Cover Image
aizvērt šo grāmatuԶարյան Ռուբեն Վարոսի (1909-1994)
Skatīt dokumentuԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Ռ. Վ. ԶԱՐՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
Skatīt dokumentuԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Ռ. Վ. ԶԱՐՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ, ԳԻՏԱԿԱՆ, ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԱԿՆԱՐԿ
Atvērt šo mapi un apskatīt saturuՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ռուբեն Վարոսի Զարյանը ծնվել է 1909 թ. սեպտեմբերի 1-ին, Ալեքսանդրապոլում (ներկայումս` ք. Գյումրի): Վախճանվել է 1994 թ. փետրվարի 2-ին։
1929 թ. ավարտել է Թիֆլիսի Ալ. Մյասնիկյանի անվ. մանկավարժական ուսումնարանը:
1929-1932 թթ. Ախալքալաքի միջնակարգ դպրոցում հայոց լեզվի և գրականության դասատու:
1933 թ. Թիֆլիսի «Գրոհ» հանդեսի պատասխանատու քարտուղար:
1934 թ. Հայաստանի խորհրդային գրողների միության անդամ:
1936 թ. ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի լեզվագրական ֆակուլտետը:
1937-1939 թթ. դասավանդել է Երևանի մանկավարժական ուսումնարանում:
1938 թ. կրտսեր գիտական աշխատակից ԽՍՀՄ ԳԱ Հայկական մասնաճյուղի գրականության և լեզվի ինստիտուտում:
1938-1947 թթ. Հայպետհրատի գեղարվեստական գրականության բաժնի վարիչ:
1940 թ. շնորհվել է բանասիրական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:
1940-1943 թթ. ԽՍՀՄ ԳԱ Հայկական մասնաճյուղի գրականության և լեզվի ինստիտուտի գիտխորհրդի անդամ:
1941-1943 թթ. «Սովետական գրականություն» ամսագրի պատասխանատու խմբագիր:
1942-1994 թթ. Հայկական թատերական ընկերության (1986 թ.՝ Հայաստանի թատերական գործիչների միության) անդամ:
1943-1994 թթ. Հայաստանի ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվ. գրականության ինստիտուտի գիտխորհրդի անդամ:
1948-1958 թթ. Երևանի թատերական ինստիտուտի արվեստի պատմության և տեսության ամբիոնի վարիչ:
1949-1990 թթ. հայ թատրոնի պատմության դասախոս Գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում:
1950-1953 թթ. Հայաստանի ԳԱ արվեստների պատմության և տեսության սեկտորի ավագ գիտաշխատող:
1952 թ. Հայկական թատերական ընկերության վարչության անդամ:
1953 թ. պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով:
- Գաբրիել Սունդուկյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական խորհրդի անդամ:
1953-1958 թթ. Հայաստանի ԳԱ արվեստների տեսության և պատմության սեկտորի վարիչ:
1955 թ. «Սովետական արվեստ» ամսագրի խմբագրական կոլեգիայի անդամ:
1958-1987 թթ. ՀԽՍՀ ԳԱ արվեստի ինստիտուտի դիրեկտոր:
1958-1994 թթ. Գրականության և արվեստի թանգարանի գիտխորհրդի անդամ:
1961 թ. շնորհվել է ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործչի պատվավոր կոչում:
1962 թ. շնորհվել է արվեստագիտության դոկտորի գիտական աստիճան:
1963 թ. շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչում:
1964-1994 թթ. Հայկական թատերական ընկերության նախագահության անդամ:
1966 թ. հիմնադրել է շեքսպիրագիտության հայկական կենտրոն:
1969 թ. պարգևատրվելէ ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի պատվոգրով:
1970 թ. ընտրվել է Գերմանական շեքսպիրյան ընկերության անդամ (Վայմար, Գերմանիա):
1970-1987 թթ. Հայկական խորհրդային հանրագիտարանի խմբագրական կոլեգիայի անդամ:
1974-1981 թթ. ՀԽՍՀ Մինիստրների խորհրդին առընթեր գրականության, արվեստի, ճարտարապետության և քաղաքաշինության ասպարեզում պետական մրցանակների հանձնաժողովի նախագահ:
1974 թ. ընտրվել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ:
1975 թ. հայ արվեստին նվիրված միջազգային առաջին սիմպոզիումի պատվիրակության ղեկավար (Բերգամո, Իտալիա):
1977-1987 թթ. ՀԽՍՀ ԳԱ փիլիսոփայության և իրավունքի ինստիտուտի գիտխորհրդի անդամ:
1978 թ. հայ արվեստին նվիրված միջազգային երկրորդ սիմպոզիումի կազմկոմիտեի նախագահի տեղակալ:
1979 թ. պարգևատրվել է «Ժողովուրդների բարեկամության« շքանշանով` ծննդյան 70-ամյակի առթիվ:
1981 թ. Իտալիայում հայ արվեստի միջազգային երրորդ սիմպոզիումի Հայաստանի պատվիրակության ղեկավարի տեղակալ:
- ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր:
- Ընտրվելէ Հռոմի «Տիբերինա» ակադեմիայի թղթակից անդամ:
1983 թ. Թբիլիսիում վրաց արվեստի միջազգային չորրորդ սիմպոզիումի հայկական պատվիրակության ղեկավար:
1984-1990 թթ. Աբովյանի տուն-թանգարանի գիտական խորհրդի նախագահ:
1985 թ. հայ արվեստին նվիրված միջազգային չորրորդ սիմպոզիումի կազմկոմիտեի նախագահի տեղակալ:
1986 թ. ընտրվել է Հայաստանի ԳԱ ակադեմիկոս:
- Հայաստանի ԳԱ արվեստի ինստիտուտի դիրեկցիային կից խորհրդական:
1987 թ. Հայաստանի թատերական գործիչների միության նախագահության անդամ:
1989 թ. պարգևատրվել է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահության պատվոգրով` ծննդյան 80-ամյակի առթիվ:

Վերջին քառասուն տարվա հայ արվեստաբանության բազմաթիվ հանգույցներ կապվում են Հայաստանի ԳԱԱ ակադեմիկոս, արվեստագիտության դոկտոր Ռուբեն Զարյանի անվան հետ: Եվ դա հասկանալի է. 1953-ից ի վեր լինելով Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի արվեստների տեսության և պատմության սեկտորի վարիչը, ապա 1958-ից մինչև 1987-ը այդ սեկտորի հիման վրա ստեղծված արվեստի ինստիտւտի տնօրենը, ունենալով մշտարթուն նախաձեռնող ոգի, նա եղել է մեր արվեստաբանական աչքի ընկնող ձեռնարկումների կազմակերպիչն ու մասնակիցը, դրա հետ միասին` գրականագիտական և թատերագիտական մեծաթիվ աշխատությունների ու հոդվածների հեղինակը: Ռուբեն Վարոսի Զարյանը (Ղազանչյան) ծնվել է 1909-ի սեպտեմբերի 1-ին Ալեքսանդրապոլ քաղաքում: Բայց եթե նա այդ քաղաքի հետ կապված է ծնունդով, ապա իր մանկության ու պատանեկության տարիներով կապված է Թիֆլիսի հետ, այն տարիների Թիֆլիսի, որ դեռև չէր կորցրել հայ մշակույթի նշանավոր կենտրոնի ավանդները, երբ դեռ փեթակի պես գործում էր Հովհ. Թումանյանի հիմնադրած Հայարտունը և դեռ ընդունակ էր հայ նորահաս պատանեությանը տալ հայրենի մշակույթի սեր և ճաշակ: Թիֆլիսում են կազմավորվում ապագա գրականագետի և արվեստաբանի հակումներն ու նախասիրությունները: Նա այստեղ է ավարտել միջնակարգ կրթությունը, մի որոշ ժամանակ էլ ուսանել Հայարտան դրամատիկական ստուդիայում: Բարձրագույն կրթությունը ստացել է Երևանի պետական համալսարանում, 1936-ին ավարտելով նրա լեզվագրական ֆակուլտետը:
Կարևոր է նկատել, որ Ռուբեն Զարյանն իբրև գրականագետ ձևավորվել է երևելի դասախոսների հսկողությամբ, որոնց հանդեպ իր խոր երախտագիտությունր նա արտահայտել է ընթերցողներին լավ հայտնի իր «Հուշապատումի» և «Մայրամուտից առաջ» հատորների բազմաթիվ էջերում: Համալսարանական միջավայրից ոչ պակաս` երիտասարդ Զարյանի աշխարհայացքի և աշխարհազգացողության վրա ազդեցություն են ունեցել իր անմիջական շփումները Եղիշե Չարեցի, Ալեքսանդր Շիրվանզադեի, Երվանդ Շահազիզի, Ավետիք Իսահակյանի, Դերենիկ Դեմիրճյանի, հայ գրականության և արվեստի ուրիշ մեծանուն գործիչների հետ: Այդ ամենը նպաստել են, որ ի բնե աչքաբաց երիտասարդը բավականաչափ վաղ հայտնվի գրական-գեղարվեստական կյանքի կենտրոնում: 1932-ից ի վեր նրա անունը երևում է պարբերական մամուլի էջերում: Նա բանասիրական գիտությունների առաջին թեկնածուներից մեկն է մեր իրականության մեջ. 1940-ին պաշտպանել է «Աբովյանի «Նախաշավիղը» և նրա պատմությունը» ատենախոսությունը և ստացել է իր հայցած գիտական աստիճանը: Այդ թեման հեղինակի վաղեմի նախասիրությունների արգասիքն էր: Նրան գրականագետի համբավ էր բերել ոչ այլ ինչ, քան «Աբովյանի կյանքը» թեև փոքրածավալ, բայց թարմաշունչ աշխատությունը: Եվ եթե հեղինակը հետևողականորեն չընթացավ այդ ուսումնասիրության բացած խոստումնալից հունով, ապա դրա պատճառը հրատարակչական և խմբագրական բազմազբաղ աշխատանքը եղավ` Հայպետհրատի գեղարվեստական գրականության բաժնի վարիչ (1938-1947 թթ.), «Սովետական գրականություն» ամսագրի խմբագիր (1941-1943 թթ.): Ե’վ մեկ և’ մյուս պաշտոններում Ռ. Զարյանի գործունեությունը եղավ ավելի քան արդյունավետ, բայց երկուսի համար էլ նա ենթարկվեց վարչական տույժերի և զրկվեց այդ պաշտոններից: Ընդգծելի է նրա գործունեության մի հատկությունը` ճանապարհ բանալ օժտված երիտասարդության առաջ` Անահիտ Սահինյան, Վիգեն Խեչումյան, Մարո Մարգարյան, Գևորգ Էմին, վերջապես, Պարույր Սևակ: Հետագա տարիներին Ռ. Զարյանն իր գործունեության գլխավոր ասպարեզը դարձրեց թատերագիտությունը, որտեղ նրա ձեռքբերումները եղան ավելի նշանակալի: Ճիշտ է, ժամանակին տիրող քաղաքական իրադրության թելադրանքով այստեղ ևս հանիրավի մեղադրանքները պակաս չեղան (1949-ին, ի թիվս իր մի շարք գրչակիցների, նա մեղադրվեց իբրև, այսպես կոչված «կոսմոպոլիտ» թատերական քննադատ), որն արգելակեց, բայց արգելք չեղավ նրա թատերագիտական և մանկավարժական գործունեությանը: 1948-1958 թթ. նա եղել է Երևանի թատերական ինստիտուտի (1952-ից` Գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ) արվեստի պատմության և տեսության ամբիոնի վարիչը, հայ թատրոնի պատմության առարկայի դասախոս: Իբրև դասախոս նա շարունակեց աշխատել հետագայում ևս` տասնյակ տարիներ: Ինստիտուտի շրջանավարտ բազմաթիվ դերասաններ, թատերագետներ ու բեմադրիչներ նրա սաներն են: Բայց նրա համար ավելի մեծ կարևորություն ունեցավ արվեստաբանության, իբրև գիտության, կազմակերպման գործը: 1953-1958 թ. նա եղել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի արվեստների տեսության և պատմության սեկտորի վարիչը, 1958ից նույն սեկտորի հիման վրա ստեղծված արվեստի ինստիտուտի տնօրենը:
