Cover Image
փակիր այս գիրքըՍարգսյան Գագիկ Խորենի (1926-1998)
Դիտել փաստաթուղթըԳ. Խ. ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
Դիտել փաստաթուղթըԳ. Խ. ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ԳԻՏԱԿԱՆ, ԳԻՏԱԿԱԶՄԱԿԵՐՊԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԱԿՆԱՐԿ
Բացիր այս թղթապանակը և դիտիր բովանդակությունըՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

«Նրա աշխատությունները երկար ժամանակ կմնան որպես հայագիտության և արևելագիտության ճշմարիտ նվաճումներ և իրենց հեղինակին կապահովեն XX դարի երկրորդ կեսի խոշորագույն հայագետներից մեկը լինելու անվիճելի պատիվը».


Վլ. Բարխուդարյան
Պ. Մուրադյան

Գագիկ Խորենի Սարգսյանը ծնվել է 1926 թ. ապրիլի 6-ին Երևանում։ Վախճանվել է 1998 թ. օգոստոսի 25-ին Մոսկվայում։
1943 թ. ավարտել Երևանի Կրուպսկայայի անվ. հայկական միջնակարգ դպրոցը։
1950 թ. ավարտել է Լենինգրադի համալսարանի պատմության ֆակուլտետը։
1951-1954 թթ. ԽՍՀՄ ԳԱ պատմության ինստիտուտի Լենինգրադի բաժանմունքի ասպիրանտ։
1954 թ. շնորհվել է պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։
1954-1971 թթ. աշխատել է ՀՍՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտում։
1954-1956 թթ. կրտսեր գիտաշխատող։
1956-1962 թթ. ավագ գիտաշխատող։
1962-1966 թթ. դիրեկտորի տեղակալ ՝ գիտական գծով։
1966-1971 թթ. բաժնի վարիչ։
1956-1962 թթ. ՀՍՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի գիտնական քարտուղար։
1967 թ. շնորհվել է պատմական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։
1967-1972 թթ. Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի դասախոս։
1971-1994 թթ. ՀՀ ԳԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն։
1974 թ. ընտրվել է ՀՍՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ։
1977-1984 թթ. Վ.Բրյուսովի անվան ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտի դասախոս։
1978-թ.-ից ՀՍՍՀ ԳԱ «Պատմա-բանասիրական հանդեսի» խմբագրական խորհրդի անդամ։
1981 թ. ստացել է պրոֆեսորի գիտական կոչում։
1984 թ. ընտրվել է արևելագետների համամիութենական ասոցիացիայի հայկական մասնաճյուղի նախագահ։
1985 թ. արժանացել է Հայկական ՍՍՀ պետական մրցանակի՝ «Հայ ժողո վրդի պատմություն» ութհատորյակի կազմելուն մասնակցելու համար։
1985թ. պատմական գիտությունների սիրիական ընկերության պատվավոր անդամ։
1985-1995 թթ. Երևանի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետի պրոֆեսոր։
1986 թ. ընտրվել է Հայկական ՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս,
–Պարգևատրվել է Հայկական ՍՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահության պատվոգրով՝ ծննդյան 60-ամյակի առթիվ։
1989-1990 թթ. Հայկական ՍՍՀ ԳԱ փոխպրեզիդենտ և խմբագրական –հրատարակչական խորհրդի նախագահ։
1989թ. “Вестник древней истории” հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ։
1994 թ. արտաքին կապերի և միջազգային գիտական կենտրոն ների հետ համագործակցության գծով ՀՀ ԳԱԱ փոխպրեզիդենտ։
1994 թ. ՀՀ ԳԱԱ հումանիտար գիտությունների բաժանմունքի պատմական գիտությունների պրոբլեմային գիտխորհրդի նախագահ։
1995-1998 թթ. ՀՀ ԳԱԱ փոխպրեզիդենտ, հումանիտար գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար։

