- 1952.- 28 հոկտեմբերի:

Պետրոսյան Գ. Թիկունքում.- Երևան: Հայպետհրատ, 1952.- 318 էջ:
    Գրախոսություն: Անհաջող գիրք//Գրական թերթ. - 1952.- № 25.- 10 հուլիսի.- Էջ 2:

1953

Կենդանի տրադիցիաներ: (Բ. Բուրսովի «Ռեալիզմի հարցերը ռևոլյուցիոն դեմոկրատների էսթետիկայում» մենագրության մասին) //Գրական թերթ.- 1953.- № 48.- 31 դեկտեմբերի.- Էջ 3:

Միքայել Նալբանդյանի «Կայպակ» պոեմի գրության շարժառիթների մասին //Սովետական գրականություն և արվեստ.- 1953.- № 6.- Էջ 148-155։

1954

Բանաստեղծական խոսքի ուժը: (Մ. Յու. Լերմոնտովի ծննդյան 140-ամյակի առթիվ) //Գրական թերթ.- 1954.- № 38.- 17 հոկտեմբերի.- Էջ 3։

Ժանրի տրադիցիաները //Սովետական գրականություն և արվեստ.- 1954.- № 6.- Էջ 120-140։

Լերմոնտով Մ. Դիմակահանդես /Առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Հայպետհրատ, 1954.- Էջ 3-11։

Մաքսիմ Գորկին և սոցիալիստական ռեալիզմի հարցերը //Գրական թերթ.- 1954.- № 27.- 21 հուլիսի.- Էջ 3-4։

Ն. Գ. Չերնիշևսկու էսթետիկական աշխատությունները հայերեն //Սովետական Հայաստան.- 1954.- 9 ապրիլի։

Շռնդալից, պայծառ քնարով: (Ե. Չարենցի «Ընտիր երկեր»ի հրատարակության առթիվ) //Գրական թերթ.- 1954.- № 45.- 12 դեկտեմբերի.- Էջ 3։

«Վասիլի Տյորկին»-ի և նրա հայերեն թարգմանության մասին //Սովետական գրականություն և արվեստ.- 1954.- № 5.- Էջ 162-166։

1955

Պոեմի ժանրը սովետահայ գրականության մեջ.- Երևան։ Երևանի համալսարանի հրատ., 1955.- 345 էջ։

Մի հիսնամյա թյուրիմացության մասին: [Գ. Պատկանյանի «Կայպակ» պոեմը Մ. Նալբանդյանին վերագրելու շուրջը] //Գրական թերթ.- 1955.- № 26.- 15 հուլիսի.- Էջ 4։

Շիրվանզադեն և էսթետիկայի հարցերը: (Մահվան 20-ամյակի առթիվ) //Գրական թերթ.- 1955.- № 29.- 7 օգոստոսի.- Էջ 3։

Выдающийся армянский писатель-реалист: (К 20-летию со дня смерти А. Ширванзаде) //Коммунист.- 1955.- № 186.- 7 августа.- С. 3.

1956

Գ.Վ. Պլեխանովը և մարքսիստական էսթետիկայի հարցերը (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ) //Սովետական գրականություն.- 1956.- № 12.- Էջ 88-100։

Հերոսության փառաբանումը: (Գորկին և Չարենցը) //Գրական թերթ.- 1956.- № 22.- 14 հունիսի.- Էջ 3-4։

Լեֆևր Հ. Էսթետիկայի ներածություն /Ռուս. թարգմ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Հայպետհրատ, 1956.- 149 էջ։

Թումանյանը և Պուշկինը //Երևանի պետական համալսարան. Գիտական աշխատությունների ժողովածու.- 1956.- № 57։

Եղիշե Չարենցի ստեղծագործությունը: Հոդվածների ժողովածու.- Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1957.- Էջ 35-81.- Չարենցը և Թումանյանը:

Եղիշե Չարենց (1897-1937)։ Մատենագիտություն /Խմբ. և առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան, 1957.- 95 էջ։

Ռոմանտիզմի գնահատման հարցի շուրջը /Է. Մ. Ջրբաշյան, Ս. Սարինյան //Գրական թերթ.- 1956.- № 37.- 10 հոկտեմբերի.- Էջ 2-4։

1957

Չարենցը և Թումանյանը //Սովետական գրականություն.- 1957.- № 9.- Էջ 175-185։

1958

Միսաք Մեծարենց (Կյանքը և ստեղծագործությունը).- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1958.- 127 էջ։

Ալեքսանդր Շիրվանզադե: Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ /Խմբ., առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան, 1958.- 58 էջ։

Լիրիկական ձայնի հարստությունը (Ս. Կապուտիկյանի պոեզիայի մասին) //Սովետական գրականություն.- 1958.- № 3.- Էջ 144-150։

Հայ խոշորագույն քնարերգուն: (Միսաք Մեծարենցի մահվան 50-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1958.- № 7.- Էջ 23-24։

Հավերժ կենդանի ժառանգություն: («Լենինը կուլտուրայի և արվեստի մասին» գրքի առթիվ) //Գրական թերթ.- 1958.- № 24.- 22 հունիսի.- Էջ 2։

Մ.Նալբանդյանը և արևմտա-եվրոպական գրականությունը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1958.- № 2.- էջ 67-96։

Շիրվանզադեի պայքարը ռեալիստական արվեստի համար //Սովետական արվեստ.- 1958.- № 11.- Էջ 9-22։

Պոեզիայի ժանրային բազմազանության համար //Գրական թերթ.- 1958.- № 43.- 22 նոյենբերի.- Էջ 2-3։

Великий поборник реализма: (К 100-летию со дня рождения Ал. Ширванзаде) //Коммунист.- 1958.- № 267.- 14 ноября.- С. 4.

Поэт-гуманист: (К 50-летию со дня цмерти М. Мецаренца) //Коммунист.- 1958.- № 156.- 14 ноября.- С. 3.