Ակներև են Ռ. Զարյանի ծառայություններն այդ ինստիտուտը կազմակերպելու և հայ արվեստաբանության կենտրոնը դարձնելու գործում: Նրա 34-ամյա տնօրինության ընթացքում ինստիտուտում ստեղծվել են կերպարվեստի, երաժշտագիտւթյան, ճարտարապետության, ժողովրդական արվեստի, թատրոնի, կինոարվեստի և հեռուստատեսության բաժիններ, ինչպես նաև շեքսպիրագիտության կենտրոն և շեքսպիրագիտական գրադարան: Լույս են տեսել հայ արվեստի բոլոր ճյուղերին վերաբերող բազմաթիվ գրքեր` արվեստագիտական մի ամբողջ գրադարան, որն արտացոլում է հայ արվեստագիտության զարգացման նոր աստիճանը. կազմակերպել է հայ արվեստին նվիրված միջազգային հինգ գիտաժողով` առաջինը, երրորդը և հինգերորդը կայացել են Իտալիայում, երկրորդը և չորրորդը` Երևանում: Աննախադեպ իրենց ծավալով և միջազգային արվեստաբանական մտքի ընդգրկումով, այդ գիտաժողովները բացառիկ դեր խաղացին հայ միջնադարյան արվեստի գիտական լուսաբանության և միջազգային ճանաչման գործում: Ինստիտուտի համագործակցությամբ Միլանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտին առընթեր ստեղծվել է հայ արվեստի ուսումնասիրման և վավերագրման կենտրոն, Հռոմի համալսարանին առընթեր` հայ մշակույթի ուսումնասիրման կենտրոն: Այդ գիտական համագործակցության արդյունքն են հայ միջնադարյան արվեստին նվիրված բազմաթիվ գրքերը, որոնք լույս են տեսել Միլանում և Հռոմում:
Կարելի է հավաստել, որ Ռ. Զարյանի ղեկավարած Արվեստի ինստիտուտը եղել է հանրապետության արվեստաբանական իրադարձությունների եթե ոչ նախաձեռնողը, ապա եռանդուն մասնակիցը, մասնակիցը նաև միջազգային համամիութենական ու միջհանրապետական այն բոլոր գիտաժողովների, որոնք այս կամ այն չափով առնչվում են հայ արվեստի հետ: Չափազանց ընդգրկուն է Ռ. Զարյանի գրականագիտական-թատերագիտական վաստակը և մեծ է նրա հրատարակած գրքերի ու հրապարակած հոդվածների քանակը` նույնիսկ իր գրեթե 60 տարվա գործունեության համեմատ: Ուստի և նրա վաստակը հնարավոր է բնութագրել միայն ընդհանուր գծերով, մտաբերելով իր գլխավոր աշխատությունները:
Գրականագիտության մեջ դրանք են «Աբովյանի կյանքը» և Գաբրիել Սունդուկյանի երկերի գիտական հրատարակության երեք հատորի տեքստի պատրաստումը: Իհարկե, հայ մեծ լուսավորչի կյանքի ու գործի մասին շատ գրքեր են գրվել և էլի կգրվեն, բայց Ռ. Զարյանի փոքրածավալ աշխատությունը չի կորցնում իր գրավչությունը Աբովյանի կերպարը հմտորեն ուրվագծելու շնորհիվ: Ինչ վերաբերում է Սունդուկյանի երկերի գիտական հրատարակությանը, ապա դա տեքստաբանական բարձրորակ աշխատանքի մի օրինակ է, որ հնարավեր էր իրականացնել ոչ միայն մեծ թատերագրի գրական ժառանգության, այլև թիֆլիսահայ բարբառի անթերի իմացության շնորհիվ: Թատերագիտության ասպարեզում Ռ. Զարյանի մնայուն գործերը հայ բեմի մեծ վարպետներ Սիրանույշին և Պետրոս Ադամյանին նվիրված մենագրություններն են` նրանց արտիստական էության խորունկ ըմբռնումով, ստեղծած կերպարների թատերագիտական վերլուծումներով, ժամանակաշրջանի հետ արվեստագետների ունեցած կապերի բացահայտումով:
Շեքսպիրագիտության մեջ` «Էջեր հայկական շեքսպիրապատումից» երկու հատորը, որոնց մեջ ամփոփված են հեղինակի վաղեմի նախասիրության և շատ տարիների մտորումների արդյունքները: Այդ երկհատորյակն է, որի համար 1981-ին հեղինակն արժանացավ Հայկական ԽՍՀ պետական մրցանակի:
Կա մի ասպարեզ, ուր Ռ. Զարյանն անմրցելի է, ուր նրա գրիչը եղել է ավելի բեղմնավոր, քան մեկ ուրիշինը` հուշապատումը: Հուշեր շատերն են գրում, բայց Ռ. Զարյանը գրականության այդ տարատեսակում հասել է մի արդյունքի, որ աննախադեպ է` ստեղծելով մեծահարուստ մի պատկերասրահ այն մարդկանց դիմանկարների, որոնց հետ նա շփումներ է ունեցել իր երկար ու ձիգ կյանքի ընթացքում: Եվ քանի որ շատ մեծ է այդ մարդկանց թիվը և հեղինակին ոչինչ չի պակասել նրանց սիրով ու երախտագիտությամբ պատկերելու համար, ապա, դրա շնորհիվ նրա «Հուշապատում» և «Մայրամուտից առաջ» հատորները կարելի է դիտել իբրև գրականության և արվեստի վերջին կես դարի պատմության յուրահատուկ մի հանրագիտարան` ոչ միայն գլխավոր, այլև երկրորդական գործող անձերով: Այս վերջին պարագան շատ էական է, քանի որ բոլորն առաջին կարգի մեծությունների մասին են գրում, իսկ մյուսները` ուսուցիչներ, լրագրողներ, դերասաններ և այլն, որոնք մշակութային կյանքի միջավայր են ստեղծում, առանց նշանավորների շարքը դասվելու, մոռացվում են իսպառ: Ռ. Զարյան-հուշագիրը նրանց առանձին ուշադրության է արժանացրել` դրանով իսկ մշակույթի պատմությունը ներկայացնելով ավելի ամբողջաբար և հարգանքի տուրք տալով նրանց, որոնց մեծ մասը զոհն է դարձել բռնապետական կամայականության:
Ռ. Զարյանի գրական, գիտական, մանկավարժական աշխատանքները մշտապես ուղեկցվել են հասարակական լայնահուն գործունեությամբ: Ասել, թե նա եղել է Հայկական ԽՍՀ գրականության, արվեստի և ճարտարապետության պետական մրցանակների հանձնաժողովի նախագահը (1974-1981 թթ.), հանդիսանում է Հռոմի «Տիբերինա» ակադեմիայի թղթակից անդամը, անդամն է գերմանական շեքսպիրագիտության ընկերության, Հայաստանի գրողների միության վարչության,Թատերական գործիչների միության նախագահության, տարբեր հաստատությունների գիտական և գեղարվեստական խորհուրդների, հանդեսների խմբագրական կոլեգիաների, նշանակում է քիչ բան ասել: Կարևոր է ընդգծել, որ ամենուրեք նա եղել է ոչ թե պատվավոր անդամ, այլ մշակույթի զարգացմանն իր նպաստը բերող նախանձախնդիր գործիչը: Կարծես թե շատ էլ ծանրակշիռ բան չէ նման գործչի մասին խոսելիս նշել, որ նա հանդես է եկել զեկուցումներով: Սակայն հարկավոր է շեշտել, որ դա եղել է նրա կյանքի կարևոր գործերից մեկը: Տիրապետելով նաև բանավոր խոսքի արվեստին, Ռ. Զարյանը մշակույթի տարբեր երևույթների մասին հարյուրավոր զեկուցումներ է կարդացել ոչ միայն հոբելյանական մեծաշուք հանդեսներում, այլև գյուղերում, արտադրական ձեռնարկություններում, ուսումնական հաստատություններում, հայ գաղթօջախներում (Եգիպտոս, Լիբանան, Սիրիա, Անգլիա, Իտալիա, Կանադա և այլուր): Բանավոր ելույթներով Ռ. Զարյանը հետամուտ է նույն նպատակին, ինչ որ իր աշխատություններով` արվեստաբանորեն իմաստավորել, բարձրացնել, հաստատել հայ գեղարվեստակամ մշակույթը: Ռ. Զարյանի աշխատությունները թարգմանվել են ռուսերեն, վրացերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, իսպաներեն:
Այսպես միանպատակ և ամբողջական է Ռ. Զարյանի բազմաճյուղ գործունեությունը, ինչպես ինքն է իբրև արվեստաբան և անհատականություն:

Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թեյարանի տղան։ [Պատմվածքներ]: Թիֆլիս. - Սախելգամի. - 1932. - 36 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Անատոլ Հիդաշի պոեզիան: Արշավ. - Թիֆլիս. - 1933. - № 1. - էջ 58-60
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Դիտողություններ մեր պոեզիայի մասին: Վերելք. - 1933. - № 1. - էջ 105-115
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մարիետա Շահինայնի "Հիդրոցենտրալ" վեպը: Գրոհ. -Թիֆլիս. - 1933. - № 4. - էջ 13
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պոեզիայի և սոցիալիստական ռեալիզմի հարցերի շուրջը: Գրոհ. - Թիֆլիս. - 1933. - № 5. - էջ 8-9
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
[Ա. Բակունցի լեզվի մասին: Լեզվի հարցերին նվիրված բանավեճում ունեցած ելույթի համառոտ շարադրանքը]: Գրակ. թերթ. - 1934. - 20 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պայազատի մասին: Գրակ. թերթ. - 1934. - 20 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սողոմոն Տարոնցու "Սերունդների երգը": Գրակ. թերթ. - 1934. - 30 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վաղ շրջանի Նար-Դոսը: Գրակ. թերթ. - 1924. - 24 հուլիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ա. Ագապյանի երկերի հրատարակության առթիվ: Գրակ. թերթ. - 1935. - 28 փետրվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գրական ժառանգության մի քանի հարցերի մասին: Գրակ. թերթ. - 1935. - 10 նոյեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գրողի ճակատագիրը: Գրակ. թերթ. - 1935. - 29 նոյեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մ. Լերմոնտովի "Մեր ժամանակի հերոսը" հայերեն: Գրակ. թերթ. - 1935. - 1 օգոստոսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խորհրդային գրակ. - 1935. - № 2. - էջ 158-160: Կինը որոնումների մեջ. - Հովնան Գ. Էմմա. - Եր. - 1935. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գրական թերթ. - 1935. - 30 ապրիլի: Հովհ. Շիրազի առաջին գիրքը. - Շիրազ Հովհ. Գարնանամուտ. - Եր. - 1934. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոսի երկերը ռուսերեն լեզվով: Խորհրդային գրակ . - 1935. - № 2. - էջ 157-158. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վիպասանի ձեռագրերի աշխարհում: [Նար-Դոսի մասին]: Գրակ. սերունդ. - 1936. - № 1. - էջ 73-79
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հովհ. Հովհաննիսյանի մի քանի անհայտ ձեռագրեր։ (Թարգմանություններ Պուշկինից և նմանություն Պուշկինին): Ալեքսանդր Պուշկին. - Ժողովածու. - Եր. - 1937. - էջ 269-292։ Ստորագր. Ա. Ֆ.