Ակադեմիկոս Գագիկ Սարգսյանը ծնվել է 1926թ.ապրիլի 6-ին Երևանում, ճանաչված գրականագետ պրոֆ. Խորեն Սարգսյանի ընտանիքում։ Ավարտել է Երևանի Կրուպսկայայի (այժմ՝ Ն. Աղբալյանի) անվ. հայկական միջնակարգ դպրոցը։ 1946-1950 թթ. ուսանել է Լենինգրադի (այժմ՝ Սանկտ-Պետերբուրգի) պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետում, մասնագիտանալով Հին պատմության ամբիոնում՝ անտիկ շրջանի պատմության գծով։ Սովորել է հունարեն և լատիներեն լեզուները։ Այնտեղ նրա ուսուցիչներն են եղել ակադ. Վ.Վ. Ստրուվեն, պրոֆեսորներ Ս.Ի. Կովալ յովը, Քս.Մ. Կոլոբովան։ Զուգահեռաբար հաճախել է նույն համալսարանի Արևելյան ֆակուլտետում սեպագրագիտական-ասուրագիտական առարկաների և աքքադերեն (ասուրա-բաբելոներեն) և ուրարտերեն լեզուների դասընթացները, որոնք վարում էր խոշոր արևելագետ Ի.Մ. Դյակոնովը։ Նրա ղեկավարությամբ է Գ. Սարգսյանը գրել իր դիպլոմային աշխատանքը՝ Էրմիտաժում պահպանվող Սելևկյան շրջանի բաբելական սեպագիր չընթերցված սալիկների ուսումնասիրության հիման վրա՝«Հելլենիստական Բաբելոնիայի քաղաքը և «Տաճարը» վերնագրով։ Այդ աշխատությունը և սալիկների համապատասխան հավաքածուն այնուհետև հրապարակել է “Вестник древней истории” հանդեսում(1952, 1953, 1955 թթ)։
1951-1954թթ. Գ. Սարգսյանը սովորել է ԽՍՀՄ ԳԱ պատմության ինստիտուտի լենինգրադյան բաժանմունքի ասպիրանտուրայում՝ պրոֆ. Մ.Ե. Սերգեյենկոյի ղեկավարությամբ։ 1954 թ. հաջողությամբ պաշտպանել է «Հին Հայաստանի քաղաքը» թեկնածուական ատենախոսությունը և վերադարձել Երևան, աշխատանքի անցել պատմության ինստիտուտում որպես կրտսեր, ապա՝ ավագ գիտաշխատող։
Գ. Սարգսյանի հետագա առաջընթացի նշանաձողերն են. Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի հասարակական գիտությունների բաժանմունքի գիտնական քարտողար (1956-1962), Պատմության ինստիտուտի փոխտնօրեն գիտու թյան գծով (մինչև 1966թ.), իր ստեղծած՝ Հին պատմության բաժնի վարիչ (մինչև 1971թ.), Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի նորաստեղծ Արևելագիտության ինստիտուտի հիմնադիր տնօրեն (մինչև 1994թ.), նույն ակադեմիայի փոխ պրեզիդենտ (1988-1990թթ.), վերստին նույն ակադեմիայի փոխպրեզիդենտ, հումանիտար գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար (1995-1998թթ.)։
Գ.Խ. Սարգսյանը պատմական գիտությունների դոկտոր էր 1967թ., պրոֆեսորի կոչում ստացել էր 1981թ., 1974թ. ընտրվել Հայաստանի ակադեմիայի թղթակից-անդամ, 1986թ.՝ ակադեմիկոս։
Գ.Խ. Սարգսյանը ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի իր իսկ հիմնած սեպագրական քաղաքակրթությունների բաժնի վարիչն էր, նույն ինստիտուտի աստիճաններ շնորհող գիտական խորհրդի նախագահը, Պատմության, Հնագիտության և Ազգագրության ինստիտուտների, Մաշտոցի անվան Մատենադարանի և այլ հաստատությունների գիտական խորհուրդների անդամ։ Նա «Պատմա-բանասիրական հանդես», ինչպես նաև “Вестник древней истории” (Մոսկվա) հանդեսների խմբագրական հանձնաժողովների անդամ էր, «Հայաստան-Հունաստան» ընկերության նախագահ, Սիրիայի գիտության պատմության ընկերության պատվավոր անդամ։ Ժամանակին եղել է ԽՍՀՄ արևելագետների ընկերության Հայաստանի մասնաճյուղի նախագահ։
Գ. Սարգսյանի գիտական գործունեությունը ընթանում էր երկու ուղղությամբ՝ հայագիտության և սեպագրագիտության-ասուրագիտության։ Գ. Սարգսյանի հետաքրքրությունը հին Հայաստանի քաղաքի նկատմամբ անմիջականորեն կապված էր հելլենիստական դարաշրջանի հունական պոլիսների, ինչպես և Բաբելոնիայի՝ իր իսկ հայտնաբերած «տաճարա-քաղաքային համայնքի» վերաբերյալ նրա ուսումնասիրությունների հետ։ Դրանց զուգահեռ դիտարկումն է, որ գիտնականին հնարավորություն է տվել արժեքավորելու աղբյուրների՝ հին Հայաստանի քաղաքին վերաբերող չափազանց սուղ տեղեկությունները։
“Тигранакерт. Из истории древнеармянских городских -общин” (Մոսկվա, 1960) իր առաջին մենագրության մեջ նրան հաջողվել է ցույց տալ, որ հին Հայաստանի քաղաքները ներկայացրել են հելլենիստական դարաշրջանին հատուկ կիսաինք նավար քաղաքային համայնքների տարատեսակներից մեկը։