1959

Ակսել Բակունցի ստեղծագործությունը.– Երևան: ԳԱԱ հրատ., 1959.- Էջ 119-170.- Ա. Բակունցի անավարտ վեպը Աբովյանի մասին։

Ռուս ազգային մեծ բանաստեղծը: (Ա. Ս. Պուշկինի ծննդյան 160-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1959.- № 6.- էջ 11-13։

Տիպականը և պատահականը: (Դիտողություններ Հրաչյա Քոչարի «Մեծ տան զավակները» վեպի մասին) //Գրական թերթ.- 1959.- № 44.- 30 հոկտեմբերի.- Էջ 3-4։

Հովհաննես Թումանյան: 1869-1959 /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՌ Կուլտ. մին. Գլխհրատի II տպ., 1959.- 63 էջ։

Ուսանողի քնար։ Երևանի պետական համալսարանի երիտասարդ ստեղծագործողների գրական ժողովածու /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան, Ռ. Ե. Հարությունյան.- Երևան: Պետ. համալս. հրատ., 1959.- 88 էջ։

Լեզվի և ոճի հարցեր: (Հոդվածների ժողովածու) /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ԳԱ հրատ., 1960-1988:

Великий народный поэт: (К 90-летию со дня пождения Ованеса Туманяна) //Коммунист.- 1959.- № 42.- 19 февраля.- С. 2.

1960
Լենինյան մտքի ուժը: (Լենինի հոդվածները Տոլստոյի մասին) //Գրական թերթ.- 1960.- № 16.- 15 ապրիլի.- Էջ 2-3։

Պայծառ անուն: (Վահան Տերյանի ծննդյան 75-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1960.- 21 փետրվարի։

Ի՞նչ է ճանաչում արվեստը //Սովետական արվեստ.- 1960.- № 5.- Էջ 26-30։

Из истории литератур народов Закавказья.- Ереван: Изд-во ЕГУ, 1960.- С. 165-192.- Егише Чаренц-певец революции.

1961

Գրականության տեսություն: Ձեռնարկ բուհերի ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար.- Երևան։ Լույս, 1961.- 518 էջ։

Թումանյանի երկերի ակադեմիական հրատարակության մասին //Սովետական գրականություն.- 1961.- № 5.- Էջ 149-155։

Հովհաննես Թումանյան (1869-1923)։ (Մատենագիտություն) /Խմբ. և առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան, 1961.- 387 էջ։

Նար-Դոսի "Մահը" վեպը: [Մենագրություն] /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1961.- 174 էջ։

Ռեալիզմի զարգացման հիմնական էտապների և առանձնահատկությունների մասին.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1961.- 19 էջ։

1962

Գրականության տեսություն (Ձեռնարկ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ուսանողների և գրականության ուսուցիչների համար): 2-րդ հրատ.- Երևան։ Հայպետուսմանկհրատ, 1962.- 422 էջ։

Հայ նոր գրականության պատմություն: [5 հտ.] /Խմբ. կոլ.` Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1962-1979։

Ռեալիզմի զարգացման հիմնական էտապների և առանձնահատկությունների մասին //Երևանի համալսարան. Գիտական աշխատություններ.- 1962.- № 77։

История армянской советской литературы: [Рецензия] //Вопросы литературы.- 1962.- № 12.- С. 197-201.

1963

Գորկի Մ. Բանաստեղծություններ և լեգենդներ /Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Հայպետհրատ, 1963.- 111 էջ։

Գրական ոճավորման պրոբլեմը և Չարենցի սայաթ-նովյան տաղերը //Սովետական գրականություն.- 1963.- № 9.- Էջ 98-111։

Թումանյանի առաջին տպագիր ելույթները //Գրական թերթ.- 1963.- № 23.- 7 հունիսի.- Էջ 3։

Ժողովրդի հոգու իմաստուն թարգմանը: (Հովհաննես Թումանյանի մահվան 40-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1963.- № 70.- 23 մարտի.- Էջ 4։

Հովհաննես Թումանյանի երգիծական պոեմը : [«Պոետն ու մուսան»] //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1963.- № 3.- էջ 123-136։

Նորահայտ էջեր Թումանյանի ժառանգությունից ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր. Հասարակական գիտություններ.- 1963.- № 12.- էջ 69-76։

Քնարական հերոսի մասին //Գրական թերթ.- 1963.- № 30.- 26 հուլիսի.- Էջ 2։

1964

Թումանյանի պոեմները.- Երևան։ Երևանի համալսարանի հրատ., 1964.- 506 էջ։

Բանասիրականն ճշտումներ. Հ. Թումանյանի «Երկաթուղու շինությունը» պատմվածքի ստեղծագործական պատմությունից //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1964.- № 3.- էջ 178-187։

Թումանյան: Ուսումնասիրություններ և հրապարակումներ /Խմբ.՝ Ա. Մ. Ինճիկյան, Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1964-1999։

Կյանքի և մահվան առեղծվածի հանդեպ (Թումանյանի «Դեպի անհունը») //Սովետական գրականություն.- 1964.- № 2.- Էջ 133-147։

Բոցից ու լույսից ծնված երգը: (Մ. Լերմոնտովի ծննդյան 150-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1964.- № 243.- 15 հոկտեմբերի.- Էջ 3։

Ованес Туманян и его предшественники //Литературная Армения.- 1964.- № 6.- С. 74-82.

Простота и величие: (К 95-летию со дня рождения Ованес Туманяна) //Коммунист.- 1964.- № 42.- 19 февраля.- С. 3.