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վահան Տերյանի մի ձեռագիրը: Խորհրդ. գրակ. - 1937. - № 1. - էջ 280-289
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հովհաննիսյան Հովհ. - Երկերի ժողովածու. - Հ. 1. - Երևան: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Պետ. - հրատ. - 1937. - 502 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբան: Տեր-Հովհաննիսյանց Գ. Տեր Սարգիս։ Սուրբ Գևորգի ղուլը. - Եր. - 1938. - էջ 9-18
------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Միրզա Ֆաթալի Ախունդովը և Խաչատուր Աբովյանը: [Մ. Ֆ. Ախունդովի ծննդյան 125-ամյակին նվիրված գիտական նստաշրջանում արտասանած ճառից]: Խորհրդ. գրակ. - 1938. - № 11-12. - էջ 182-188
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի մոռացված գրող։ (Գաբրիել Տեր-Հովհաննիսյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ): Խորհրդ. Հայաստան. - 1938. - 3 դեկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս: Գրակ. թերթ. - 1938. - 14 հուլիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նեկրասովը գրաքննական կալանքի տակ։ (Մի թարգմանության պատմություն): Գրակ. թերթ. - 1938. - 12 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ո՞վ է Աբովյանը: Խորհրդ. Հայաստան. - 1938. - 16 ապրիլի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վրթանես Փափազյանի գրական ժառանգության շուրջը: Գրակ. թերթ. -1938. - 7 նոյեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Քնքույշ լարեր: Զազունյան. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 2. - 1938. - 327 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Դրամատիկական երկեր. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 3. - 1938. - 323 էջ 8
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Издание сочинений Нар-Доса: Коммунист. - 1938. - 12 июля
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Хачатур Абовян։ ( К 90-летию со дня гибели): Коммунист. - 1938. - 10 апреля
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի կյանքը։ (Համառոտ ակնարկ): Եր. - Պետհրատ. - 1939. - 100 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի կյանքը։ (Համառոտ ակնարկ): Աբովյան Խ. - Ընտիր երկեր. - Հ. 1. - Եր. - 1939. - էջ I X-XL
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի կյանքը.: Խորհրդ.գրակ. - 1939. - № 2. - էջ 172-178
--------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի մի անտիպ բանաստեղծությունը։ («Ի վերայ դամբարանի բազմերախտ ուսուցչի իմոյ Յարութիւն վարդապետի Ալամդարեանցի՝ ի 1836 ամի՝ ի 15 մայիսի՝ ի Նոր Նախիջևան» վերնագրով): Խորհրդ. գրակ. - 1939. - № 5-6. - էջ 38-40
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբան: Աբովյան Խ. Բայաթիներ. - Եր. - 1939. - էջ 3-6
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբանի փոխարեն: Փափազյան Վրթ. Ընտիր երկեր. - Գիրք 1. - Եր. - 1939. - էջ 7-13
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երկու խոսք։ (Առաջաբան): Հովհաննիսյան Հովհ. Հատընտիր. - Եր. - 1939. - էջ 5-11
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի քանի խոսք։ (Առաջաբան): Աբովյան Խ. Վերք Հայաստանի. - Եր. - 1939. - էջ III-VII
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պետրոս Դուրյանի «Տաղերը»: Գրոհ. - Թիֆլիս. - 1939. - № 3. - էջ 13
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի վեպը։ («Վարք Հայաստանի» վեպիառաջաբանից): Խորհրդ Հայաստան. - 1939. - 21 օգոստոսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գրական քննադատության հարցերի շուրջը: Գրակ թերթ . - 1939. - 25 մայիսի, 10 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խաչատուր Աբովյանի նորահայտ բանաստեղծություններից: Գրակ. թերթ. - 1939. - 31 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խաչատուր Աբովյանի նորահայտ բանաստեղծություններից: Բանվոր. - 1939. - 11 փետրվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյան Խ. Ընտիր երկեր. Հ. 1-2: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Կենսագրական ակնարկ: Վիպասանություն: Թատերագրություն. - Եր.։ Պետհրատ. - Հ. 1. - 1939. - 343 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Փափազյան Վրթ. Ընտիր երեկր. Գիրք 1-2: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Եր.։ Պետհրատ. - Գիրք. 1. - 1939. - 396 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյան Խ. Նախաշավիղ: Կրթութեան ի պետս նորավարժեց: Առաջաբան և ծանոթագր. Ռ. Զարյան. - Եր.։ Պետհրատ. - 1940. - 171 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի կյանքը։ (Համառոտ ակնարկ): 2-րդ վերանայված հրատ. - Եր.: Պետհրատ. - 1940. - 128 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խմբագրի կողմից: Աբովյան Խ. Ընտիր երկեր. - Հ. 2. - Եր. - 1940. - էջ 1
-------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նոր շրջան։ (Հայ գրականությունը XIX դարում և XX դարի սկզբում): Հայ գրականության պատմություն։ Միջնակարգ դպրոցի 8-րդ դասարանի համար. - Գիրք 1. - Եր. - 1940. - էջ 174-226
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վրթանես Փափազյանի «Գոյության կռիվ» անավարտ վեպը: Գրական ժառանգություն. - Գիրք 1. - Եր. - 1940. - էջ 527-579
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նոր տվյալներ Աբովյանի կյանքի մասին: [Զեկուցում ՍՍՌՄ ԳԱ հայկական ֆիլիալի նիստում]: Գրակ թերթ. - 1940. - 20 հոկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյան Խ. Ընտիր երկեր. Հ. 1-2: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Երգիծաբանություն: Թարգմանություն: Ծանոթագրություններ. - Եր.։ Պետհրատ. - Հ. 2. - 1940. - 399 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Փափազյան Վրթ. Ընտիր երկեր. Գիրք 1-2: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Եր.։ Պետհրատ. - Գիրք 2. - 1940. - 401 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ավետ Ավետիսյան: Կազմ. և առաջաբանը Ռ. Զարյանի. - Եր. - Ա. թ. - [2 էջ]
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Համլետը նորից հայ բեմի վրա: (Ժողովրդական դերասան Վաղարշ Վաղարշյանի Համլետի շուրջը): Սովետ. գրակ. - 1942. - № 5-6. - էջ 161-189
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սովետ. գրակ. - 1942. - № 8. - էջ 89-91: Ասատրյան Աս. - Ավետիք Իսահակյանի կյանքը և ստեղծագործությունը. - Եր. - 1941. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հովհաննես Շիրազ։ (Զեկուցում ` կարդացված գրողների տանը 1943-ի մայիսի 21-ին): Սովետ գրակ. - 1943. - № 4- 5. - էջ 111-132
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երկու խոսք: [Առաջաբան]: Հովհաննիսյան Հովհ. Ընտիր բանաստեղծություններ. - Եր. - 1945. - էջ 3-10
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Խելքից պատուհասի» հայերեն թարգմանությունները: [Ա. Ս. Գրիբոյեդովի ծննդյան 150- ամյակի առթիվ]: Սովետ. Հայաստան. - 1945. - 6 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Խելքից պատուհասի» հայերեն թարգմանությունները: [Ա. Ս. Գրիբոյեդովի ծննդյան 150- ամյակի առթիվ]: Սովետ. Հայաստան. - 1945. - 6 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի էջ «Խելքից պատուհասի» բեմական պատմությունից: Սովետական Հայաստան. - 1945. - 16 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վահան Տերյանի նորահայտ բանաստեղծություններից: Գրակ. թերթ. - 1945. - 10 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջին գիրքը։ Գրակ. թերթ. - 1945. - 20 հոկտեմբերի: Խեչումյան Վ. Զվարթնոց. - Եր. - 1945. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սովետական Հայաստան. - 1945. - 11 հուլիսի: Զորյան Ստ. - Պապ Թագավոր. - Եր. - 1944. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
[Երվանդ Շահազիզի ծննդյան 90-ամյակի առթիվ: Զեկուցում]: Սովետ գրակ. և արվեստ. - 1946. - № 1-2. - էջ 150-158
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ռ. Զարյանի ելույթից: [Հայաստանի սովետական գրողների 2-րդ համագումարում]: Սովետ գրակ. և արվեստ. - 1946. - № 9-10. - էջ 266-269
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սիրանույշը իր Համլետի մասին: Գրակ թերթ. - 1946. - 8 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թաշկինակը... [Հատված Վ. Փափազյանի Օթելլոյի մասին գրված աշխատությունից]: Գրակ. թերթ. - 1946. - 17 օգոստոսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Սպանված աղավնին. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 5. - 1946. - 354 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Մահը. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 6. - 1946. - 453 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Օթելլոն Վահրամ Փափազյանի կատարմամբ: [V գործողություն]: Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1947. - № 3. - էջ 109-121
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Բանաստեղծություններ: Վիպակներ. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 1. - 1947. - 158 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Աննա Սարոյան: Տանտիրոջս աղջիկը: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Խեղճ մարդիկ. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 4. - 1947. - 283 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հայ մեծ լուսավորիչ Խաչատուր Աբովյան: Եր. - 1948. - 41 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի անհայտ շրջագայություններից: (Աբովյանի ճանապարորդությունը 1938-ին): Տեղեկագիր/ ՀՍՍՀ ԳԱ Հաս. գիտ. - 1948. - № 9. - էջ 35-44
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խաչատուր Աբովյան: (Կենսագրական ակնարկ): Խաչատուր Աբովյան 1848-1948: Մահվան 100-ամյակի առթիվ. - Եր. - 1948. - էջ 9-100
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նոր նյութեր Աբովյանի կենսագրության համար: Տեղեկագիր/ ՀՍՍՀ ԳԱ. Հաս գիտ. - 1948. - № 4. - էջ 31-46
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նոր տվյալներ Աբովյանի կյանքից: Խաչատուր Աբովյան: (Գրական - բանասիրական հետախուզումներ). - Գիրք 3. - Եր. - 1948. - էջ 229-333
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանը և ռուսական կուլտուրան: (Մահվան 100-ամյակի առթիվ): Գրակ. թերթ. - 1948. - 23 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի մի նորահայտ փաստաթղթի շուրջը: (Խ. Աբովյանի մահվան 100-ամյակի նախօրյակին): Սովետ. Հայաստան. - 1948. - 7 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երկու հարցի պատասխան: (1. Աբովյանի նկարն է թե ոչ։ 2. Ո՞վ է Աբովյանի նկարի հեղինակը): Գրակ. թերթ. - 1948. - 1 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպը: Լիտերատուրա դախելովնեբա։ (Գրակ. և արվեստ). - 1948. - 12 նոյեմբերի (Վրաց.)
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Քարերը պետք է խոսեն… (Խ. Աբովյանի մահվան 100-ամյակի նախօրյակին): Սովետ Հայաստան. - 1948. - 14 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Хачатур Абовян: [Предисловие]: Абовян Х. Стихотворения. - 1948. - С. 7-14
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երիտասարդ դերասանուհին: [Մետաքսյա Սիմոնյանի մասին]: Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1949. - № 11. - էջ 165-167
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հայ գրականությունը XIX դարի առաջին կեսում: Հայ գրակ. պատմություն: Դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 8-րդ դասարանի համար. - Գիրք 1. - Եր. - 1949. - էջ 248-310
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հանուն ռեալիստական թատրոնի: [Մ. Նալբանդյանի ծննդյան 120-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - Եր. - 1949. - 14 նոյեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Փոքր թատրոնը և պայքարը ռեալիզմի համար հայ թատրոնում: [Մոսկվայի փոքր թատրոնի 125-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1949. - 24 հոկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նորի հաղթանակը: (Սուրովի «Կանաչ փողոց» պիեսի բեմադրությունը Սունդուկյանի անվ. թատրոնում): Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1950. - № 1. - էջ 140-148
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ռուս-հայ գրական կապերի շուրջը: Սովետ. գրակ և արվեստ. - 1950. - № 6. - էջ 131-136
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սունդուկյանը և մեր վարպետները: Գրակ. թերթ. - 1950. - 13 հուլիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սունդուկյանի երկերի միհատորյակը վրացերեն: Գրակ. թերթ. - 1950. - 31 դեկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Արժեքավոր աշխատություն. - Գրակ. թերթ. - 1950. - 31 մայիսի: Հովհաննիսյան Ռ. - Ռուս գրականությունը հայ հասարակական մտքի գնահատությամբ. - Եր. - 1949. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նար-Դոս. - Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-7: Խմբ. Ռ. Զարյան. - Մեր թաղը: Զանազան պատմվածքներ: Նոր Մարդը: Նամակներ. - Եր.։ Հայպետհրատ. - Հ. 7. - 1950. - 343 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գևորգ Չմշկյան: Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1951. - № 5. - էջ 122-132
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ողջույն քեզ, նոր կյանք... («Բալենու այգու» բեմադրությունը Սունդուկյանի անվ. թատրրոնում): Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1951. - № 6. - էջ 124-133
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սունդուկյան Գ. Երկերի լիակատար ժողովածու. Հ. 1-3: Տեքստը պատրաստեց և ծանոթագր. Ռուբեն Զարյանը. - Հ. 1 - Պիեսներ. - Եր.։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ.- 1951. - 590 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սունդուկյան Գ. Երկերի լիակատար ժողովածու. Հ. 1-3: Տեքստը պատրաստեց և ծանոթագր. Ռուբեն Զարյանը. - Հ. 2. - Պիեսներ. - Եր.: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1951. - 639 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Օլգա Գուլազյան։ (Բեմական գործունեության 50-ամյակի առթիվ): Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1951. - № 2. - էջ 129-138
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Խելքից պատուհասի» բեմական պատմությունից: Գրակ. թերթ. - 1951. - 18 մարտի, 10 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երկրորդ ծնունդ։ («Եգոր Բուլըչովի» նոր բեմադրության առթիվ): Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1952. - № 8. - էջ 140-154
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի նորահայտ պիեսի մասին: [Գալուստ Շերմազանյանի «Նկարագրութիւնք ինչ- ինչ գործոց Կարապետ եպիսկոպոսի վիճակավոր առաջնորդի հայոց գաղթելուց ` ի Տայս]: Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1952. - № 5. - էջ 147-150
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սովետահայ կոմեդայի հարցերից: Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1952. - № 4. - էջ 125-136
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սունդուկյան Գ. Երկերի լիակատար ժողովածու. Հ. 1-3: Տեքստը պատրաստեց և ծանոթագր. Ռուբեն Զարյանը. - Հ. 3. - Պիեսներ։ Արձակ երկեր։ Թարգմանություններ. - Եր.։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1952. - 720 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սուրեն Սպանդարյանը թատրոնի դրամատուրգիայի մասին: Գրակ. թերթ. - 1952. - 10 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նոր գիրք Գոգոլի մասին. - Սովետ. գրակ և արվեստ. - 1952. - № 11. - էջ 120-123: Հովնան Գ. Ն. Վ. Գոգոլը և հայ գրականությունը. - Եր. - 1952. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պայքար ռեալիզմի համար հայ թատրոնում։ Երևանում կարդացած հրապարակային դասախոսության սղագրությունը: ՀՍՍՌ քաղ. և գիտ. գիտելիքների տարածման ը-թյուն. - Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1953. - 29 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Կենդանի դիակի» բեմական պատմությունից: Տեղեկագիր/ ՀՍՍՌ ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1953. - № 9. - էջ 19-33
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պայքար Օստրովսկու համար։ (Ռուս-հայ գրական-թատերական կապերի պատմությունից): Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1953. - № 5. - էջ 141-147
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ռեալիզմի համար պայքարը հայ թատրոնում: Սովետ. Հայաստան. - 1953. - № 7. - էջ 2-6
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երեք փաստաթուղթ: 1. «Ուրիել Ակոստա» ներկայացման ծրագիրը: 2. Շիրվանզադեի և Աբելյանի նամակը: 3. Հոբելյարը հոբելյարին։(Հովհ. Թումանյանի մահվան 30-ամյակի նախօրյակին): Գրակ. թերթ. - 1953. - 28 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հայ թատրոնի պատմության պերիոդիզացիայի հարցերից: Գրակ. թերթ. - 1953. - 15 օգոստոսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Աբովյանի կյանքը։ (Համառոտ ակնարկ): Եր.։ Հայպետհրատ. - 1954. - 136 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պայքար ռուս դրամատուրգիայի համար հայ թատրոնում։ (Հարցի պատմությունից): Եր.։ Հայպետհրատ. - 1954. - 172 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ամվրոսի Մաքսիմիլիանովիչ Բուչմա։ (Ուկրաինական բեմի տաղանդավոր վարպետի մասին): Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1954. - № 5. - էջ 115-123
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հասմիկ: Սովետ. գրակ. և արվեստ. - 1954. - № 3. - էջ 112-127
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պայքար հայ թատրոնում Մաքսիմ Գորկու դրամատուրգիայի համար: Տեղեկագիր/ ՀՍՍՌ ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1954. - № 10. - էջ 25-48
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սիրանույշ։ (Նրա բեմական ստեղծագործության գնահատության հարցի շուրջը: Տեղեկագիր/ ՀՍՍՌ ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1954. - № 1. - էջ 41-64
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սովետահայ նշանավոր դերասանուհին։ (Արուս Ոսկանյանի մասին): Գրակ. թերթ. - 1954. - 19 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վերջին դերը։ (Արուս Ոսկանյանի ծննդյան 65-ամյակի առթիվ): Սովետ. Հայաստան. - 1954. - № 6. - էջ 7-9
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
К вопросу о первой постановке «Горе от ума» Грибоедова: Коммунист. - 1954. - 30 декабря
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ակսել Բակունց։ [Առաջաբան]: Բակունց Ա. Երկեր.- Եր. - 1955. - էջ III-XVI
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Եղիշե Չարենց։ Գովք Արուսին։ [Չարենցի անտիպ ձեռագրերի առաջին հրատարակության մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1955. - № 1. - էջ 38-39
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ի պաշտպանություն Օվի Սևումյանի: (Մահվան 35-ամյակի առթիվ): Սովետ. արվեստ. - 1955. - № 2. - էջ 26-32
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Կենդանի դիակի» բեմական պատմությունից: Տեղեկագիր/ ՀՍՍՌ. ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1955. - № 9. - էջ 19-33
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի էջ հայ դեմոկրատական էսթետիկայի պատմությունից: Սովետ, գրակ. - 1955. - № 2. - էջ 144-151
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի հանդիպում Նատալյա Ուժվիի հետ: Սովետ. արվեստ. - 1955. - № 4. - էջ 20-25
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վրթանես Փափազյան: Հայ գրականություն։ Ձեռնարկ միջնակարգ դպրոցի 9-րդ դասարանի համար. - Գիրք. 2. - Եր. - 1955. - էջ 408-421
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վերջին ստեղծագործությունը։ (Խաչատուր Աբովյանի ծննդյան 150-ամյակի նախօրյակին): Սովետ Հայաստան. - 1955. - 4 հոկտեմբերի
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Хачатур Абовян- великий сын армянского народа: Пер. с арм. А. М. Аршаруни. - М. - Знание. - 1955. - 32 с.