Նշված մենագրության մեջ արդեն արծածված է նաև հին Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կառուցվածքի խնդիրը։ Իր մի շարք հոդվածներում և «Հին Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական զարգացման ուղիների մասին» (Երևան, 1962թ.) մենագրությամբ նա փորձել է գտնել այդ վիճահարույց և դժվարագույն պրոբլեմի լուծումը, Հայաստանին հատկացնելով ժամանակի՝ աշխարհին հատուկ ստրկատիրական հասարակությունների համակարգում իր ուրույն տեղը, որը բնութագրվում է անտիկ՝ հունա-հռոմեական հասարակություններին հատուկ դասական ստրկությունից իր ունեցած մեծ տարբերություններով։ Մասնավորապես դաստակերտ-ագարակների ուսումնասիրությանը նվիրված հոդվածներում (Երևան, 1962, Փարիզ, 1968) նա ցույց է տվել, որ հին Հայաստանի «մշակ» ստրուկների կարգավիճակը շատ մոտ է եղել ճորտականին։
Հին Հյաստանի քաղաքական պատմության բնագավառում Գ. Սարգսյանի հետազոտությունների արդյունքները շարադրված են մի շարք հոդվածներում (Երևան, 1965, 1966, 1986, 1981), ինչպես և «Հայ ժողովրդի պատմության» ութհատորյակի առաջին հատորի՝ նրա գրչին պատկանող «Հայաստանը Հելլենիս տական դարաշրջանում» ծավալուն բաժնում (Երևան, 1971)։ Նրա մշակած հարցերից պետք է նշել երեքը. Հունա-հռոմեական աղբյուրների բնագրային մանրակրկիտ քննությամբ նա կարողացել է հստակեցնել մ.թ.ա. 3-րդ դարի վերջի – 2-րդ դարի սկզբի Հայաստանի ծայրահեղ բարդ իրավիճակի մասին պատկերացումները, երբ Հայաստանը կազմող չորս թագավորությունները՝ Մեծ Հայքի, Փոքր Հայքի, Ծոփքի, ինչպես նաև Կոմմա գենեի, որտեղ իշխում էին հայկական Երվանդական դինաստիայի շառավիղները, պայքար էին մղում Սելևկյանների դեմ իրենց անկախության համար։ Գ. Սարգսյանը վեր է հանել այդ չորս պետությունների ճակատագրի համանմանությունն ու առանձնահատկությունները (Երևան, 1969)։
Մյուսը դրան հաջորդած մ.թ.ա. 2-րդ դարի առաջին կեսի դարաշրջանն է։ Գ. Սարգսյանին հաջողվել է արմատապես վերանայել և ի նորո լուսաբանել այդ հետաքրքրագույն շրջանը և նրա «հերոս» հայոց արքա Արտաշես I-ի գործունեությունը։
Արտաշես I-ը հանդես եկավ որպես խոշորագույն զորավար և հայոց պատմության բարեփոխիչ գործիչներից մեկը, որի օրոք Հայաստանն ապրեց հողերի միավորման, Միջազգային համարում ունեցող խոշոր պետության ստեղծման, երկրի տնտեսական և վարչական կյանքի կարգավորման, թագավորական իշխանության հեղինակության շեշտակի վերելքի, Արտաշատ քաղաքի հիմնադրման և այլ պատմական գործընթացներ։ Արտաշես I-ի գործունեության այս նոր գնահատմամբ պարզվում են նաև նրա թոռան՝ Տիգրան Մեծի ունեցած հաջողությունների բուն ակունքները։
Երրորդ դրվագը հատկանշական է Սարգսյանի՝ որպես հայագետ-ասուրագետի համար։ Նրան հաջողվել է լուծել Տիգրան Մեծի երեք որդիների , մեկը մյուսին հաջորդած, հոր դեմ ապստամբելու պատճառների հետ կապված առեղծվածը։ Դրա համար նա ներգրավել է միանգամայն անսպասելի աղբյուր՝ հեռավոր Բաբելոնիայի հելլենիստական դարաշրջանի աստղաբաշխական-սեպագրական մի օրագրի՝ պատմա կան ժամանակագրություն պարունակող տվյալները, որոնցում հիշատակվում է Տիգրան Մեծի որդի Տիգրան կրտսերը։ Դրանով բացվում է նաև հայ-բաբելոնական այդ ուշ շրջանի հարաբերություններից մի հետաքրքիր էջ (Երևան, 1991, Բեռլին, 1994)։
Գ. Սարգսյանը նշանակալի վաստակ ունի նաև Հյաստանի օտարալեզու վիմագրական կոթողների՝ Արտաշես I-ի արամերեն և Գառնիի ու Տիգրանակերտի հունարեն արձանագրությունների հետազոտման գործում (Երևան, 1965, Մոսկվա, 1966, 1981)։
Գիտնականի նախասիրությունների շրջանակում էր նաև հայոց մշակույթը, հատկապես նախաքրիստոնեական, նախամեսրոպյան հոգևոր մշակույթի, լեզվի պատմությունը։ Այդ պիսին են հին Հայաստանում հելլենիստական խոշոր տերությունների օրինակով իշխող թագավորի (նաև թագուհիների) և նրա նախնիների աստվածացման և պաշտամունքի (որ, իհարկե, ուներ նաև ազգագրական արմատներ) հայտնաբերմանն ու մանրամասն հետազոտությանը նվիրված նրա աշխատությունները՝ (Մոսկվա, 1960, 1966, Երևան, 1968)։