1965

Ռուբեն Սևակ: Ստեղծագործության համառոտ ակնարկ.- Երևան: Միտք, 1965.- 106 էջ։

Լերմոնտով Մ. Յու. Երկերի ժողովածու: Հ. 1 /Առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Հայաստան, 1965.- Էջ 449։

Բանաստեղծն իր նամակներում: [Դ.Վարուժանի «Նամականի» գրքի հրատարակման առթիվ] //Սովետական գրականություն.- 1965.- № 12.- Էջ 136-139։

Կորած ստեղծագործության հետքերով: [Հովհ. Թումանյանի «Հին կռիվ» պոեմի մասին] //Սովետական գրականություն.- 1965.- № 2.- Էջ 156-158։

Մարքսիստական գեղագիտության հիմնարար գաղափարները: Լենինյան ուղիով.- 1965.- № 10.- Էջ 18-31։

Ներքին հանգը Թումանյանի բանաստեղծական արվեստում //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1965.- № 1.- էջ 153-170։

Ռուբեն Սևակ: (Ծննդյան 80 և մահվան 50-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1965.- № 7.- Էջ 32-33։

Ռուբեն Սևակ //Սովետական Հայաստան.- 1965.- № 48.- 27- փետրվարի.- Էջ 3։

1966

Աբեղյան Մանուկ: Երկեր։ [8 հատորով] /Խմբ. կոլ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1966.- Հ. Ե.: Հայոց լեզվի տաղաչափություն /Կազմ.՝ Ե. Բաստրմաջյան; Խմբ. և ծանոթագր.՝ Էդ. Ջրբաշյան.- 1971.- 510 էջ։

Ժամանակակից պոեմի ուղիները (Խոհեր և դիտողություններ) //Սովետական գրականություն.- 1966.- № 6.- Էջ 129-144։

Հ. Թումանյանի ինքնակենսագրական գրառումները //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1966.- № 1.- էջ 173-186։

«...Воспевавший солнце и весну»: (К 80-летию со дня пождения М. Мецаренца) //Коммунист. - 1966.- № 13.- 16 января.- С. 3.

1967

Աշխարհայացք և վարպետություն (Գրականության տեսության և պատմության հարցեր).- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 358 էջ։

Գրականության տեսություն (Դասագիրք բուհերի ուսանողների համար): 3-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան։ Լույս, 1967.- 458 էջ։

Էսթետիկայի հարցեր: Հոդվածների ժողովածու /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան, Յա. Խաչիկյան.- Երևան: Հայաստան, 1967.- 284 էջ։

Գեղարվեստականության հարցը Վ. Գ. Բելինսկու էսթետիկայում //Էսթետիկայի հարցեր.- 1967.- Հ. 1.- Էջ 137-174։

Հոկտեմբերը և հայ գրականությունը: Հոդվածների ժողովածու.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1967.- Էջ 340-366.- Բանաստեղծական էպոսի նոր ուղիները։

Ականավոր գրականագետն ու մանկավարժը: (Մ. Մկրյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1967.- № 297.- 22 դեկտեմբերի.- Էջ 4:

Օվկիանի երգը: [Ե. Չարենցի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ] //Հայրենիքի ձայն.- 1967.- № 39.- 20 սեպտեմբերի:

1968

Դիդակտիկ պոեմները հայ գրականության մեջ //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1968.- № 1.- էջ 53-66։

Թումանյանի «Փարվանա» //Գրական թերթ.- 1968.- № 38.- 20 սեպտեմբերի.- Էջ 2։

Մանուկ Աբեղյանը և հայկական տաղաչափության ուսումնասիրության հարցեր //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1968.- № 1.- էջ 80-93։

Տեքստաբանական դիտողություններ Հովհ. Թումանյանի ստեղծագործության մասին //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1968.- № 3.- էջ 110-122։

Հակոբյան Պ. Լ. Խաչատուր Աբովյան: Կյանքը, գործը, ժամանակը (1809—1836).- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1967.- 798 էջ:
    Գրախոսություն: Խաչատուր Աբովյան։ Կյանքը, գործը, ժամանակը (1809-1836) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1968.- № 3.- Էջ 257-260:

Краткая литературная энциклопедия: Т. 4.- Москва: Советская энциклопедия, 1967.- С. 818.- Мецаренц.

1969

Թումանյանի բալլադները.- Երևան։ Հայաստան, 1969.- 154 էջ։

Ինճիկյան Ա. Մ. Հովհաննես Թումանյան: Կյանքի և ստեղծագործության պատմությունը 1869-1899 /Խմբ. Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱԱ հրատ., 1969.- 596 էջ։

Թումանյան Ն. Հուշեր և զրույցներ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Լույս, 1969.- 334 էջ։

Հայրենիքի մեծ երգիչը: Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 100-ամյակը.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1969.- էջ 3-18։

Հովհաննես Թումանյան (1869-1969)։ Ասույթներ։ Թևավոր խոսքեր: Կենսագրական և մատենագիտական տեղեկություններ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան, 1969.- 186 էջ։

Բանաստեղծություններ, պոեմներ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Հայաստան, 1969.- 478 էջ։

Թումանյան Հովհ. Երկերի ժողովածու: 4 հ. /Կազմ., խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյանը.- Երևան: Հայաստան, 1969։

Ջանփոլադյան Մ. Գ. Թումանյանը և ժողովրդական էպոսը /Խմբ.` Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Երևանի համալս. հրատ., 1969.- 200 էջ։

Թումանյանը և ժողովրդայնության պրոբլեմը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1969.- № 3.- էջ 3-14։

Հայ պոեզիայի հանճարը (Հ. Թումանյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ) //Լենինյան ուղիով.- 1969.- № 9.- էջ 10-22։

Սկզբնաղբյուրը և բանաստեղծական պատկերը: [Հ. Թումանյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ]//Սովետական գրականություն.- 1969.- № 5.- էջ 115-128։

Ованес Туманян: Библиография русских переводов: (1893 - 1968) /Вступ. ст. Э.М. Джрбашяна.- Ереван: Изд-во ЕГУ, 1969.- 159 с.

 Поэзия Туманяна: Перев. с арм.- Москва: Художественная литература, 1969.- 276 с.