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թատերական դիմանկարներ. Գիրք 1։ [Օ. Գուլազյան, Հասմիկ, Ա. Ոսկանյան]: Եր.: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1956. - 37 էջ
---------------------------------------- Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սիրանույշ: Եր.։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1956. - 347 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբան: Ադամյան Պ. - Երկեր. - Եր. - 1956. - էջ VII-XIV
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբանի փոխարեն: Փափազյան Վ. - Հետադարձ հայացք. - Եր. - 1956. - էջ III-VIII
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Դ. Դեմիրճյանի «Քաջ Նազարը» [Առաջաբան]: Դեմիրճյան Դ. Քաջ Նազար. - Եր. - 1956. - էջ 3-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ներկայացումից առաջ և հետո։ [Ակակի Խորավայի Պեպոն]: Սովետ. արվեստ. - 1956. - № 12. - էջ 37-41/
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրի հայրենակիցը Համլետի դերում: [Պոլ Ակոֆիլդի հյուրախաղերը Մոսկվայում]: Սովետ. արվեստ. - 1956. - № 1. - էջ 41-43
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պավլո Տիչինայի մոտ: Սովետ. գրակ. - 1956. - № 4. - էջ 92-99
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Քեթևան Արամյան: [Անցյալ դարի 60-70-ական թվականների մեծ դերասանուհու մասին]: Տեղեկագիր/ ՀՍՍՌ ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1956. - № 1. - էջ 43-56
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նոր գիրք դրամատուրգիայի մասին. - Գրակ. թերթ. - 1956. - 8 ապրիլի: Հախվերդյան Լ. Մեր օրերի հայ դրամատուրգիան. (1945-1955). - Եր. - 1955. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սիրանույշ (1857-1932): Եր.։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1957. - 343 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Չարենցի հետ։ (Դրվագներ): Սովետ. արվեստ. - 1957. - № 6. - էջ 52-60
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Չարենցի հետ: Սովետ. Վրաստան. - 1957. - 21 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Арус Восканян: Ер.։ Айпетрат. - 1957. - 150 с.
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
О творчестве Габриела Сундукяна и его связях с русской, грузинской и азербайджанской литературой: Тр./ объединенной науч. сессии АН СССР и АН Закавк. республик по обществ. наукам (29 марта - 2 апр. 1954). - Баку. - 1957. - С. 691-701
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբան: Զորյան Ստ. Հուշերի գիրք. - Եր. - 1958. - էջ 3-10
Перевод заглавия: Предисловие. В кн. Ст. Зоряна "Книга воспоминаний"
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ճանապարհ դեպի Պարթենոն։ (Էջեր օրագրից): Սովետ. արվեստ. - 1958. - № 2. - էջ 68-78
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ադամյանի նամակները։ [Առաջաբան]: Ադամյան Պ. Նամակներ. - Եր. - 1959. - էջ 5-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ժողովրդայնության մարտիկը: Ակսել Բակունցի ստեղծագործություններ. - Եր. - 1959. - էջ 20-48
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հովհաննես Հովհաննիսյան: [Առաջաբան]: Հովհաննիսյան Հովհ. Երկեր. - Եր. - 1959. - էջ 3-14
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Օթելլո: (Երկու տեսարան): Վահրամ Փափազյան- Եր. - 1959. - էջ 27-43
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բացատրություն: [Թե որտեղ են գտնվում Սիրանույշի բանաստեղծություններն ու հուշերը]: Լուսաղբյուր (Փարիզ). - 1959. - 21 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ադամյան: Արվեստը: Եր.։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1960. - 415 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Եթե շարունակենք բանավեճը… (Ռեպլիկ Վարդան Աճեմյանին)։ [Դերասանական արվեստի հին և նոր ոճերի մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1960. - № 10. - էջ 39-41/ Ռ. Վ. Զարյան, Ռ. Սաբիր // Ռուբեն Վարոսի Զարյան. - 1960
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Սաբիր Ռ.
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ադամյան: Կյանքը: Եր.: Հայպետհրատ. - 1961. - 535 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Դերասանական բարձրաքանդակներ: [Թատերարվեստի մի քանի երևույթների գնահատությունն ու բնութագրությունը]: Սովետ. արվեստ. - 1961. - № 11. - էջ 31-35
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի դեր` երեք կատարում: [Պրոտասովի դերակատարներ` Վ. Վաղարշյանի, Գ. Ջանիբեկյանի, Հր. Ներսիսյանի մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1961. - № 12. - էջ 20-24
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Դերասանը և իր թեման… [Երևանի Ստանիսլավսկու անվ. թատրոնում Արբուզովի «Իրկուտսկյան պատմություն» ներկայացման մեջ Վալյա-Յու. - Բարիսովայի դերակատարման մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1962. - № 4. - էջ 32-36
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երկու առարկություն կամ մի չմարող բանավեճի առիթով: [Դերասանի ժամանակակից խաղաոճի հարցը]: Սովետ. արվեստ. - 1962. - № 12. - էջ 20-29
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ի պաշտպանություն Կոջոյանի: (Բաց նամակ): Սովետ. արվեստ. - 1962. - № 11. - էջ 16-18
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ազգային բեմի վարպետը: Ավետ Ավետիսյան. - [Եր. ա. թ.]. - էջ 1-2
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Արվեստագետը և նրա գիրքը: [Առաջաբան]: Քոչարյան Ս. Կենդանի խոսքի ոլորտներում. - Եր. - 1963. - էջ III-XII
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հանդիպում հին ծանոթի հետ: [Անգլիացի ողբերգակ Պոլ Սկոֆիլդի` Լիր արքային դերում հանդես գալու առթիվ]: Սովետ. արվեստ. - 1964. - № 5. - էջ 39-42
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հրաչյա Ներսիսյան: Եր. - 1964. - էջ 5-28
---------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նա մարդ էր… (Սմակտունովսկու «Համլետի» մասին): Սովետ. արվեստ. - 1964. - № 11. - էջ 18-22
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սիրանույշ` շեքսպիրագետը: (Ծննդյան 100-ամյակի առթիվ): Սովետ. գրակ. - 1964. - № 4. - էջ 105-111
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վահրամ Փափազյանի Օթելլոյի գնահատության հարցի շուրջ: (Բաց նամակ Սոֆյա Նելսին): Սովետ. արվեստ. - 1964. - № 6. - էջ 14-28
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ադամյանը շեքսպիրագետ: Գրակ. թերթ. - 1964. - 24 ապրիլի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բենգալյան վագրը... Ռոսսովի նամակը Ստանիսլավսկուն: [Վահրամ Փափազյանի մասին]: Երևկոյան Երևան. - 1964. - 23 ապրիլի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջին և հաջող փորձ. - Գրակ. թերթ. - 1964. - 10 ապրիլի: Գավրոշ Գ. Սունդուկյանի «Պեպոն» վարպետների կատարմամբ. - Եր. - 1962. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Իմացություն և ճաշակ. - Գրակ. թերթ. - 1964. - 17 հունվարի: Քալանթար Լ. Արվեստի մայրուղիներում. - Եր. - 1963. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հովհաննիսյան Հովհաննես. Երկերի ժողովածու: Խմբ.' Ռ. Զարյան. - Հ. 2. - Եր.: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1964. - 320 էջ
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Шекспир Адамяна: Ер.։ Айпетрат. - 1964. - 223 с.
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ադամյանի Շեքսպիրը: Հայ թատեր. ը-թյուն. - Եր.։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ. - 1965. - 303 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Այդպիսին էր Ջիվելեգովը։ (Ծննդյան 90-ամյակի առթիվ): Գրակ. թերթ. - 1965. - 4 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հովհ. Մասեհյանը Շեքսպիրի թարգմանիչ: Գրակ. թերթ. - 1965. - 19 նոյեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի դիմանկարի պատմությունից։ (Մարտիրոս Սարյանի զրույցներից): Գրակ. թերթ. - 1965. - 5 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրը հայ իրականության մեջ։ (Դասախոսություն կարդացված Լոնդոնում): Լրաբեր (Նյու-Յորք). - 1965. - 31 օգոստոսի
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Мемуары Ваграма Папазяна: [Предисловие]: Папазян В. Жизнь артиста. - М. - Л. - 1965. - С. 5-9
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Сундукян Габриел Мкртычевич (1825-1912): Театральная энциклопедия. - 1965. - Т. 4. - С. 1131-1134
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ազգային բեմի վարպետները: [Առաջաբան]: «Ավետ Ավետիսյան». - Ալբոմ. - [Եր. - ա. թ.]. - էջ 1 -2
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խմբագրողի կողմից: Շեքսպիրական. - Եր. - 1966. - Հ. 1. - էջ 7-10
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Էջեր հայ շեքսպիրագիտության պատմությունից: Շեքսպիրական. - Եր. - 1966. - Հ. 1. - էջ 83-133
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 1. - 1966. - 408 էջ
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Всегда в поисках: [О новом театре. "Дружба"]: Театральный Ереван. - 1966. - № 27. - С. 13
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Էջեր հայ շեքսպիրագիտության պատմությունից: Շեքսպիրական. - Եր. - 1967. - Հ. 2. - էջ 130-147
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրը և հայերը: Դասախոսություն` կարդացված Լոնդոնում 1965 թ. մայիսի 30-ին. - Եր. - 1967. - էջ 73
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրյան հայկականը: [Երևանում ստեղծված շեքսպիրյան գրադարանի մասին]: Կուլտուր-լուսավորական աշխատանք. - 1967. - № 8. - էջ 6-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Խմբ.` Ռ. Զարյան։ Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 2. - 1967. - 506 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Զեկուցում, որ այդպես էլ չկարդացվեց: [Վահրամ Փափազյանի մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1968. - № 8. - էջ 20-30
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վերջին հանդիպում: [Վահրամ Փափազյանի հետ]: Սովետ. գրակ. - 1968. - № 11. - էջ 90-99
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբանի փոխարեն: Տեր-Գրիգորյան Գ. Տասը տարի. - Եր. - 1969. - էջ II-IV
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բաց նամակ գրողներին, գիտնականներին, թարգմանիչներին և նրանց ընթերցողներին: [" Հայ գրականությունը այլ լեզուներով" մասնագիտական գրադարան ստեղծելու առիթով]: Գրակ. թերթ. - 1969. - 14 փետրվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բաց նամակ գրողներին, գիտնականներին, թարգմանիչներին և նրանց ընթերցողներին: [" Հայ գրականությունը այլ լեզուներով" մասնագիտական գրադարան ստեղծելու առիթով]: Արարատ (Բեյրութ). - 1969. - 9 օգոստոսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Չառաքված նամակ: [Պրոֆեսոր Գ. Բոյաջիևի 60-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1969. - 21 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պատասխանում է պրոֆ. Ռ. Զարյանը: [ԳԱ արվեստի ին-տը ինչպես է մասնակցում Կոմիտասի ծննդյան 100-ամյակին]: Գրակ. թերթ. - 1969. - 4 հուլիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վաստակ, որ արժանի է բարձր գնահատության: [Գառնիկ Ստեփանյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1969. - 28 փետրվարի
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
С полотнами Галенца наедине: Удивительный Галенц. - Ер. - 1969. - С. 51-56
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հասմիկ: [Կյանքը և բեմական գործունեությունը]: Հայկ. թատեր. ը-թյուն. - Եր. - 1970. - 142 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Արվեստի ինստիտուտ (ՀՍՍՀ ԳԱ հասարակական հիմնարկները 50 տարում: Լրաբեր հաս. գիտ./ ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1970. - № 11. - էջ 89-96
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Էջեր հայ շեքսպիրագիտության պատմությունից: Շեքսպիրական. - 1970. - Հ. 3. - էջ 126-148
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հրաչյա Ներսիսյան: [Դրվագներ]: Հրաչյա Ներսիսյան. - Եր. - 1970. - էջ 7-58
---------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հրաչյա Ներսիսյան: [Դրվագներ]: Հրաչյա Ներսիսյան. - Արև (Կահիրե). - 1970. - 27, 28, 29, 31 հոկտեմբերի; 2, 3, 4, 5, 7 նոյեմբերի