Այնուհետև, ի մի հավաքելով անտիկ և հայկական աղբյուրների սուղ տվյալները, Գ. Սարգսյանին հաջողվել է վեր հանել Հյաստանի հողի վրա նախամեսրոպյան շրջանում գոյություն ունեցած հունալեզու պատմագրության մի ամբողջ շղթա, որը գրեթե անընդմեջ ձգվում է Տիգրան Մեծի օրերից մինչև 4-րդ դար՝ հայոց ոսկեդարի նախադուռը և, հեղինակի համոզմամբ, դարձել է 5-րդ դարում հայ ազգային պատմագրության սկզբնավորման և ծաղկման նախապայմաններից ու գործոններից մեկը (Երևան, 1969)։
Գ. Սարգսյանը շահագրգռված էր նաև լեզվաբանության խնդիրներով։ Անդրադառնալով հայ մատենագիտության ոսկե դարյան «պայթյունի» շատերին հետաքրքրող պատճառների ու նախադրյալների վիճահարույց խնդրին, նա առաջարկել է դրան նախորդող շրջանում հայ իրականության մեջ քրիստոնեական դավանանքի այլալեզու, այսինքն՝ հունարեն կամ ասոորերեն գրավոր տեքստից անմիջականորեն բանավոր հայերենով (իր առաջարկած եզրի համաձայն՝ «հետերոէպտիկ») քարոզման համակարգի էության գոյության տեսությունը։
Հայ ժողովրդի կազմավորման և հայոց հին պետականության ձևավորման հարցերը ևս չեն շրջանցվել Գ. Սարգսյանի ուսումնասիրություններում։ Հայագիտության այս կարևորագույն և, սակայն, առայժմ հստակ ձևակերպում չգտած խնդիրների մեկնաբանմանը նվիրված «Ուրարտական տերությունը և հայերը» հետազոտության մեջ (Երևան, 1988)։ Նա հստակ տարբերակելով ժողովրդի ծագումը նրա կազմավորումից, ջանացել է վերականգնել հայ ժողովրդի ազգաստեղծման գործընթացին մասնակից էթնիկական խմբերի տեղաշարժերի ժամանակագրական և աշխարհագրական շրջանակները ըստ կարելվույն պարզել դրանց պատմական համագործակցության բնույթը և կոնկրետ դրսևորումները։ Մասնավորապես նա հաջող փորձ է արել լուսաբանելու հայկականն ցեղերի ՝ Հայկական լեռնաշխարհով մեկ տարածման բնույթն ու ընթացքն Ուրարտական տերության առաջացումից առաջ, նրա գոյության օրոք և նրա անկումից հետո, ընդհուպ մինչև հայ ժողովրդի կազմավորման ավարտը և առաջին համահայկական պետության ստեղծումը։
Գ.Սարգսյանի գիտական հետաքրքրությունների շարքում առանձնակի տեղ է զբաղեցնում Պատմահայր Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը»։ Սույն խնդիրն իր խոր և ծավալուն հարցադրումներով տևականորեն, գիտական գործունեության ամբողջ ընթացքում զբաղեցրել է նրան և քննարկվել նրա երեք մենագրություններում և տասնայակ հոդվածներում։
Գ. Սարգսյանը Խորենացու երկը դիտարկել է ավանդական խորենացիագիտության համար անսովոր հայեցակետերից, ջանալով առաջին հերթին մտնել Պատմահոր ստեղծագործական աշխարհը, աշխատանոցը. գիտնականը անմիջականորեն դիմել է «Պատմության» բուն տեքստին նրա բազմաբնույթ աղբյուրների և նրանցից Խորենացու ստացած նպաստի ճանաչմանը։ Նա պարզել է, որ արտաքին գրավոր աղբյուրները (Աստվածաշունչ, Եվսեբիոս Կեսարացու և այլն), օժանդակելով Խորենացուն համաշխարհային պատմության լայն հետնախորքի վրա իր ժողովրդի պատմության դիտարկմանը, բուն Հայաստանի համար շատ քիչ բան են տվել։ Գ. Սարգսյանը պարզել է նաև Պատմահոր ներքին, նախամաշտոցյան գրավոր հանրա հայտ աղբյուրների (Մար Աբաս Կատինայի և, ըստ Մ. Աբեղյանի՝ «Հյուսումն պիտոից մատյանի») կողքին իր կարևորագույն տեղն ունի Օղյումպ քուրմի «Մեհենական պատմությունը»։ Բանավոր աղբյուրների (առասպելների, ավանդությունների, ասքերի, երգերի) կողքին առանձնացրել է նյութական աղբյուրներից (հուշարձանների, քաղաքների, ամրոցների, ջրանցքների, ավերակների դիտարկումներից ու մտովի վերականգնումից) ստացած տեղեկությունների տեղը, պարզաբանել Խորենացու լեզվական աղբյուրների՝ հատուկ անունների ստուգաբանությունների, ինչպես և «գրական» աղբյուրների՝ իրեն դուր եկած այլևայլ մատյաններից փոխ առած «ոճական նյութի»՝ առանձին արտահայտությունների նախադասությունների ու հատվածների տեղն ու դերը։