1970

Գրական ժանրերի հիմնական չափանիշների մասին //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1970.- № 3.- էջ 128-140։

Ինչի վրա են աշխատում մեր գրականագետները: [Պատասխան թղթակցի հարցերին] //Գրքերի աշխարհ.- 1970.- 12 հուլիսի.- Էջ 2:

Միայն համատեղ ջանքերով //Սովետական Հայաստան.- 1970.- № 146.- 25 հունիսի.- Էջ 4:

Վահան Տերյանի նորահայտ նամակները //Գարուն.- 1970.- № 9.- Էջ 2-3:

Վ. Ի. Լենինի «Փիլիսոփայական տետրները» և գեղարվեստական պատկերի պրոբլեմը //Սովետական գրականություն.- 1970.- № 4.- Էջ 110-122։

1971

Սալախյան Հ. Ն. Դասականներ և ժամանակակիցներ: [Գրական-քննադատական հոդվածներ 1922-1969] /Կազմ. և խմբ.` Է. Մ. Ջրբաշյան, Ս. Աղաբաբյան.- Երևան: Հայաստան, 1971.- 594 էջ։

Բալլադի ժանրի զարգացման ուղին //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1971.- № 2.- էջ 38-60։

Գտնել ժամանակի զարկերակը: [Երիտասարդական պոեզիայի մասին] //Սովետական գրականություն.- 1971.- № 2.- էջ 122-125։

Գրականությանը նվիրված կյանք: [Արամ Ինճիկյանի ծննդյան 60-ամյակը] //Գրական թերթ.- 1971.- № 3.- 15 հունվարի.- էջ 3։

1972

Գրականագիտական բառարան /Է. Մ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան.- Երևան։ Լույս, 1972.- 328 էջ։

Գրականության տեսություն: Դասագիրք բուհերի բանասիրական ֆակուլտետների համար: 4-րդ, վերամշ. և լրացվ. հրատ.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1972.- 510 էջ։

Վ. Ի. Լենինի «Փիլիսոփայական տետրերը» և գեղարվեստական պատկերի պրոբլեմը //Էսթետիկայի հարցեր.- 1972.- № 2.- Էջ 5-27:

Պետրոս Դուրյան: Կյանքը և գործը /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1972.- 360 էջ։

Նոր որոնումների ճանապարհին (արդի հայ պոեզիայի մասին) //Սովետական գրականություն.- 1972.- № 6.- Էջ 45-58։

Նոր որոնումների ճանապարհին (արդի հայ պոեզիայի մասին) //Սովետական գրականություն.- 1972.- № 7.- Էջ 90-103։

Սերնդի ձայնով (Հր.Հովհաննիսյանի պոեզիայի մասին) //Սովետական գրականություն.- 1972.- № 10.- Էջ 97-105։

О природе армянского стиха //Литернатурная Армения.- 1972.- № 5.- С. 47-58.


1973

Գրական ժանրեր (Պատմական զարգացումը և ժամանակակից վիճակը) /Էդ. Ջրբաշյան, Յու. Փանյան, Հ. Մարգարյան, Հ. Մարգունի.- Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1973.- 496 էջ։

Գեղարվեստական մեթոդի էությունը և հիմնական տարրերը //Սովետական գրականություն.- 1973.- № 9.- Էջ 129-141։

Գեղարվեստական մեթոդի էությունը և հիմնական տարրերը //Սովետական գրականություն.- 1973.- № 11.- Էջ 110-128։

Ողբերգական թեմայի զարգացումը Թումանյանի քնարերգության մեջ //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1973.- № 2։

1974

Հայ էսթետիկական մտքի պատմությունից: (XIX դարի վերջ-XX դարի սկիզբ): Հետազոտությունների ժողովածու. 8 գիրք /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան, Յա.Ի. Խաչիկյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1974-2009։

Ե. Չարենցի ռուսերեն նոր ժողովածուն //Գրական թերթ.- 1974.- № 3.- 20 հունվարի.- էջ 3-4։

Վահան Տերյանը և Լերմոնտովի պոեզիան (Մ. Յու. Լերմոնտովի ծննդյան 160-ամյակի աոթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1974.- № 2.- էջ 3-17։

1975

Ավ. Իսահակյանի քնարերգության հերոսը (1891-1910) //Սովետական գրականություն.- 1975.- № 10.- Էջ 70-91։

Դանիել Վարուժանի վերջին մատյանը //Լրաբեր հասարակական գիտությունների.- 1975.- № 4.- էջ 15-27։

Երկվանկ և եռավանկ չափերը XX դարի հայ պոեզիայում //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1975.- № 1.- էջ 121-139։

Իսահակյանի «Աբու-Լալա Մահարին» և ռոմանտիկական պոեմի ավանդույթները //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1975.- № 3.- էջ 43-64։

Մոռացված մի էջ Եղիշե Չարենցի գրական ժառանգությունից //Գրական թերթ.- 1975.- № 34.- 22 օգոստոսի.- էջ 3։

Նրա լուսեղեն երգը: (Վ. Տերյանի ծննդյան 90-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1975.- № 34.- 9 փետրվարի.- Էջ 4։


1976

Պոետիկայի հարցեր.- Երևան։ Հայաստան, 1976.- 461 էջ։

Ավանդույթները և գեղարվեստական զարգացումը . – Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1976.- Էջ 269-339.- Ավետիք Իսահակյանը և ռոմանտիզմը։

Ավանդույթները և գեղարվեստական զարգացումը /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան, Ար. Գրիգորյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1976.- 418 էջ։

Ներսիսյան Վ. Ս. Հայ միջնադարյան տաղերգության գեղարվեստական միջոցները (XIII-XVI դդ.) /Պատ. խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1976.- 314 էջ։

Մուրացան /Պատ. խմբ.՝ Է.Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.- 1976.- 329 էջ։

Կենսական ճշմարտության արվեստը (Գ. Սունդուկյանի ծննդյան 150-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1976.- № 118.- 21 մայիսի.- Էջ 2։

Չարենցի խմբագրած առաջին ժողովածուն //Սովետական գրականություն.- 1976.- № 10.- Էջ 145-147։

Проблемы стиховедения: [Сборник статей] /Ред. кол.: Э. М. Джрбашян.- Ереван: Изд-во Ерев. ун-та, 1976.- 278 с.