---------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նախաշավղից մինչև մեծ ճանապարհ: [Առաջաբան]: Էմին Գ. - Քսաներորդ դար. - Եր. - 1970. - էջ 1-4
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Օթելլոյի» նոր բեմադրությունը: [1970 թ. սեպտեմբերի 21-ին բեմադրության քննարկմանը կարդացած զեկուցումից] : Սովետ. արվեստ. - 1970. - № 12. - էջ 11-24
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Արվեստ, որ ծերություն չունեցավ: [Օլգա Գուլազյանի մասին]: Գրակ. թերթ. - 1970. - 29 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Խմբ.` Ռ. Զարյան։ Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 3. - 1970. - 478 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Рачья Нерсисян: Театр. - 1971. - № 4. - С. 72-78
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վահրամ Փափազյան: Եր.: Հայաստան. - 1972. - 157 էջ
---------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ամպրոպ: Ռուս մարդիկ: Ռազմաճակատ: Կենդանի դիակ: Եգոր Բուլըչովը և ուրիշներ: Տարիներ և ներկայացումներ. - Եր. - 1972. - էջ 165-170, 291-295, 301-306, 420-426, 427-449
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
[Առաջաբան]: Սարգիս Արուտչյան. - Եր. - 1972. - էջ 5-9: Նույնը զուգահեռ ռուս. - էջ 11-15
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հրաչյա Ներսիսյան։ (Ծննդյան 75-ամյակի առթիվ): Սովետ. արվեստ. - 1972. - № 4. - էջ 28-36
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Տիգրան Հախումյան։ («Գրական ակնարկներ և հիշողություններ» գրքի առիթով): Սովետ. գրակ. - 1972. - № 9. - էջ 143-146
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Դերասանի երկու ստեղծագործությունը: [Էդգար Էլբակյանի մասին]: Գրակ. թերթ. - 1972. - 24 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիր: Քրոնիկներ. Հ. 1-2: Խմբ.՝ Ռ. Զարյան։ Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 1. - 1972. - 535 էջ. - (ՀՍՍՀ ԳԱ։ Գրական հուշարձաններ)
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երբ վարագույրը բացվում է: Հակ. թատեր. ը-թյուն. - 1973. - 216 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նայելով երկրորդ անգամ: [Էդուարդ դե Ֆիլիպոյի "Ֆիլումենա Մարտուրանո" պիեսի բեմադրության և «Համլետ» կինոնկարի կրկնօրինակման մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1973. - № 10. - էջ 37-39
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ռուս թատրոնի դասականը: [Ա. Ն. Օստրովսկու ծննդյան 150-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1973. - 13 ապրիլի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վահրամ Թերզիբաշյան: Գրակ. թերթ. - 1973. - 5 հոկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիր: Քրոնիկներ. Հ. 1-2: Խմբ.՝ Ռ. Զարյան։ Եր.։ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 2. - 1973. - 683 էջ. - (ՀՍՍՀ ԳԱ։ Գրական հուշարձաններ)
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ավետիք Իսահակյան: [Հիշողություններ]: Եր.: Հայաստան. - 1974. - 124 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ադամյան Պետրոս Հերոնիմոսի (1849-1891): Հայկ. ՍՍՀ հանրագիտ. - 1974. - Հ. 1. - էջ 64-65
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ամրիկյան (Ամերիկյան) Միհրդատ Հովհաննեսի (1843-1879): Հայկ. ՍՍՀ հանրագիտ. - 1974. - Հ. 1. - էջ 333
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջին տպավորություն: [«Ժայռ» ֆիլմ- ներկայացման մասին]: Էկրան. - 1974. - № 2. - էջ 5
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մի վերանայված նախապաշարում: [«Ժայռ» կինոնկարի առիթով]: Սովետ. արվեստ. - 1974. - № 12. - էջ 17-23
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Փափազյանը և Համլետը: Շեքսպիրական. - 1974. - Հ. 4. - էջ 76-102
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գլուխգործոց: [Գ. Բոյաջիևի «Վերածնության դարաշրջանի հավերժ սքանչելի թատրոնը» աշխատության մասին]: Գրակ. թերթ. - 1974. - 24 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հարցազրույց Երևանի շեքսպիրյան գրադարանի և կենտրոնի հիմնադիր Ռուբեն Զարյանի հետ / Զրույցը վարեց Ա. Յափուճյանը: Արև (Կահիրե). - 1974. - 27, 28 դեկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հրաշալի վաթսունամյակ: (Հովհ. Շիրազի ծննդյան առթիվ): Գրակ. թերթ. - 1974. - 9 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հրաշալի վաթսունամյակ: (Հովհ. Շիրազի ծննդյան առթիվ): Արև (Կահիրե). - 1974. - 27 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բեմական խոսքի արվեստը. - Գրակ. թերթ. - 1974. - 1 փետրվարի: Հովհաննիսյան Հ. Բեմական խոսքի պոետիկան. - Եր. - 1973. - Գրախոսական
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Խմբ.` Ռ. Զարյան։ Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 4. - 1974. - 417 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հուշապատում. Գիրք 1-3: Եր։ Հայաստան. - 1975. - Գիրք 1. - 535 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբանի փոխարեն: Յուզովսկի Յու. Դարն ու կերպարը. - Եր. - 1975. - էջ 3-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գրիգորի Կոզինցև: Էկրան. - 1975. - № 2. - էջ 8-9
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Դերասանի դասերը: (Խոսք Փափազյանի արվեստի մասին): Սովետ. արվեստ. - 1975. - № 1. - էջ 26-36
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մեր անելիքները: [Առաջաբան]: Շեքսպիրական. - Եր. - 1975. - Հ. 5. - էջ 5-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մինաս-նկարիչը, մարդը, մեր բարեկամը: Գարուն. - 1975. - № 3. - էջ 78-79
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նախաշավղից մինչև մեծ ճանապարհ: [Առաջաբան]: Էմին Գ. Երկերի ժողովածու. - Եր. - 1975. - Հ. 1 - էջ 5-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հարցազրույց Երևանի շեքսպիրյան գրադարանի և կենտրոնի հիմնադիր Ռուբեն Զարյանի հետ / Զրույցը վարեց Ա. Յափուճյանը: Պայքար (Բոստոն). - 1975. - 30 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Խմբ.` Ռ. Զարյան։ Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 5. - 1975. - 571 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրի հետ: Հայկ. թատեր. ը-թյուն. - Եր. - 1976. - 246 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Արվեստաբանությունը ժամանակակից խնդիրների լուծման ճանապարհին: Լրաբեր հաս. գիտ. - ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1976. - № 2. - էջ 14-19
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ինչու՞ են Ռեբեկայի աչքերը տխուր... [Ալ. Արաքսմանյանի «Ժառանգորդներ» պիեսի բեմադրությունը Երևանի Ստանիսլավսկու անվան ռուսական թատրոնում]: Սովետ. արվեստ. - 1976. - №8. - էջ 33-38
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ծիածանը փեշերին։ (Մարո Մարգարյանի ծննդյան 60-ամյակը): Հայրենիքի ձայն. - 1976. - 14 հունվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Պոտապովի կողմնակիցները։ [Ա. Գելմանի «Կուսկոմիտեի նիստը» պիեսի բեմադրությունը Լենինականի թատրոնում]: Գրակ. թերթ. - 1976. - 26 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վարդան Աճեմյանը և իր սաները: Գրակ. թերթ. - 1976. - 4 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հուշապատում. Գիրք 1-3: Եր։ Հայաստան. - 1977. - Գիրք 2. - 546 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վարդան Աճեմյան: Կազմ. Հ. Երանոսյանը; Խմբ.՝ Ռ. Զարյան։ Եր.։ Սովետ. գրող. - 1977. - 207 էջ
---------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Прекрасный путь: [О Вардане Аджемяне]: Лит. Армения. - 1977. -№ 3. - С. - 69- 72
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
[Առաջաբան]: Ռուբեն Ադալյան. - [Ալբոմ]. - Եր. - 1978. - էջ 3-4
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բանաստեղծական խոսքը` բեմական համարժեքով: [Վ. Դավթյանի «ծիրանի ծառ» դրամայի բեմադրությունը Սունդուկյանի անվան թատրոնում]: Սովետ. արվեստ. - 1978. - № 7. - էջ 35-41
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երբ ռեժիսորը իր երևակայության տերն է: [Գ Սունդուկյանի «Խաթաբալայի» նոր բեմադրությունը Սունդուկյանի անվան թատրոնում]: Սովետ. արվեստ. - 1978. - № 4. - էջ 31-39
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Կենդանի դիակի» բեմական պատմությունից: Հայ-ռուսական թատերական առնչություններ. - Եր. - 1978. - էջ 5-31
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
[Второй международный симпозиум по армянскому искусству]: Армения сегодня. - 1978. - С. 3-4
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
[Предисловие]: Рубен Адалян. - [Альбом]. - Ер. - 1978. - С. 5-6
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Два слова: Аракелян Г. "Правда" и вопросы армянской культуры. - Ер. - 1978. - С. 3-4
----------------------------------------
Zaryan, Ruben Varosi.
[Preface]: Ruben Adalyan: [Albom]. - Yerevan. - 1978. - P. 7-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Էջեր հայկական Շեքսպիրապատումից. Հ. 1-2: Հ. 1։Հայ Շեքսպիրյան թատրոնի պատմությունից. - Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1979. - 291 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թատրոնի խոսքը և խոսք թատրոնի մասին: [Կիրովականի Հ. Աբելյանի անվ. թատրոնի մի շարք ներկայացումների մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1979. - № 7. - էջ 18-20
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Չկայացած պաշտպանություն: (Նյութը բեմական խոսքն է): Սովետ. արվեստ. - 1979. - № 4. - էջ 11-18/ Ռ. Վ. Զարյան // Ռուբեն Վարոսի Զարյան. - 1979
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ռեժիսորը, դերասանը, դարձյալ ռեժիսորը: («Կորիոլանի» բեմադրության առթիվ): Գրակ. թերթ. - 1979. - 30 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Առաջաբան: Երվանդ Քոչար։ Կատալոգ. - Եր. - 1980. - էջ 5-8
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երկու ներկայացում: Վերջին և առաջին ուսուցիչը։ Լավ պիեսի լավ բեմադրությունը։ [Վ. Պետրոսյանի «Վերջին ուսուցիչը» և Նիլ Սայմոնի «Զբոսայգում ոտաբոբիկ» պիեսի բեմադրության մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1980. - № 5. - էջ 20-32
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հաջող արշավանք Շեքսպիրի դեմ: [Համլետի" նոր բեմադրությունը դրամատիկ թատրոնում]: Սովետ. արվեստ. - 1980. - № 8. - էջ 20-29
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սարյանը շարունակում է: [Մարտիրոս Սարյանի ծննդյան 100-ամյակին նվիրված հանդիսավոր նիստում կարդացված զեկուցումը]: Սովետ. արվեստ. - 1980. - № 7. - էջ 1-11
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Զորեղ տաղանդ: [Երվանդ Քոչարի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1980. - 13 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Խմբ.` Ռ. Զարյան։ Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 6. - 1980. - 296 էջ/ Ռ. Վ. Զարյան // Ռուբեն Վարոսի Զարյան. - 1980
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Дарьян В. А. Восхождение Хачатура Абовяна на Арарат: К 150-летию восхождения (1829-1979): Ред.: Р. Зарян. - Ер.: Айастан. - 1980. - 26 с./ Р. В. Зарян // Ռուբեն Վարոսի Զարյան. - 1980
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Предисловие: Ерванд Косар: Каталог. - Ер. - 1980. - С. 9-12
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Էջեր հայկական Շեքսպիրապատումից. Հ. 1-2: Հ. 2։Շեքսպիրը և հայերը. - Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1981. - 325 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թատրոնի մարդը: Ալեքսանդր Արաքսմանյան. - Եր. - 1981. - էջ 40-42
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հուշապատում. Գիրք 1-3: Եր։ Հայաստան. - 1981. - Գիրք 3. - 382 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Սեր բոլոր հասակների համար: [Առաջաբան]: Կապուտիկյան Ս. Լիլիթ. - Եր. - 1981. - էջ 3-4
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Նրա շահած աշխարհը: (Սուրեն Ստեփանյանի ցուցահանդեսի առթիվ): Գրակ. թերթ. - 1981. - 25 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Шекспир и армяне: Ер.: Совет. грох. - 1981. - 76 с.
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Վիթխարի երևույթ։ (Հակոբ Կոջոյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ): Գրական թերթ. - 1983. - 23 դեկտեմբերի
----------------------------------------
Zaryan, Ruben Varosi.