Գ. Սարգսյանի հաջորդ քայլը դեպի Պատմահոր աշխատանոցի ընդերքը եղել է այն հարցադրման պատասխանը, թե աղբյուրների այս ճոխ ներկապնակից ստացած խայտաբղետ և, անշուշտ հաճախ նաև իրարամերժ տեղեկություններից ինչպես է Խորենացին կերտել իր «պերճ ու ողորկ»՝ ներքին հակասություններից զուրկ «Պատմությունը»։ Դարձյալ դիմելով բուն տեքստի քննությանը, Գ. Սարգսյանը հայտնաբերել է ժողովված տվյալների մշակման երկու աստիճան կամ փուլ։ Առաջին փուլում, իր չափանիշների կիրառմամբ, Խորենացին նյութը բաժանել է պիտանի (անհրաժեշտ), մասամբ պիտանի և ոչ պիտանի մասերի։ Սրանցից երրորդը նա անտեսել է, իսկ երկրորդը՝ «ճշմարտեցրել» (Պատմահոր՝ առասպելներից բանականը զտելու մեթոդին տված է Մ. Աբեղյանի հաջող բնորոշմամբ)։ Այս փուլում վերանում էր նյութի ներքին հակասականությունը։
Երկրորդ փուլը, ըստ Գ. Սարգսյանի, եղել է զտված նյութը մեծ և փոքր համակարգերի մեջ միավորելը։ Համակարգը ստեղծվել է ըստ նախապես կազմված ծրագրի։ Այսպես, նախարարական 50 տների պատմությունը գրվել է ըստ հարցաթերթիկի, որը պարունակել է մոտավորապես այսպիսի կետեր. տոհմածառի ծագումը, նրա «նախարարացումը», գրաված դիրքը, տոհմի ներկայացուցիչների բարի ու չար գործերը, ապա և տոհմի անկումը, և այս բոլորը ներկավացված են ըստ ժամանակագրության։
Գ. Սարգսյանի ապացույցներով՝ այդպես է ստեղծվել և «Պատմության» 2-րդ, 3-րդ գրքերն ընդգրկող ժամանակագրական համակարգը։ Խորենացու ժամանակագրական երկու տեսակի տվյալները (բացարձակ՝ «այսինչ արքան գահավորել է այսքան տարի» և հարաբերական՝ «այսինչ արքան գահակալել է այսինչ օտար թագավորի այնինչ տարվանից մինչև այնինչ տարին») ցրված են «Պատմության» II և III գրքերի ողջ շարադրանքով մեկ։ Հավաքելով և դասավորելով դրանք՝ ստացվում է սլացիկ, միասնական համաժամանակյա ժամանակագրական համակարգ, այսպես կոչված՝ կանոն («Մովսես Խորենացու ժամանակագրական համակարգը», Երևան, 1965), որը և կազմում է «Պատմության» ողնաշարը։ Ըստ Գ. Սարգսյանի, համակարգ են կազմում նաև Խորենացու հատուկ անունների ժողովրդական ստուգաբանությունները։
Չի շրջանցվել նաև խորենացիագիտության առանցքային համարվող առեղծվածը՝ Պատմահոր ապրելու ժամանակի խնդիրը, որպես կարևոր փաստարկ նրա՝ 5-րդ դարին պատկանելու տեսակետներին, բերելով Դավիթ Անհաղթի քաղումը Խորենացուց։
Ահա, ըստ Գ. Սարգսյանի նշված և ուրիշ համակարգերը միավորվելով և սերտաճելով մեկ գերհամակարգի, տվել են «Հայոց պատմություն» կոչվող միակտուր կոթողը (Քլիվլենդ, 1992)։
«Հայոց պատմության» բազմաթիվ շեղումները մեր իմացած հավաստի պատմությունից Գ. Սարգսյանը բացատրում էր Պատմահոր՝ հունա-հռոմեական պատմագրության դասական գործերին (Հերոդոտոս, Քսենոփոն, Ստրաբոն,Տակիտոս, Պլուտարքոս, Դիոն,Ապիանոս, Ամիանոս) անծանոթ լինելու հանգամանքով։ Միևնույն ժամանակ նա ցույց է տալիս նաև, որ իր ձեռքի տակ եղած նյութի հիման վրա Խորենացին պահպանել է ահռելի քանակությամբ հավաստի տվյալներ հայոց հնագույն պատմության, երկրի ներքին կյանքի, հեթանոսական կրոնի, բանահյուսության, պատմության պարբերացման ու ժամանակագրության, պատմագրության, այլև հարևան և հեռավոր երկրների մասին (Երևան, 1991)։
«Հելլենիստական դարաշրջանի Հայաստանը և Մովսես Խորենացին» իր մենագրության մեջ նա, անդրադառնալով Խորենացուց 3,5 և ավելի հարյուրամյակ առաջ տեղի ունեցածի՝ Պատմահորը և, ընդհանրապես միջնադարյան պատմագրությանը հասնելու ճանապարհների խնդրին, էական քայլ է արել հայտնաբերելու այդ տեղեկատվության հոսքի, բացի ժողովրդի հիշողությունից և բանահյուսությունից, նաև իրական գրավոր ուղիները, մի շարք համոզիչ փաստերով ցուցադրելով հիշյալ խնդրում Հայաստանի հեթանոսական մեհյանների, քրմության դերը։ Այսպես օրինակ, նրան հաջողվել է ցույց տալ, որ այդ ճանապարհով, մեհյաններում իրականացվող արքայական դինաստիայի պաշտամունքի բերմամբ, նրանց արխիվներում պահպանվել են և Խորենացու միջնորդությամբ մեզ են հասել ոչ միայն հայոց թագավորների մասին նյութեր, այլև Պարթև Արշակունիների՝ գիտությանը հայտնի առավել հավաստի արքայացանկը։ Նման գրավոր ուղիների բացահայտումն է, որ թույլ է տալիս Խորենացու ակներևաբար հավաստի տեղեկությունները համարել ոչ թե պատահական զուգադիպություն, այլ օրինաչափ երևույթ։