1977

Միսաք Մեծարենց (Կյանքը և ստեղծագործությունը): 2-րդ հրատ. - Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1977.- 192 էջ։

Իսահակյան Ավետիք: Արվեստի մսաին /Պատ. խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1977.- 199 էջ։

Հայկական կլասիցիզմի տեսությունը /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1977.- 169 էջ։

Իսահակյան Ավետիք: Հիշատակարան /Խմբ. Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1977.- 471 էջ։

Ա. Չոպանյանի հոդվածը Ե.Չարենցի մասին (հրապարակում և կոմենտար [մեկնաբանություն]) //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1977.- № 3.- էջ 135-141։

Բանաստեղծի որդին (Արտավազդ Թումանյանի մասին) //Գարուն.- 1977.- № 9.- Էջ 47-57։

Դարի բանաստեղծը (Ե. Չարենցի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ) //Սովետական գրականություն.- 1977.- № 11.- Էջ 110-114։

Ժամանակի և տարածության հանգույցներում (Ս. Կապուտիկյանի «Խճանկար հոգու և քարտեզի գույներից» գիրքը) //Սովետական գրականություն.– 1977.- № 4.- Էջ 151-160։

Հայ գրականության հոսանքները XX դարի սկզբին //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1977.- № 1.- էջ 31-48։

Հայ գրականության հոսանքները ХХ դարի սկզբին //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1977.- № 2.- էջ 47-66։

Մի մասունք Եղիշե Չարենցից (Ե. Չարենցի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ)//Սովետական գրականություն.- 1977.- № 1.- Էջ 114-122։

Չարենցը և արդիականությունը (Ե. Չարենցի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ)//Լենինյան ուղիով.- 1977.- № 11.- Էջ 88-96:

1978

Արևմտահայ գրական քննադատության պատմությունից //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1978.- № 3.- էջ 97-114։

Ժամանակը և անհատը //Գրական թերթ.- 1978.- № 45.- 17 նոյեմբերի.- Էջ 1-2:

Հայ գրական քննադատությունը 20-րդ դարի սկզբին //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1978.- № 3.- էջ 181-193։

1979

Հովսեփյան Վ. Ա. Գեղագիտական ուսմունքների պատմություն: Համառոտ ակնարկ: Ուսումնաօժանդակ ձեռնարկ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1979.- 240 էջ։

Գասպարյան Դ. Վ. Սովետահայ պոեզիայի տաղաչափությունը /Պատ. խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1979.- 386 էջ։

Նալբանդյան Մ. Երկերի լիակատար ժողովածու: 6 հ. /Խմբ. և կազմ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱԱ հրատ., 1979-1997։

Գրական ժանրերի հիմնական չափանիշների մասին //Բանբեր Երևանի համալսարանի.- 1979.- № 3։

Հայ հին գրականության օրեր Պուշկինյան տանը //Գրական թերթ.- 1979.- № 25.- 22 հունիսի.- Էջ 3։

Հայրենի դպրության սերմնացանը (Ա. Բակունցի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ) //Հայրենիքի ձայն.- 1979.- № 27.- 4 հուլիսի.- Էջ 4-5։

Հովհ. Թումանյանը և 1910-ական թվականների գրական քննադատությունը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1979.- № 2.- էջ 28-44։

Մ. Նալբանդյանը Թումանյանի կյանքում և ստեղծագործության մեջ //Գարուն.- 1979.- № 10.- Էջ 7-13։

ՄիքայելՆալբանդյանի արձակի գեղարվեստական համակարգը (Ծննդյան 150-ամյակի առթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1979.- № 3.- էջ 3-20։

Նալբանդյանը և արդիականությունը //Սովետական գրականություն.- 1979.- № 11.- Էջ 130-139։

Предан бескорыстно, до святости… (Эстетические взгляды М. Налбандяна) //Вопросы литературы.- 1979.- № 11.- С. 150-163։

1980

Գրականագիտական բառարան: 2-րդ լրաց. և վերամշակ. հրատ. /Է. Մ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան.- Երևան: Լույս, 1980.- 350 էջ։

Գրականության տեսություն: [Դասագիրք բուհերի ուսանողների համար]: 5-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1980.- 496 էջ։

Բուալո Ն. Քերթողական արվեստ /Առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան։ Սովետական գրող, 1980.- Էջ 7-32.-Բուալոն և կլասիցիզմի տեսությունը։

Գրականությունը և ժամանակը: Սովետահայ գրականության զարգացման հարցեր: (Հոդվածների ժողովածու).– Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1980.- Էջ 84-107.- Ավանդույթի նորոգված զգացումը։

Համազասպ Համբարձումյան: (Կենսամատենագիտություն) /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1980.- 36 էջ։

Մակինցյան Պ.Մ. Դիմագծեր: [Գր.-քննադատական ուսումնասիրություններ և հոդվածներ] /Խմբ. և առաջաբ՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1980.- 324 էջ։

Սովետահայ գրականության պոետիկան: Գրական-տեսական ուսումնասիրություններ /Պատ. խմբ.` Է. Մ. Ջրբաշյան, Ա. Պ. Գրիգորյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱԱ հրատ., 1980.- 400 էջ։

Գրականության գիտական ուսումնասիրության ուղիներում //Լրաբեր հասարակական գիտությունների.- 1980.- № 11.- էջ 41-52։

Ժողովուրդը և բանաստեղծը: (Ա. Բլոկի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ) //Սովետական Հայաստան.- 1980.- № 293.-18 դեկտեմբերի.- Էջ 3։

Армянская советская поезия: Антология /Вступ. ст.: Э. Джрбашян.- Киïв: Днипро, 1980.- 431 с.

Общее и особенное в классических направлениях армянской литературы //Историко-филологический журнал.- 1980.- № 1.- С. 126-132.