Pratarme: Bacheinianas F. Sauleta lyra: (Armenija E. Mierelaielo Kuryboje). - Vilnius. - 1983. - P. 3-5
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ճշտումներ և լրացումներ: [Հակոբ Կոջոյանի մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1984. - № 6. - էջ 44-51
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Կյանքի դասերը: [Վրաստանի հայկական թատրոնի 125-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1984. - 26 հոկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խոսք հայ արվեստին նվիրված միջազգային գիտաժողովի փակման առիթով: Սովետ. արվեստ. - 1985. - № 11. - էջ 34-43
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ընդդեմ գռեհկության և հասարակացման: [Երևանի էքսպերիմենտալ թատրոնի «Խաղում ենք Պարոնյան» բեմադրության մասին]: Գրակ թերթ. - 1985. - 2 օգոստոսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թատրոնը վերածննդի ճանապարհին: Գրակ. թերթ. - 1985. - 1 փետրվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Լևոն Հախվերդյանի ծննդյան 60-ամյակը: Գրակ. թերթ. - 1985. - 1 փետրվարի/ Ռ. Վ. Զարյան // Ռուբեն Վարոսի Զարյան. - 1985
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Շեքսպիրական։ Հայկական շեքսպիրյան տարեգիրք. Հ. 1-7: Խմբ.` Ռ. Զարյան։ Շեքսպիրագիտ. հայկական կենտրոն. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - Հ. 7. - 1985. - 298 էջ
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Петрос Адамян: Ер.։ Совет. грох. - 1985. - 264 с./ Р. В. Зарян // Ռուբեն Վարոսի Զարյան. - 1985
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Հազարան Բլբուլի» երկու տարբերակը: [Ստ. Զորյանի Հեքիաթի Հ. Կուոյանի նկարազարդումների մասին]: Կուլտ. - լուս. աշխատանք. - 1986. - № 1-2. - էջ 37-3
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ճշտումներ և լրացումներ («Գիքոր»): [Հ. Թումանյանի պատմվածքի Հ. Կոջոյանի ձևավորման և նկարազարդման մասին]: Լրաբեր հաս. գիտ. / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1986. - № 3. - էջ 27-32
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գնահատման փորձ: [Ալ. Շիրվանզադեի «Քաոսի» ռուսերեն հրատարակության Հակոբ Կոջոյանի նկարազարդումենրի մասին]: Երեկոյան Երևան. - 1986. - 20 սեպտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թատերական մտահոգություններ: Գրակ. թերթ. - 1986. - 26 դեկտեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խոսքի հմայքը: [Անաղարտ պահենք մայրենին]: Երեկոյան Երևան. - 1986. - 20 նոյեմբերի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Անդրադարձ սփյուռքահայ թատրոնին. - Սովետ. Հայաստան. - 1986. - 20 օգոստոսի: Ստեփանյան Գ. Ակնարկներ սփյուռքահայ թատրոնի պատմության. Գիրք 1։ Ֆրանսահայ թատրոն. - Եր. - 1982. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մնայուն գործ. - Սովետ. Հայաստան. - 1986.- 26 հուլիսի: Հարությունյան Բ. Սովետահայ թատրոնի տարեգրություն. Հ. 1-2. Եր., 1961-1969: XIX-XX դարերի հայ թատրոնի տարեգրություն (1901-1922). - Հ. 1-3. - Եր. - 1980-1981. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հախվերդյան Լ. Հ. Թատերագիտական բառարան: Խմբ.' Ռ. Զարյան. - Եր.։ Հայաստան. - 1986. - 208 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Խոսք գրչակից ընկերոջս մասին: [Առաջաբան]: Տեր-Գրիգորյան Գ. Ա. - Ամեն ինչ կամ ոչինչ: Պիեսներ. - Եր. - 1987. - էջ 3-6
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երեք խորհուրդ: (Լեզվի դասեր): Երեկոյան Երևան. - 1987. - 5 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երեք փուլով: [Հաստատության ղեկավարներ ոչ թե նշանակելու, այլ ընտրելու մասին]: Սովետ. Հայաստան. - 1987. - 25 մարտի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Թատերական Վրաստանի մայրը: [Վիրիկո Անջափարիձեի մահվան առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1987. - 6 փետրվարի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Չարենցյան մասունքներ: Սովետ. Հայաստան. - 1987. - 3, 5 հունիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մայրամուտից առաջ։ Հուշագրություն: Եր. - Սովետ. գրող. - 1988. - 544 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Փափազյան: Հայաստանի Թատեր. գործիչների միություն. - Եր. - 1988. - 131 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Գիտական համագործակցության քառորդ դարը։ (Հայ արվեստի գիտաժողով իտալիայում): Սովետ. արվեստ. - 1988. - № 11. - էջ 2-7
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Իմաստալի կյանք, որ դաս է երիտասարդության համար: [Վահրամ Փափազյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ]: Լենինյան ուղիով. - 1988. - № 3. - էջ 90-96
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Երեք հարց, երեք պատասխան: [Վահրամ Փափազյան-100]: Երեկոյան Երևան. - 1988. - 26 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Տարերքը ` հայկական: (Վահրամ Փափազյանի -100): Սովետ. Հայաստան. - 1988. - 19 ապրիլի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Էջեր հայ թատրոնի պատմությունից (1860-1870): Հայաստանի թատեր. գործիչների միություն. - Եր. - 1989. - 314 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մեծ դիմակայություն։[ «Անվերջ վերադարձ» ներկայացման մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1989. -№ 2. - էջ 7-9
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ռեժիսորի կյանքն ու գործը. - Գրքերի աշխարհ. - 1989. - 30 սեպտեմբերի. - էջ 3: Հախվերդյան Լ. Տաղանդ և բնավորություն. - Եր. - 1989. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մայրամուտից առաջ։ Ինքնապատում: Հ. 2. - Եր. - Նաիրի. - 1990. - 524 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մեր ժողովրդի մեծ բարեկամը։ (Իլյա Էրենբուրգի «Հայաստանի և հայ կուլտուրայի մասին» գիրքը): Լենինյան ուղիով. - 1990. - № 1. - էջ 89-93
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
[Հուշեր]: Հուշեր Արա Սարգսյանի մասին. - Եր. - 1990. - էջ 73-94
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հարկավոր գիրք. - Գրքերի աշխարհ. - 1990. - 30 հունիսի. - էջ 5: Քարամյան Մ. Հանդիպումներ ճանապարհին. - Եր. - 1990. - Գրախոսություն
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Հուշեր Արա Սարգսյանի մասին: Խմբ.' Ռ. Զարյան. - Եր. - Խորհուրդ. գրող. - 1990. - 272 էջ
----------------------------------------
Зарян, Рубен Варосович.
Большой друг нашего народа: [О книге И. Эренбурга «Об Армении и армянской культуре»]: По ленинскому пути. - 1990. - № 1. - С. 88-92
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Բաց նամակ Խորեն Աբրահամյանին: (Շանթի պիեսների բեմադրության անհրաժեշտության մասին): Գրակ. թերթ. - 1991. - 10 մայիսի
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Ընթերցողի հպարտությունը։ [Պարույր Սևակի մասին]: Ղողանջ հիռատակի։ Պարույր Սևակի մահվան 20-րդ տարելիցին. - Եր. - 1991. - էջ 102-104
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Յոթ դիմանկար: (Էջեր հայ թատրոնի պատմությունից): Հայաստանի թատեր. գործիչների միություն. - Եր. - 1992. - 166 էջ
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Անհանգիստ ու անկեղծ մարդ էր Արաքսմանյանը...: Արվեստ. - 1992. - № 7-8. - էջ 20-21
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Հետադարձ հայացք»։ [Վահրամ Փափազյանի գրքի մասին]: Հայաստանի Հանրապետություն. - 1993. - 13 նոյեմբ. - էջ 6
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
«Այդպես միայն աստվածներն են լինում»։ [Հարցազրույց արվեստաբան Ռուբեն Զարյանի հետ / Գրի առավ' Սարո Գյոդակյանը]: Առավոտ. - 1995. - 23 մայիսի. - էջ 6
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
Մեր ընկերը…: Խերանյան Մ. Ձայն տուր, ո~վ ծովակ. - Եր. - 1997. - էջ 14-15
----------------------------------------
Զարյան, Ռուբեն Վարոսի.
[Ռուբեն Զարյանի անհայտ նամակը Ռուբեն Չիլինկիրյանին (Ռուբեն Սևակին)' Պարույր Ղազարյանին «Սևակ» գրական անունը տալու առթիվ]: Երեկոյան Երևան. - 1997. - 15 մարտի. - էջ 6
----------------------------------------

Ա.
Խորհրդային Հայաստան. - 1940. - 20 մայիսի: Զարյան Ռ. Աբովյանի կյանքը. - Եր. - 1940. – Գրախոսություն:
----------------------------------------
Աբաջյան, Գ.
Արվեստագետ-գիտնականը: (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Սովետ. Հայաստան - 1979. - 12 սեպտեմբերի:
----------------------------------------
Աբաջյան, Գ.
Արվեստագետ-գիտնականը: (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Աշխարհ (Փարիզ). - 1979. - 20 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Աբաջյան, Գ.
Արվեստագետ-գիտնականը: (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Ջահակիր (Կահիրե). - 1979. - 6 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Ադալյան, Ն.
Գրական թերթ. - 1977. - 4 մարտի: Զարյան Ռ. Շեքսպիրի հետ. - Եր. – 1976. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ադալյան, Ն.
Մարդիկ, որ ապրեցին այրվելով. - Հայրենիքի ձայն. - 1978. - 22 փետրվար. - էջ 5: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 2. - Եր. - 1977. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Աղաբաբյան, Ս.
Հետազոտողի քննախույզ հայացքով. - Սովետ. Հայաստան. - 1961. - 30 մարտի: Զարյան Ռ. Ադամյան. - Արվեստը. - Եր. – 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Աղավնի
Հասարակ աչքով դիտված հրաշքներ։ (Տպավորություններ Ռ. Զարյանի «Հուշապատումի» երկրորդ հատորից): Գրակ. թերթ. - 1978. - 3:
----------------------------------------
Աճեմյան, Վ.
Հպարտ ենք, հավատում ենք... [Ռ. Զարյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ]: Սովետ. Հայաստան. - 1969. - 7 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Անանյան, Ն.
Դասախոսությունը շարունակվում է: Ռ. Զարյանը և իր «էջեր հայ թատրոնի պատմությունից» գիրքը. - Ավանգարդ. - 1991. - 11 հունվարի: Զարյան Ռ. - էջեր հայ թատրոնի պատմությունից. - Եր. - 1989. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Անդրեասյան, Բ.
Արվեստաբանի նոր շեքսպիրականը. - Հայրենիքի ձայն. - 1977. - 23 փետրվարի: Զարյան Ռ. Շեքսպիրի հետ. - Եր. – 1976. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Անտոնյան, Գ.
Արժեքավոր աշխատություն. - Գրակ. Ադրբեջան. - 1958. - № 1. - էջ 117-119: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. – 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ավթանդիլյան, Ա.
Նոր կայնք (Բուխարեստ). - 1961. - 22 դեկտեմբեր: Զարյան Ռ. Ադամյան. - Կյանքը. - Եր. - 1961. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Արշարունի, Ա.
Սիրով և կրքով գրված գիրք. - Սովետ. Հայաստան. - 1956. - 10 հոկտեմբերի: Զարյան Ռ. Թատերական դիմանկարներ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Արվեստաբանի ու գրականագետի վաստակը: [Ռ. Զարյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ]: Սովետ. արվեստ. - 1959. - № 10. - էջ 58:
----------------------------------------
Բաբայան, Ա.
Գրական թերթ. - 1954. - 19 նոյեմբերի: Սունդուկյան Գ. Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-3 (Տեքստը պատրաստեց և ծանոթագր. Ռ. Զարյանը). - Եր. - 1951-1952 . – Գրախոսություն:
----------------------------------------
Բաբայան, Ա.
Լուսավոր դիմանկարներ. - Գրակ. թերթ. - 1975. - 1 օգոստոսի: Զարյան Ռ. - Հուշապատում. - Հ. 1. - Եր. - 1975. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Բաբայան, Ա.
Սրտանց և ճշմարտացի. - Գրակ. թերթ. - 1962. - 19 հունվարի: Զարյան Ռ. Ադամյան. - Արվեստը. - Եր. – 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Բալիոզյան, Ա.
Գրքի տեսություն։ [Ռ. Զարյանի «Շեքսպիրը և հայեր», «Շեքսպիրի հետ» գրքերի մասին]: The armenian reporter. - New York. - 1979. - 25. - Gan:
----------------------------------------
Բալիոզյան, Ա.
Ռուբեն Զարյանի «Աբովյանի կյանքը» գրքի մասին: The armenian weekly. - Boston. - 1979. - 3 february.
----------------------------------------
Բոուշկովա, Մ.
Տպավորություններ «Սիրանույշը» կարդալուց հետո: (Նամակ Պրագայից): Սովետ. գրակ. - 1958. - № 1. - էջ 159:
----------------------------------------
Բրուտյան, Գ. Ա.
Խոսք հրաժեշտի։ [Ռուբեն Զարյանի մահվան առթիվ]: Նպատակ. - 1994. - № 3. – Փետրվար:
----------------------------------------
Գիտնականի կենսամատենագիտությունը։ [Ռուբեն Զարյանի մասին]: Նպատակ. - 1994. - № 3. - Փետրվար:
----------------------------------------
Գրիգորյան, Ա.
Երկու գրքույկ` Փափազյանին: [Ռ. Զարյանի «Վահրամ Փափազյան» և Խ. Եսայանի «Փափազյանի մոտիկից» գրքերի մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1974. - № 12. - էջ 57-59:
----------------------------------------
Գրիգորյան, Կ.
Գրական թերթ. - 1940. - 30 մայիսի: Զարյան Ռ. Աբովյանի կյանքը. - Եր. - 1940. - Ստորագր.` Կամսար Գ. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Գրիգորյան, Վ.
Հուշերի գրքի և անհետաձգելիի մասին. - Սովետ. գրակ. - 1974. - № 5. - էջ 148-150: Զարյան Ռ. Վահրամ Փափազյան. - Եր. – 1972. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Դավթյան, Է.
Երկար տարիներ արվեստի անդաստանում։ [Ռ. Զարյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ]: Եր. - 1959. - 6 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Դավթյան, Վ.
Հուշեր, որ նաև դասեր են. - Հայրենիքի ձայն. - 1975. - 10 դեկտեմբերի: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 1. - Եր. – 1975. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Դավթյան, Վ.
Հուշեր, որ նաև դասեր են. - Արև (Կահիրե). - 1976. - 26 փետրվարի: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 1. - Եր. - 1975. – Գրախոսոություն:
----------------------------------------
Դավթյան, Վ. Ա.
Ազնիվ և առինքնող կերպար։ [Ռուբեն Զարյանի մահվան առթիվ]: Նպատակ. - 1994. - № 3. - Փետրվար:
----------------------------------------
Դարոնյան, Ս.