Գ. Սարգսյանի խորենացիագիտական աշխատությունների հրապարակ գալը պատմագիտական այնպիսի վերընթաց քայլ էր, որ իրենով նշանավորեց Մովսես Խորենացու և նրա «Հայոց պատմության» հետ կապված պրոբլեմների ուսումնասիրման մի նոր ու բարձր աստիճան։
Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության» վերաբերյալ Գ. Սարգսայնի ստեղծած ինքնատիպ հղացքը ամենասեղմ կերպով շարադրված է նրա՝ 1991 թ.Խորենացու «Հայոց պատմության»1500-ամյակի կապակցությամբ հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով հրատարակված փոքրիկ մենագրության մեջ։
Նույն կապակցությամբ, Հ. Էմինի թարգմանությունից 100 տարի անց, լույս տեսավ նաև «Հայոց պատմության» Գ. Սարգսյանի ռուսերեն նոր թարգմանությունը։ Աշխատանքը կատարվել է Պատմահոր օգտագործած բառագանձի, տերմինների ու արտահայտությունների համաբարբառային հետազոտության, ըստ էության ըմբռնելու, դրանց ճշգրիտ իմաստը բացահայտե լու եղանակով։ Թարգմանությունն աչքի է ընկնում և՛ գրաբար բնագրին իր հարազատությամբ, և՛ ռուսերեն ընտիր լեզվով։
Խորենացին հանգիստ չէր տալիս Գ. Սարգսյանին։ Կյանքի վաղաժամ ավարտից քիչ առաջ նա հրապարակեց «Մովսես Խորենացու Ողբը նոր մեկնաբանությամբ» հոդվածը, որտեղ ցույց է տրված, որ Ողբը, նրա երկրորդ մասը, ոչ թե հոռի իրականության վշտահար հոգու տված գնահատականն է, ինչպես բոլորը համոզված են եղել, այլ ժամանակի ոգով շարադրված և այլ գրականություններում իր զուգահեռներն ունեցող մարգարեություն, վախճանաբանական գուշակություն։
Ակադ. Գագիկ Սարգսյանն ուներ գիտնականի իր կայուն սկզբունքները, որոնք պահպանում էր սրբորեն։ Նա մշտապես հաշվի էր նստում, իր հետազոտությունների հիմքում դնում պատմական վկայությունները, փաստերը և դրանց հիման վրա եզրահանգումներ կատարում։ Նա մշտապես հակադրվել և հակադրվում էր գիտության մեջ պարզունակությանը, մակերեսայնությանը, մանավանդ գավառականությանը՝ գիտելիքի պակասը «հայրենասիրությամբ» լրացնելուն։
Որպես հայագետ և ասուրագետ Գ. Սարգսյանը քաջ հայտնի է արևելագիտական լայն շրջաններում։ Զեկուցումներով նա մասնակցել է միջազգային բազմաթիվ գիտաժողովների՝ իր երկու մասնագիտությունների գծով։ Երևանում նա կազմակերպել է անտիկ շրջանի մասնագետների «Էյրենե» միջազգային ընկերության համաժողովը (1976) Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության» ստեղծման 1500-ամյակի հանդիսավոր տոնակատարությունն ու միջազգային գիտաժողովը (1991)։
Գերմանիայի մասնագետների հետ համատեղ Գ. Սարգսյանը երկար տարիներ աշխատում էր «Հելլենիստական Բաբելոնիայի սոցիալ-տնտեսական պատմության սեպագրական աղբյուրներ» եռահատոր դիվանի վրա։
Վերլուծական խորքով և գնահատության պատրաստակամությամբ են առանձնանում Գ. Սարգսյանի ընդգրկուն, կողմնորոշող գրախոսություններն ակադ. Հ. Մանանդյանի՝ հին Հայաստանի քաղաքներին ու առևտրին նվիրված մենագրության երկրորդ հրատարակության (“Вестник древней истории”, 1957, № 4), ակադ. Ա. Տյումենևի՝ Շումերի պետական տնտեսությանը նվիրված ստվարածավալ մենագրության (“Вопросы истории”, 1958, № 4), Ա. Նովոսելցևի՝ Անդրկովկասի երկրներում ֆեոդա լիզմի առաջացմանը վերաբերող մենագրության (“Вопросы истории”, 1983, № 7 ինչպես և «Համաշխարհային պատմության» 1-2 հատորների (“Вопросы истории”, 1958, № 6), և «Հին աշխարհի պատմություն» եռահատորի (“Народы Азии и Африки”, 1984, № 4) վերաբերյալ։