Концепция личности в литературе развитого социализма: Сб. статей.- Москва; Ереван: Изд-во АН АрмССР, 1980.- С. 11-16.- Время и личность.

1981

Մեծարենց Մ. Երկերի լիակատար ժողովածու /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ԳԱԱ հրատ., 1981.- 455 էջ։

Արդի սփյուռքահայ առաջադիմական գրականության զարգացման միտումները //Սովետական գրականություն.- 1981.- № 7.- Էջ 135-151։

Գաբրիել Սունդուկյանի միակ պատմվածքը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1981.- № 4.- էջ 32-57։

Ժողովրդի նվիրյալը: (Հ. Սրվաճյանի ծննդյան 150-ամյակը) //Հայրենիքի ձայն.- 1981.- № 51.-16 դեկտեմբերի.- Էջ 3։

1982

Չորս գագաթ։ Թումանյան,Իսահակյան. Տերյան, Չարենց (Գրականագիտական ուսումնասիրություն).- Երևան։ Սովետական գրող, 1982.- 464 էջ։

Սիմոնյան Ա. Արվեստի սոցիալական և ազգային բնույթը: Ուսումնաօժանդակ ձեռնարկ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ԵՊՀ հրատ., 1982.- 154 էջ։

Լերմոնտով Մ. Յու. Ընտիր երկեր /Առաջաբ.` Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող.- 1982.- 572 էջ։

Գրական հուշարձաններ: [Հարցազրույց ՀՍՍՀ ԳԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի դիրեկտորի հետ՝ ինստիտուտի 40-ամյակի առթիվ] /Հարցազրույցը վարեց Ա. Ղուկասյանը //Սովետական Հայաստան.- 1982.- № 12.- Էջ 29-30:

Русская и армянская средневековые литературы: Кн. 1 /Чл. редкол.: Э. М. Джрбашян.- Ленинград: Наука, 1982.- 443 с.

1983

Գեղագիտություն և գրականություն։ Տեսական և գրական-պատմական ուսումնասիրություններ.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1983.- 437 էջ։

Գրական ստեղծագործություն: Վերլուծության ուղիները և սկզբունքները.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1983.- Էջ 7-46.- Գրական ստեղծագործության տարրերի բազմազանությունը և միասնությունը։

Արիստակեսյան Ա. Սիլվա Կապուտիկյան: [Կյանքն ու ստեղծագործական ուղին] /Խմբ. և առաջաբ.՝ Է.Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1983.- 199 էջ։

Գրական ստեղծագործություն: Վերլուծական ուղիները և սկզբունքները /Պատ. խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1983.- 400 էջ։

Միրզոյան Հ. Ղ. XVII դարի հայ փիլիսոփայական մտքի քննական վերլուծություն /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1983.- 415 էջ։

Չարենց Եղիշե: Անտիպ և չհավաքված երկեր /Բնագիրը պատր. և ծանոթագր.՝ Ա. Չարենց; Խմբ. կոլ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1983.- 711 էջ.- Պետրոսյան Վարդգես Համազասպի /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան։

Գրականության կոնկրետ ինացությունը զուգակցել տեսական խոր գիտելիքների հետ //Հայոց լեզուն և գրականությունը դպրոցում.- 1983.- № 1.- էջ 24-28։

Թումանյանի արձակի սկզբունքները //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1983.- № 2-3.- էջ 21-40։

Армянские поэты нового времени /Вступ. ст.: Э. М. Джрбашян.- Ленинград: Советский писатель. Ленингр. отд-ние, 1983.- 558 с.- Библиотека поэта (2-е изд.). Большая серия.

1984

Միքայել Նալբանդյանը և արդիականությունը.- Երևան։ Հայաստան, 1984.- 231 էջ։

Գորկի Մ. Բանաստեղծություններ և լեգենդներ; Դոստիգաև և ուրիշները /Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1984.- 268 էջ։

Հին հայոց տաղաչափական արվեստը: Քննական տեսություն /Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1984.- XXXIV, 136 էջ։

Տիկին Բերտա Գարլանը: Վիպակ /Ա. Շնիցլեր; Թարգմ.՝ Վ. Տերյան; Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1984.- 174 էջ։

Բեքմեզյան Ա. Ս. Վիպակի ժանրը հայ նոր գրականության մեջ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1984.- 120 էջ։

Գրականագիտության ներածություն։ Քրեստոմատիա /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 1984.- 305 էջ։

Կապուտիկյան Ս. Երկեր: 3 հտ. /Խմբ. և առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1984-1985։

Խաչատուր Աբովյանի ավանդույթները և Հովհաննես Թումանյանը (Խ. Աբովյանի ծննդյան 175-ամյակի առթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1984.- № 4.- էջ 3-19։

Քննարկվում են հայ ժողովրդի էպոսի հարցերը //Գրական թերթ.- 1984.- № 13.- 23 մարտի.- Էջ 1։

Варужан Даниэл: Стихи: Пер. с арм. /Предисл. Эд. Джрбашяна.- Москва: Художественная литература, 1984.- 222 с.

1985

Լերմոնտով Մ. Երկեր: [Բանաստեղծություններ; Պոեմներ] /Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Լույս, 1985.- 287 էջ։

Տերյան Վահան: Բանաստեղծություններ: Ձեռագրի լուսապատճենային հրատարակություն։ Հ. 1 /Վերջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1985.- 240 էջ։

Տերյան Վահան: Բանաստեղծություններ: Լիակատար ժողովածու /Խմբ. և առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1985.- 510 էջ։

Անմոռանալին: [Հայրենական պատերազմի մասին] //Գրական թերթ.- 1985.- № 18.- 5 մայիսի.- Էջ 2։

Варужан Даниэл: Стихи: Пер. с арм. /Предисл. Эд. Джрбашяна.- Ереван: Советакан грох, 1985.- 207 с.

Поэтика и литературное развитие.- Ереван: Советакан грох, 1985.- 328 с.