Խոսենք քննադատաբար։(Բաց նամակ Ռ. Զարյանին «Քննադատության մասին` քննադատաբար» հոդվածի առիթով): Սովետ. արվեստ. - 1973. - № 4. - էջ 17-24:
----------------------------------------
Դեմիրճյան, Դ.
Ռուբեն Զարյան։ «Աբովյանի կյանքը»: Դեմիրճյան Դ. - Երկերի ժողովածու. - Եր. - 1963. - Հ. 8. - էջ 576-581:
----------------------------------------
Երեսուն տարի նվիրված արվեստին։ [Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 50-ամյակի առթիվ]: Թատերական Երևան. - 1959. - № 24. - էջ 26-27:
----------------------------------------
Երիցյան, Վ.
Նոր կյանք. (Բուխարեստ). - 1961. - 31 մարտի: Զարյան Ռ. Ադամյան. - Արվեստ. - Եր. - 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Զոհրաբյան, Ս.
Նշանավոր արվեստագետը իմ ճակատագրում։ [Ռ. Զարյանի մասին]: Բանվոր. - 1985. - 18 հունվարի:
----------------------------------------
Էմին, Գ.
Արտիստը։ [Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ]: Սովետ. արվեստ. - 1970. - № 2. - էջ 56-57:
----------------------------------------
Էմին, Գ.
Երեկոյան Երևան. - 1976. - 23 հունիսի. - Արև (Կահիրե). - 1976.- 4 օգոստոսի: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 1 - Եր. - 1975. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Էմին, Գ.
Ռուբեն Զարյան: Սովետ. Հայաստան. - 1970. - № 7. - էջ 16-17:
----------------------------------------
Էջեր հայկական շեքսպիրապատումից։ [Ռ. Զարյանի գրքի հրատարակության առթիվ]: Ջահակիր (Կահիրե). - 1978. - 15 հունիսի:
----------------------------------------
Թամրազյան, Հր.
Բարձր ներշնչումների գիտնականը։ [Ռ. Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Հայրենիքի ձայն. - 1979. - 24 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Թամրազյան, Հր.
Բարձր ներշնչումների գիտնականը։ [Ռ. Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Արև (Կահիրե). - 1979. - 21, 22 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Թամրազյան, Հր.
Սովետ. գրակ. - 1975. - № 12. - էջ 110-113: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 1. - Եր. - 1975:
----------------------------------------
Թերզիբաշյան, Վ.
Տեղեկագիր / ՀՍՍՌ ԳԱ Հաս. գիտ. - 1956. - № 8. - էջ 127-130: Զարյան Ե. - Թատերական դիմանկարներ. - Եր. - 1956:
----------------------------------------
Թոփալյան, Ն.
Աշխարհ (Փարիզ). - 1976. - 12 հունիսի. - էջ 2: Զարյան Ռ. - Հուշապատոում. - Հ. 1. - Եր. – 1975. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Լևոնյան, Գ.
Սովետ. գրակ. - 1940. - № 12. - էջ 125-129: Աբովյան Խ. Նախաշավիղ / Առաջաբանն ու ծանոթագր. Ռ. Զարյանի. - Եր. - 1940. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Խալաթյան, Է.
Զարյան Ռուբեն Վարոսի: Հայկական Սովետական հանրագիտարան. - Եր. - 1977. - Հ. 3. - էջ 672:
----------------------------------------
Խալաթյան, Լ.
Մեծ արվեստի շունչը. - Գրակ. թերթ. - 1961. - 31 մարտի: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Արվեստը. - Եր. - 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Խաչատրյան, Յու.
Մարդկային շփման հարստությունը. - Գարուն. - 1976. - № 6. - էջ 81-83: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 1. - Եր. – 1975. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Խաչատրյան, Յու.
Մեծ կյանքի հուշը. - Հայրենիքի ձայն. - 1973. - 7 մարտի: Զարյան Ռ. Վահրամ Փափազյան. - Եր. - 1972. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Խաչատրյան, Ս.
Սովետ. արվեստ. - 1961. - № 5. - էջ 49-51: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Արվեստ. - Եր. – 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Խաչիկյան, Վ.
Ռուբեն Զարյանի 50-ամյակը: Գրակ. թերթ. - 1959. - 9 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Խեչումյան, Վ.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Հայրենիքի ձայն. - 1969. - 3 դեկտեմբերի. - էջ 8:
----------------------------------------
Կապուտիկայն, Ս.
Առաջին նշանաձողերը։ [Ռ. Զարյանի «Ադամյան» գրքի ռուսերեն հրատարակության մասին]: Սովետ. Հայաստան. - 1964. - 21 նոյեմբերի:
----------------------------------------
Կապուտիկայն, Ս. Բ.
Խոսք' ասված սգահանդեսում։ [Ռուբեն Զարյանի մահվան առթիվ]: Նպատակ. - 1994. - № 3. - Փետրվար:
----------------------------------------
Կապուտիկյան, Տ.
Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՍՍՌ ԳԱ. - 1962. - № 4. - էջ 224-228: Զարյան Ռ.։ Ադամյան։ Կյանքը. - Եր. - 1961. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Կարապետյան, Տ.
Սովետ. գրակ. - 1965. - № 8. - էջ 142-144: Զարյան Ռ.։ Ադամյանի Շեքսպիրը. - Եր. – 1965. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Կարապետյան, Տ.
Սովետ. գրակ. - 1957. - № 3. - էջ 140-142: Զարյան Ռ.։ Թատերական դիմանկարներ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Կարապետյան, Տ.
Տեղեկագիր / ՀՍՍՌ ԳԱ. Հաս. գիտ. - 1957. - № 5. - էջ 135-137: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Կարինյան, Ա.
Արշավ (Թբիլիսի). - 1940. - № 4. - էջ 56-58: Աբովյան Խ. Նախաշավիղ / Առաջաբանը և ծանոթագր. Ռ. Զարյանի. - Եր. - 1940. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Կեսսներ-Միթաիշվիլի, Ս.
Արվեստագետի ուղին։ (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Սովետ. Վրաստան. - 1979. - 16 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Կեսսներ-Միթաիշվիլի, Ս.
Արվեստագետի ուղին։ (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Արև (Կահիրե). - 1979. - 10 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Կեսսներ-Միթաիշվիլի, Ս.
Վրաց մշակույթի բարեկամը։ (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Թբիլիսի. - 1979. - 16 հոկտեմբերի։ (Վրաց.):
----------------------------------------
Հախվերդյան, Լ.
Անցած ճանապարհի գեղեցկությունը [Ռ. Վ. Զարյանի ծննդյան 60-ամյակի առթիվ]: Լրաբեր հաս. գիտ. / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1969. - № 12. - էջ 102-103:
----------------------------------------
Հախվերդյան, Լ.
Երկար ու ձիգ գրական ճանապարհ։ (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 80-ամյակը): Գրակ. թերթ. - 1989. - 22սեպտեմբերի:
----------------------------------------
Հախվերդյան, Լ.
Վաստակ և գնահատություն։ [Ռ. Զարյանին արվեստաբանության դոկտորի գիտական աստիճանի և արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում շնորհելու մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1963. - № 2. - էջ 59:
----------------------------------------
Հախվերդյան, Լ.
Ուրիշների մեջ։ (Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Սովետ. արվեստ. - 1979. - № 12. - էջ 23-25:
----------------------------------------
Հախվերդյան, Լ. Հ.
Երախտիքի խոսք։ [Ռուբեն Զարյանի մահվան առթիվ]: Նպատակ. - 1994. - № 3. - Փետրվար:
----------------------------------------
Հախումյան, Տ.
Արժեքավոր գիրք մեծ արտիստուհու մասին. - Սովետ. արվեստ. - 1957. - № 3. - էջ 57-59: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Հակոբյան, Ժ.
Սիրանույշի կերպարը. - Սովետ. գրակ. - 1957. - № 5. - էջ 182-186: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Հակոբյան, Մ.
Ակադեմիայի նոր համալրումը։ [Ռ. Զարյանին ՍՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ ընտրելու առթիվ]: Աշխարհ (Փարիզ). - 1975. - 20 դեկտեմբերի. - էջ 3-4:
----------------------------------------
Հակոբյան, Պ.
Ռուբեն Զարյանի գիտական վաստակը: (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Լրաբ. հաս. գիտ. / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1979. - № 10. - էջ 105-108:
----------------------------------------
Հայ թատերագետը Ֆրանսիայում: [Ռուբեն Զարյանի մասին]: Երևան. - 1963. - 10 նոյեմբերի:
----------------------------------------
Հայրապետյան, Ա.
Սովետ. Վրաստան. - 1957. - 20 մարտի: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Ստորագր ` Ա. Բադրամյան. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Հայրապետյան, Ա.
Թատերագիտական մի նոր աշխատություն. - Սովետ. Վրաստան. - 1956. - 19 հունիսի: Զարյան Ռ. Թատերական դիմանկարներ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Հայրապետյան, Ա.
Խրախուսելի գործ. - Կոմունիստ (Բաքու). - 1940. - 17 հուլիսի: Աբովյան Խ. Նախաշավիղ / Առաջաբանը և ծանոթագր. Ռ. Զարյանի. - Եր. - 1940. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Հայրապետյան, Ա.
Նոր աշխատություն ռուս-հայ գրական կապերի մասին. - Սովետ. Վրաստան. - 1955. - 7 հունիսի: Զարյան Ռ. Պայքար ռուս դրամատուրգիայի համար հայ թատրոնում. - Եր. - 1954. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Հայրապետյան, Ա.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 50-ամյակի առթիվ): Սովետ. Վրաստան. - 1959. - 26 սեպտեմբերի:
----------------------------------------
Հայրապետյան, Ս.
Երախտագիտությամբ առլեցուն։ [Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Երեկոյան Երևան. - 1979. - 22 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Հայրյան, Գ.
Անկեղծ օրերի անկեղծ արձագանքը։ [Ռ. Զարյանի «Մայրամուտից առաջ» գրքի մասին]: Սովետ. արվեստ. - 1989. - № 9. - էջ 58-60:
----------------------------------------
Հարությունյան, Բ.
Ռուբեն Զարյան։ Հոդվածների ժողովածու: Կազմ. Բ. Հարությունյան. - Հայկ. Թատեր. ընկերություն. - Եր. - 1980. - 175 էջ:
----------------------------------------
Հովհաննիսյան, Հր.
Մարդու գեղեցիկ կոչմամբ։ [Ռ. Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1979. - 12 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Ղազարյան, Մ.
Բարձր գնահատական պրոֆ. դոկտոր Ռուբեն Զարյանի արժանիքներին: Նոր կյանք (Բուխարեստ). - 1963. - 29 մարտի:
----------------------------------------
Ղազարյան, Մ.
Մշակույթի մարդը. (Ռ. Զարյանի ծննդյան 80-ամյակը): Երեկոյան Երևան. - 1989. - 21 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Ղազարյան, Ս.
Հայ գրականության պատմության սովետական առաջին դասագիրքը. - Սովետ. մանկավարժ. - 1941. - № 2. - էջ 106-111: Մկրտչյան Մ. Զարյան Ռ. Հայ գրականության պատմություն. - Եր. - 1940. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մադոյան, Ռ.
Ուշագրավ մենագրություն. - Բանվոր. - 1957. - 3 ապր.: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մանվելյան, Ֆ.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 50-ամյակի առթիվ): Սովետ Վրաստան. - 1959. - 26 սեպտեմբերի:
----------------------------------------
Մատինյան, Ա.
Անվանի արվեստագետի մեծարումը։ (Ռ. Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի նշումը Լենինականում): Բանվոր. - 1980. - 27 մարտի:
----------------------------------------
Մարտոյան, Լիլի.
«Դուք ավելի երջանիկ ժամանակներում եք ապրում»։ [Ռուբեն Զարյանի «Հուշերի» մասին]: Հայաստանի Հանրապետություն. - 1993. - 9 նոյեմբ. - էջ 6:
----------------------------------------
Մելիքսեթյան, Ս.
Արվեստագետի հաշվեկշիռը։ [Ռուբեն Զարյանի 60 - ամյակի առթիվ]: Ավանգարդ. - 1969. - 9 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Մելիքսեթյան, Ս.
Գաբրիել Սունդուկյանի երկերի ակադեմիական հրատարակությունը. - Սովետ. արվեստ. - 1955. - № 1. - էջ 41-43: Սունդուկյան Գ. Երկերի լիակատար ժողովածու. - Հ. 1-3 / Տեքստը պատրաստեց և ծանոթագր. Ռ. Զարյան. - Եր. - 1951-1952. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մելիքսեթյան, Ս.
Սովետ. արվեստ. - 1957. - № 1. - էջ 54-56: Զարյան Ռ. Թատերական դիմանկարներ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մելիքսեթյան, Վ.
Ռուբեն Զարյան։ Մարդը, մասնագետը, քաղաքացին։ (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ): Խորհրդ. Ղարաբաղ. - 1989. - 14 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Մելքոնյան, Մ.
Մայրամուտին դեռ ժամանակ կա։ [Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ]: Հայրենիքի ձայն. - 1989. - 15 նոյեմբերի. - էջ 5:
----------------------------------------
Մեսրոպ Լևոն
Լրաբեր (Նյու-Յորք). - 1957. - 21 սեպտեմբերի: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Միյովիչ, Պ.
Ռուբեն Զարյան: Титоградска хроника. - 1979. - 3 декабря.
----------------------------------------
Միրիջանյան, Լ.
Շնորհակալ աշխատանք. - Սովետ. գրակ. - 1956. - № 4. - էջ 149-150: Զարյան Ռ. Աբովյանի կյանքը. - Եր. - 1954. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մխիթարյան, Ա.