Գ. Սարգսյանը խմբագրել և հրատարակության է պատրաստել մի շարք երևելի հայագետների՝ Ն. Ադոնցի, Հ. Մանանդյանի, Ստ. Մալխասյանցի, Թադ. Ավդալբեգյանի, Ե. Տեր-Մինասյանի, Գ. Ջահուկյանի և այլոց աշխատությունները, վճռորոշ մասնակցություն է ունեցել ընդհանրացնող աշխատությունների ստեղծմանը։ Նա «Հայ ժողովրդի պատմության» ութհատորյակի ակադեմիական հրատարակության առաջին հատորի խմբագրի տեղակալն է և հելլենիստական ժամանակաշրջանի բաժնի, ինչպես և հայ ժողովրդի պատմության մեկ հատորյակների, դպրոցական դասագրքերի հին շրջանի գլուխների հեղինակը։
ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտում նրա՝ շուրջ քարորդդարյա տնօրինության օրոք հաստատությունը, ինչպես և արևելագիտությունը ապրեցին ծրագրված զարգացում։ Գ. Սարգսյանը կազմավորել է մի շարք գիտական նոր ուղղություններ՝ Հին Արևելքի (այժմ՝Սեպագրական քաղաքակրթությունների), Կովկասի և Բյուզանդիայի (այժմ՝ Քրիստոնիա Արևելքի) և Արևելյան աղբյուրագիտության բաժինները։ Նրա օրոք հիմնադր վել է ինստիտուտի երեք նոր մատենաշար՝ «Հին արևելք», «Կովկաս և Բյուզանդիա», «Արևելյան աղբյուրագիտություն», ինչպես և «Խուռիներ և ուրարտացիներ» մենագրությունների մատենաշարը։ Ինստիտուտն այդ շրջանում ձեռք բերեց միջազգային համարում, համալրվեց մի քանի տասնյակ երիտասարդ որակյալ մասնագետներով, որոնց մեծ մասը հմտացել է Մոսկվայի, Սանկտ-Պետերբուրգի և Թբիլիսիի արևելագիտական կենտրոններում, ձեռք բերել երկրագիտական և լեզվական (եվրոպական և արևելյան) լավ պատրաստություն։ Գ. Սարգսյանի օրոք ու քաջալերանքով ստեղծվեց հայկական արևելագիտության դպրոցը։
Գ. Սարգսյանի գիտական ղեկավարության ներքո գրվել ու պաշտպանվել են տասնայկից ավելի ատենախոսություններ։ Ծավալուն և արդյունավետ է եղել նրա դասախոսական գործունեությունը։ Երևանի պետական համալսարանի Արևելագիտության ֆակուլտետում դասավանդել է ասուրագիտական առարկաներ և աքքադերեն (ասուրա-բաբելոներեն) լեզուն, Պատմության ֆակուլտետում վարել է «Հին հայկական պետականութ յան պատմություն» և «Հելլենիզմը Հայաստանում» դասընթացները։ Վ. Բրյուսովի անվ. ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտում նա դասավանդել է Հին աշխարհի և Հայաստանի պատմություն։
Պատմաբան Գ. Սարգսյանի բանասիրական-լեզվական հիմնավոր պատրաստությունը միաձուլվում էր երևութները կուռ տրամաբանական հիմքի վրա վերլուծելու ի վերուստ տրված անուրանալի տաղանդի հետ։ Հին Հայաստանի և Հին Արևելքի պատմության ասպարեզում խոր ու լայն պատրաստության շնորհիվ գիտական հասարակությունը նրանից մշտապես նոր ծանրակշիռ ներդրումներ էր կանկալում։

Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Սովետական գրականություն և արվեստ. - 1944. - № 9. - էջ 92-93: Սահինյան Ա. Բարեկամները. - Եր.։ Պետհրատ. - 1944. - 106 էջ. - Գրախոսություն:
------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայնրիխ Հայնե։ (Մահվան 90-ամյակի առթիվ): Սովետական գրականություն և արվեստ. - 1946. - № 3. - էջ 78-81:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի. «Բարձրաքաշ» վանքը և նրա վիմագրությունը: Էջմիածին. - 1951. - № 7-8. - էջ 55-61; № 9-10. - էջ 40-45; № 11-12. - էջ 44-52:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Указатель собственных имени и географических названий [К “Ассиро-вавилонским источникам по истории Урарту” И.М.Дьяконова]: Вестник древней истории / АН СССР. - 1951. - № 4. - С. 283-305:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Անապատ կամ Նոր-Վարագ վանքը և նրա վիմագրությունը: Էջմիածին. - 1952. - № 9-10. - էջ 21-29; № 11-12. - էջ 27-34:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Բղենո Նորավանք: Էջմիածին. - 1952. - № 3. - էջ 27-32; № 4. - էջ 28-38; № 6. - էջ 41-46:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Самоуправляющийся город селевкидской Вавилонии: Вестник древней истории / АН СССР. - 1952. - № 1. - С. 68-83.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Դեղձնուտի վանքը և նրա վիմագրությունը: Էջմիածին. - 1953. - № 4. - էջ 33-43:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հուշարձանների պահպանությունը և վերանորոգությունը Սովետական Հայաստանում: Էջմիածին. - 1953. - № 11-12. - էջ 41-53:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