1986

Թումանյանի պոեմները: 2-րդ վերամշ. հրատ.- Երևան։ Երևանի համալսարանի հրատ., 1986.- 482 էջ։

Հայ միջնադարյան գրականության միջազգային գիտաժողով: Երևան, 15-19 սեպտ. 1986: Զեկ. դրույթներ /Խմբ. կոլ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1986.- 256 էջ։

Արամ Տիգրանի Ղանալանյան: Կենսամատենագիտություն /Ներած.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1986.- 74 էջ.- Նյութեր ՀՍՍՀ գիտնականների կենսամատենագիտության, № 36։

Չարենց Ե. Երկերի ժողովածու: Հ. 1 /Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1986.- 440 էջ։

Վարուժան Դ. Երկերի լիակատար ժողովածու: 3 հ. /Խմբ. կոլ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ԳԱԱ հրատ., 1986-1987։

Հայ միջնադարյան գրականություն: Համառոտ պատմություն /Վ.. Նալբանդյան, Վ.. Ներսիսյան, Հ.. Բախչինյան; Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1986.- 165 էջ։

Հանրագումար ու նրա աստիճան: [Լերմոնտովի պոեմի՝ Վ. Գևորգյանի նոր թարգմանության մասին] //Սովետական Հայաստան.- 1986.- № 199.- 26 օգոստոսի.- Էջ 4։

Հինավուրց գրականության ոգով //Գրական թերթ.- 1986.- № 39.- 26 սեպտեմբերի.- Էջ 1։

Русская и армянская средневековые литературы: Кн. 2 /Чл. редкол.: Э. М. Джрбашян.- Ленинград: Наука, 1986.- 531 с.

Международная конференция по средневековой армянской литературе Ереван, 15-19 сентября 1986: Тезисы докладов /Ред. кол.: Э. М. Джрбашян (пред.) и др.- Ереван: Изд-во АН АрмССР, 1986.- 244 с.

1987

Հայկական ռեալիզմի տեսության և պատմության հարցեր: Հոդվածների ժողովածու.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1987.- Էջ 5-16.- Հայկական ռեալիզմի ուսումնասիրության հրատապ խնդիրները։

Մարքս Կ., Էնգելս Ֆ. Չափածո երկեր.- Երևան: Հայաստան, 1987.- Էջ 5-15.- Մարքսի և Էնգելսի բանաստեղծական ժառանգությունը։ [Առաջաբան]

Չարենց Ե. Հատընտիր (Չափածո) /Կազմ. Է. Մ. Ջրբաշյան, Ա. Չարենց.- Երևան: Սովետական գրող, 1987.- 464 էջ։

Հայկական ռեալիզմի տեսության և պատմության հարցեր: Հոդվածների ժողովածու /Խմբ. կոլ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1987.- 340 էջ։

Թումանյան Ն. Հուշեր և զրույցներ: 2-րդ հրատ., լրաց., բարեփոխ. /Խմբ. և առաջաբան.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Լույս, 1987.- 336 էջ։

АпресянГ. З. На крутых перевалах: Воспоминания /Предисл. Э. М. Джрбашяна.- Ереван: Айастан, 1987.- 176 с.

1988

Թումանյան (Ստեղծագործության պրոբլեմներ).- Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1988.- 512 էջ։

Թումանյան Հովհ. Երկերի լիակատար ժողովածու: 10 հ. /Խմբ.` Է. Մ. Ջրբաշյան և ուրիշ.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ, 1988-1999:

XX դարի հայ գրականության ազգային յուրահատկության մասին //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1988.- № 4.- էջ 3-12։

Բանասիրական ուղղումներ //Գարուն.- 1988.- № 8.- էջ 64-69։

Հովհ. Թումանյանի մի անտիպ հոդված //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1988.- № 2.- էջ 201-211։

Туманян О. Избранное : Стихи /Предисл. Э. Джрбашяна.- Москва: Художественная литература, 1988.- 366 с.

1989

Գրողը և ժողովուրդը. Դասական և ժամանակակից գրականության մասին.- Երևան։ Սովետական գրող, 1989.- 543 էջ։

Հայ գրականությունը պատմա-գործառական լուսաբանությամբ: [Մենագրություն].- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1989.- Էջ 7-56.- Գրականության պատմա-գործառական ուսումնասիրության սկզբունքները:

Տերյան Վ. Երկեր /Առաջաբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Սովետական գրող, 1989.- 608 էջ։

Հայ գրականությունը պատմա-գործառական լուսաբանությամբ: [Մենագրություն] /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1989.- 412 էջ:

Էջեր Հովհ. Թումանյանի գրական ժառանգությունից //Գրական թերթ.- 1989.- № 45.- 3 նոյեմբերի.- էջ 2։
1990

Աղայան-Թումանյան. գրական ժառանգորդության հարցի շուրջը (Ղազարոս Աղայանի ծննդյան 150-ամյակի աոթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1990.- № 2.- էջ 41-61։

Ամենից կրտսերը (Դերենիկ Դեմիրճյանը Թումանյանի ստեղծագործության «ձգողության դաշտում») //Լրաբեր հասարակական գիտությունների.- 1990.- № 11.- էջ 3-20։

Գուգարքի բերքը (Վահան Միրաքյանի «Լալվարի որսը» և Հովհաննես Թումանյանը) //Լրաբեր հասարակական գիտությունների.- 1990.- № 12.- էջ 3-19։

Երկու բանաստեղծական համակարգ (Թումանյան և Իսահակյան) //Գարուն.- 1990.- № 12.- էջ 78-89։

Մի նամակի հետքերով //Գրական թերթ.- 1990.- № 50.- 7 դեկտեմբերի.- էջ 4։

Четыре вершины: Туманян, Исаакян, Терьян, Чаренц: Пер. с арм.- Москва: Советский писатель, 1990.- 320 с.