Գրակ. թերթ. - 1955. - 22 հուլիսի: Զարյան Ռ. Աբովյանի կյանքը. - Եր. - 1955. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մխիթարյան, Ա.
Հուշ-նովելներ. - Սովետ. Վրաստան. - 1978. - 1 հունիսի: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 2. - Եր. - 1977. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մխիթարյան, Ա.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Սովետ. Վրաստան. - 1969. - 9 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Մութաֆյան, Լ.
Սովետահայ թատերագրության դրոշակակիրը։ (Ռ. Զարյանի ծննդյան 75-ամյակի առթիվ): Բանվոր. - 1984. - 20սեպտեմբերի:
----------------------------------------
Մուրադյան, Ն.
Արժեքավոր դիմանկարներ. - Գրակ. թերթ. - 1956. - 10 հոկտեմբերի: Զարյան Ռ. Թատերական դիմանկարներ. - Եր.- 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մուրադյան, Ն.
Գրակ. թերթ. - 1974. - 12 հուլիսի: Զարյան Ռ. Երբ վարագույրը բացվում է. - Եր. - 1973. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մուրադյան, Ն.
Հուշերի գիրք Փափազյանի մասին. - Գրակ. թերթ. - 1973. - 26 հունվարի: Զարյան Ռ. Վարհամ Փափազյան. - Եր. - 1972. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մուրադյան, Ն.
Շեքսպիրի հետ` շեքսպիրյան կերպարների միջնորդությամբ. - Սովետ. գրակ. - 1978. - № 3. - էջ 115-118: Զարյան Ռ. Շեքսպիրի հետ. - Եր. - 1976. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մուրադյան, Ն.
Պետրոս Ադամյանի կյանքը և արվեստը. - Սովետ. գրակ. - 1962. - № 2. - էջ 154-158: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Արվեստը. - Եր. – 1961. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Մուրադյան, Ն.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1979. - № 4. - էջ 235-236:
----------------------------------------
Յափուճյան, Ա.
Արև (Կահիրե). - 1976. - 22 հունվարի: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 1. - Եր. - 1976. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Յափուճյան, Ա.
Արև (Կահիրե). - 1978. - 14 մարտի: Զարյան Ռ. Ավետիք Իսահակյան. - Եր. - 1974. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Նարյան, Մ.
Երկու տասնամյակ Վարպետի հետ. - Բանվոր. - 1974. - 21 հունիսի: Զարյան Ռ. Ավետիք Իսահակյան. - Եր. – 1974. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Նարյան, Մ.
Հայ մշակույթի երախտավորը։ (Ռուբեն Զարյանի 60-ամյակի առթիվ): Բանվոր. - 1969. - 3 սեպտեմբերի:
----------------------------------------
Նարյան, Մ.
Շեքսպիրից անբաժան. - Երեկոյան Երևան. - 1977. - 24 դեկտեմբերի: Զարյան Ռ. Շեքսպիրի հետ. - Եր. – 1976. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Նուրիջիանի, Ջ.
Շեքսպիրը և հայկական թատրոնը։ [Ռ. Զարյանի «Շեքսպիրը և հայերը» և «Պետրոս Ադամյանի Համլետը» գրքերի մասին]: Piazza d`Italia. - 1976. - 12 ogosto. (իտալ.):
----------------------------------------
Նուրիջիանի, Ջ.
Շեքսպիրը և հայ թատրոնը. - Աշխարհ (Փարիզ). - 1978. - 11 մարտի: Զարյան Ռ. Շեքսպիրը և հայերը. - Եր. - 1967. – Գրախոսություն:
----------------------------------------
Շահխաթունի, Գ.
Գիրք Ադամյանի արվեստի մասին. - Բանվոր. - 1961. - 3 փետրվարի: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Արվեստը. - Եր. - 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Շահխաթունի, Գ.
Հռչակավոր դերասանի կյանքը. - Բանվոր. - 1961. - 21 նոյեմբերի: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Կյանքը. - Եր. - 1961. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Շաքարյան-Տեր- Հովհաննիսյան, Ս.
Ռուբեն Զարյանի հետ: Ապագա (Փարիզ). - 1978. - 21 հոկտեմբերի, 4 նոյեմբերի:
----------------------------------------
Պետրոսյան, Ե.
Ռուբեն Զարյանի «Հուշապատումի» երրորդ հատորը. - Երեկոյան Երևան. - 1981. - 16 դեկտեմբերի: Զարյան Ռ. Հուշապատում. - Հ. 3. - Եր. - 1981. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Պընըցեանու, Վ.
Ռուբեն Զարյանը հայ մեծ դերասան Պետրոս Ադամյանի մասին. - Նոր կյանք (Բուխարեստ). - 1962. - 9, 16 փետրվարի: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Կյանքը. - Եր. - 1961. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Պընըցեանու, Վ.
Վերստին հանդիպում Ռուբեն Զարյանի հետ: Նոր կյանք (Բուխարեստ). - 1961. - 29 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Ռիզաև, Ս.
Հոդվածների հետաքրքիր ժողովածու. - Սովետ. գրակ. - 1955. - № 7. - էջ 147-150: Զարյան Ռ. Պայքար ռուս դրամատուրգիայի համար հայ թատրոնում. - Եր. - 1954. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյան: Պատմա-բանասիր. հանդես / ՀՀ ԳԱԱ. - 1994. - № 1-2. - էջ 293:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Արև (Կահիրե). - 1969. - 13 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Ջահակիր. - Կահիրե. - 1969. - 11 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյան: Կազմեց և խմբ. Բ. Հարությունյան. - Հայկ. Թատեր. ը-թյան. - Եր. - 1980. - 177 էջ:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյանը` արվեստագիտության դոկտոր: Սովետ. Հայաստան. - 1963. - 19 հունվարի:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյանը` արվեստագիտության դոկտոր: Коммунист. - 1963. - 23 янвяря.
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյանը յոթանասուն տարեկան է։ [«Սովետ. արվեստի» խմբագրության ողջույնը]: Սովետ. արվեստ. - 1979. - № 12. - էջ 22:
----------------------------------------
Ռուբեն Զարյանի ծննդյան 70-ամյակը։ (Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղարության ողջույնը): Գրակ. թերթ. - 1979. - 12 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Ռումին բարեկամների մոտ։ (Ռ. Զարյանի մասին): Սովետ. Հայաստան. - 1962. - № 3. - էջ 10:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գ.
Խորհրդ. գրակ. - 1940. - № 4-5. - էջ 210-212: Աբովյան Խ. Ընտիր երկեր. - Հ. 1. - Խմբ. Ռ. Զարյան. - Եր. – 1939. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Սարգսյան, Խ.
Խ. Աբովյանի «Նախաշավիղի» նոր հրատարակությունը. - Գրակ. թերթ. - 1940. - 30 հունիսի: Աբովյան Խ. Նախաշավիղ. - Առաջաբանն ու ծանոթագր. Ռ. Զարյանի. - Եր. – 1940. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Սարյան, Մ.
Առաջաբան: Զարյան Ռ. Ադամյանի Շեքսպիրը. - Եր. - 1965. - էջ 5-8:
----------------------------------------
Սարյան, Օ.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Լրաբեր (Նյու-Յորք). - 1969. - 30 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Սարուխանյան, Հր.
Մի երեկո Ռուբեն Զարյանի հետ։ (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Կայծ. - 1979. - 23 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Սեյրանյան, Բ.
Արժեքավոր մենագրություն. - Սովետ. Վրաստան. - 1986. - 26 հունիսի: Зарян Р. Петрос Адамян. - Ер. – 1985. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Սևակ, Պարույր.
«Դու»-ով և սրտի թրթիռով։ [Ռ. Զարյանի 60-ամյակի առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1969. - 5 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Սևակ, Պարույր.
Վերակենդանացած Ադամյանը և իր վերակենդանացնողը. - Սովետ. գրակ. - 1966. - № 11. - էջ 115-121: Զարյան Ռ. Ադամյանի Շեքսպիրը. - Եր. – 1965. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ստեփանյան, Գ.
Արժեքավոր մենագրություն Սիրանույշի մասին. - Սովետ Հայաստան. - 1958. - № 4. - էջ 41-42: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. – 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ստեփանյան, Գ.
Զարյան Ռուբեն: Կենսագրական բառարան. - Եր. - 1973. - Հ. 1. - էջ 324-325:
----------------------------------------
Ստեփանյան, Ժ.
Դերասանի արվեստի գիտական գնահատությունը. - Սովետ. Հայաստան. - 1962. - № 1. - էջ 22-23: Զարյան Ռ. Ադամյան։ Արվեստը. - Եր. – 1960. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ստրժիբրնի, Զ.
Ադամյանի իմ «հայտնագործումը»։ [Ռ. Զարյանի «Ադամյանի Շեքսպիրը» գրքի ռուսերեն հրատարակության առթիվ]: Գրակ. թերթ. - 1965. - 15 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Վագներ, Լ.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Երեկոյան Երևան. - 1969. - 8 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Վարդանյան, Ֆ.
Վաստակաշատ արվեստաբանի մեծարումը։ [Ռ. Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Սովետ. Հայաստան. - 26 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Փաշայան, Ռ.
Կրկին Շեքսպիրի հետ. - Բանվոր. - 1980. - 13 փետրվարի: Զարյան Ռ. Էջեր հայկական շեքսպիրապատումից. - Եր. – 1979. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Փաշայան, Ռ.
Նվիրումով առլեցուն։ [Ռ. Զարյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ]: Բանվոր. - 1979. - 14 հոկտեմբերի:
----------------------------------------
Փափազյան, Վ.
Գրակ. թերթ. - 1964. - 3 հուլիսի: Зарян Р. - Шекспир Адамяна. - Ер. – 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Փափազյան, Վ.
Խոհեր մի գրքի մասին. - Գրակ. թերթ. - 1957. - 15 մարտի: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Փափազյան, Վ.
Ստեղծագործողի տարիներն աշուններ չունեն։ [Ռ.Զարյանի ծննդյան 60- ամյակի առթիվ]: Սովետ. գրակ. - 1969. - № 12. - էջ 145-146:
----------------------------------------
Քալանթար, Լ.
Առաջաբանի փոխարեն: Զարյան Ռ. Սիրանույշ. - Եր. - 1956. - էջ V-XII:
----------------------------------------
Քալանթար, Լ.
Առաջաբանի փոխարեն: Զարյան Ռ. Սիրանույշ (1857-1932). - Եր. - 1957. - էջ 5-9:
----------------------------------------
Քեչյան, Օ.
Արվեստի և գրականության բնագավառում։ [Գառնիկ Ստեփանյանի և Ռուբեն Զարյանի մասին]: Երևան (Բուլղարիա). - 1961. - 18 մարտի:
----------------------------------------
Օրդոյան, Գ. Վ.
Ռուբեն Զարյան։ (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ): Պատմա-բանասիրական հանդես / ՀԽՍՀ ԳԱ. - 1989. - № 4. - էջ 195-197:
----------------------------------------
Акопян, Ж.
Книга о великом Адамяне. - Лит. Армения. - 1961. - № 3. - С. 91-94: Зарян Р. Адамян: Искусство. - Ер. - 1960. - (Арм.). - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Араксманян, А.
Большая жизнь в исскустве. - Коммунист. - 1957. - 15 мая: Зарян Р. Сирануйш. - Ер. - 1956. - (Арм.). – Գրախոսություն:
----------------------------------------
Араксманян, А.
Многогранный талант։ [К 60-летию со дня рождения Рубена Заряна]: Коммунист. - 1969. - 7 декабря.
----------------------------------------
Арутюнян, Б.
Монография о Сирануйш. - Театр (Москва). - 1957. - № 12. - С. 101-102: Зарян Р. Сирануйш. - Ер. - 1956. - (Арм.). - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Аршаруни, А.
Ереван. - 1957. - № 1. - С. 152-155: Зарян Р. Сирануйш. - Ер. - 1956. - (Арм.). - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ахумян, Т.
Книга об актерском труде. - Коммунист. - 1956. - 8 августа: Зарян Р. Театральные портреты. - Ер. - 1856. - (Арм.). - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Григорян, А. П.
Рубен Зарян։ (К 60-летию со дня рождения): Лит. Армения. - 1970. - № 1. - С. 86-89.
----------------------------------------
Григорян, А. П.
Шекспир. Актер. Исследователь. - Лит. Армения. - 1965. - № 2. - С. 79-83: Зарян Р. Шекспир Адамяна. - Ер. - 1964. - Подписано։ Тер-Григорян Ар. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Даронян, С.
«Петрос Адамян» Рубена Заряна։ [Предисловие]: Зарян Р. Петрос Адамян. - Ер. - 1985. - С. 3-8. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Демирчян, Д.
Книга о Хачатуре Абовяне. - Коммунист. - 1955. - 10 июня: Зарян Р. Жизнь Абовяна. - Ер. - 1954. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Зорян, Ст.
Коммунист. - 1941. - 7 анваря: Абовян Х. Нахашавиг / Предисл. и примеч. Р. Заряна. - Ер. – 1940. - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Р. В. Заряну - 70 лет.: Лит. газета. - 1979. - 31 октября.
----------------------------------------
Дружба народов. - 1955. - № 9. - С. 184-185: Зарян Р. Жизнь Абовяна. - (Арм.). - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Ризаев, С.
Книга об искусстве Петроса Адамяна. - Коммунист. - 1961. - 3 июня: Зарян Р. Адамян: Исскуство. - Ер. - 1960. - (Арм.). - Գրախոսություն:
----------------------------------------
Рубену Заряну 70 лет: Лит. Армения. - 1979. - № 12. - С. 105-106.
----------------------------------------
Рубену Заряну- 60 лет: Сов. культура. - 1969. - 15 ноября.
----------------------------------------