1991

Հայ միջնադարյան գրականության ավանդույթները և ՀովՀ. Թումանյանը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1991.- № 1.- էջ 14-32։

Հայ միջնադարյան գրականության ավանդույթները և Հովհաննես Թումանյանը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1991.- № 2.- էջ 23-35։

Հայրենի գիտության երախտավորը: [Խ. Սարգսյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ] //Գրական թերթ.- 1991.- № 33.- 13 դեկտեմբերի.- էջ 4։

Армянский вопрос: Энциклопедия.- Ереван: Гл. ред. Арм. энциклопедии, 1991.- С. 313.- Терьян Ваан; С. 317-318.- Туманян Ованес.

1992

Կարապետյան Լ. Հովհաննես Թումանյանի հասարակական գործունեությունը: (Դրվագներ) /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Հայաստանի ԳԱ հրատ., 1992.- 256 էջ։

Հոգսեր և հույսեր : [Հարցազրույց] /Հարցազրույցը վարեց Պ. Դեմիրճյանը //Գրական թերթ.- 1992.- № 24.- 28 օգոստոսի.- Էջ 2:

Պետք է հասկանալ պոեզիայի լեզուն //Մայրենի.- 1992.- № 1-2.- էջ 38-39։

Վահան Տերյանի բանաստեղծությունների կառուցվածքը //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1992.- № 2-3.- էջ 67-86։

1993

Գրականագիտություն։ Տեսական դասընթաց: Ավագ դպրոցի համար.- Երևան։ Լույս, 1993.- 288 էջ։

Խոսք երախտագիտության: [Խնկո-Ապոր անվ. մանկական գրադարանի 60-ամյակի առթիվ] //Հայաստանի Հանրապետություն.- 1993.- № 199.- 7 հոկտեմբերի։

Միայն փոստեր //Հայաստանի Հանրապետություն.- 1993.- № 190.- 24 սեպտեմբերի։

1994

 Թումանյանը և հայ գրականության ավանդույթները.- Երևան։ Գիտություն, 1994.- 510 էջ։

Թումանյանի ստեղծագործության վերջին էջերը (Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 125-ամյակի առթիվ) //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1994.- № 1-2.- էջ 31-52։

Վահան Տերյանի թարգմանությունների տաղաչափությունը //Լրաբեր հասարակական գիտությունների.- 1994.- № 1.- էջ 3-14։

1995

Վահան Տերյանի տաղաչափական համակարգը.- Երևան։ Պարբերական, 1995.- 224 էջ։

Վահան Թեքեյան.- Երևան: ՀԹՄՄ, 1995.- Էջ 10-13.- Թեքեյանի ստեղծագործությունը համազգային արժեք է։

Վաչե Սմբատի Նալբանդյան: [Կենսամատենագիտություն] /Կազմ.՝ Ռ. Ա. Բաբաջանյան; Ներած.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան, Վ. Ս. Ներսիսյան.- Երևան: Գիտություն, 1995.- 52 էջ։

Բանասերի նոթեր: [Հ. Թումանյանի և Վ. Տերյանի ստեղծագործության առանձին հարցեր] //Գարուն.- 1995.- № 2.- Էջ 70-80։
>
1996

Բանասերի նոթեր //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1996.- № 1-2.- էջ 25-38։

Գրականագիտության ներածություն: Բանարվեստի հիմունքներ: Դասագիրք բուհերի համար.- Երևան: Երևանի համալսարանի հրատ., 1996.- 368 էջ։

1997

Հայկական մի առակի միջազգային զուգահեռները //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1997.- № 2.- էջ 71-80։

Հրանտ Թամրազյան (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ) /Է. Մ. Ջրբաշյան, Վ. Ա. Գաբրիելյան //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1997.- № 1.- էջ 218-220։

Եղիազարյան Ազատ: Չարենցը և պատմությունը։ Ակնարկներ /Պատ. խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան։ ՀՀ ԳԱԱ հրատ., 1997.- 206 էջ։

1998

«Արևելք-Արևմուտք» հակադրույթը Հովհ. Թումանյանի ըմբռնմամբ //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1998.- № 1-2.- էջ 45-52։

Տերյան Վ. Բանաստեղծություններ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- Երևան: Նաիրի, 1998.- 500 էջ։

Հայերենի ուղղագրությունների մասին /Է. Մ. Ջրբաշյան, Ս. Արևշատյան, Լ. Հախվերդյան //Պատմաբանասիրական հանդես.- 1998.- № 1-2.- էջ 17-26։

1999

Պուշկինը և հայ բանաստեղծները.- Երևան։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 1999.- 245 էջ։

2000

Թումանյանի գրական ժառանգությունը։ Ուսումնասիրություններ և հոդվածներ.- Երևան։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2000.- 511 էջ։

2001

Փաստերի հետքերով։ Գրականագետի նոթեր.- Երևան։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2001.- 303 էջ։

2003

Եղիշե Չարենցի «Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում» բանաստեղծությունը.- Երևան։ Նոր դար, 2003.- 70 էջ.- Դպրոցական գրադարան։

2004

Թումանյանի բալլադները: 2-րդ հրատ.- Երևան: Նոր-Դար, 2004.- 136 էջ։

Варужан Даниэл: Стихи: Пер. с арм. /Предисл. Эд. Джрбашяна.- Москва: Юнистрой СК, 2004.- 176 с.

2007

Դրվագներ իմ կյանքից: Հուշեր.- Երևան: Զանգակ-97, 2007.- 64 էջ։

2009

Թումանյան Ն. Հուշեր և զրույցներ /Խմբ.՝ Է. Մ. Ջրբաշյան.- 3-րդ հրատ.- Երևան: Էդիթ Պրինտ, 2009.- 336 էջ։

Hovhannes Tumanyan 140 /Biography by E. Jrbashyan. Reprint.- Yerevan: Armenian Palette, 2009.- 38 p.- Armenian Palette, 9

2011

Գրականագիտության ներածություն: Բանարվեստի հիմունքներ: Դասագիրք բուհերի համար: Բարեփոխված վերահրատ.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ.- 2011.- 416 էջ։