О городской земле в селевкидской Вавилонии: Весник древней историй / АН СССР. - 1953. - № 1. - С. 59-72.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մակարավանք: Էջմիածին. - 1954. - № 2. - էջ 22-34; № 3. - էջ 19-22; № 4. - էջ 30-36; № 5. - էջ 46-52.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Город древней Армении: Автореферат кандидатской диссертации. Ленинградский университет. – 1954.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Указатель собственных имени и географических названий [К “Ассиро-вавилонским источникам по истории Урарту” И.М. Дьяконова]: Вестник древней истории / АН СССР. - 1951. - № 4. - С. 283-305.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Дьконов И. М.
Яковлева Е. Ф.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Առաքելոց վանք-ամրոցը և գյուղատեղը (Իջևանի շրջան): Էջմիածին. - 1955. - № 7. - էջ 33-39; № 8. - էջ 31-39:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Градостроительство в Армении при Тигране II и вопрос переселении чужестранцев: Известия АН Арм. ССР, серия общест. науки. - 1955, № 2. - С. 43-64.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Из истории городской общины в Армении (IV в. н. э.): Весник древней историй / АН СССР. - 1955. - № 3. - С. 48-62.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Частные клинописные контракты селевкидского времени из собрания Государственного Эрмитажа: (Публикации): Весник древней историй / АН СССР - 1955. - № 4. - С. 136-162, 5 л. ил.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Գառնիի հունարեն արձանագրության շուրջը: ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների. - 1956. - № 3. - էջ 45-56:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Շխմուրատի վանքը: Էջմիածին. - 1956. - № 3. - էջ 20-28:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
О методах пользования источниками, свойственных Мовсесу Хоренаци (на арм. яз.): Весник Матенадарана / Арм. ССР. - 1956. - № 3. - С. 31-42.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Կապտավանք (Շամշադինի շրջան): Էջմիածին. - 1957. - № 2-3. - էջ 52-58:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Вестник древней историй / АН СССР. - 1957. - № 4. - С. 142-146: А. Манандян. О торговле и городах Армении в связи с мировой торговлей древних времен (V в. д. н. э. – XV в. н. э.). - Рецензия.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Положение древних городов Вавилонии в эллинистический период: Материалы Первой всесоюзной научной конференции востоковедов в Ташкенте 4-11 июня. - Ташкент (Узбекстан). – 1957.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Социальная роль клинописной нотариально-прававой системы в эллинистической Вавилонии: Еоs, Варшава-Братислава. - 1957, Т. 48. - № 2. - С. 29-44.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մայրավանք: Էջմիածին. - 1958. - № 4. - էջ 45-54:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Վարդանանց հիշատակին: Էջմիածին. - 1958. - № 2-3. - էջ 41-45:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Вопросы истории. - 1958. - № 4. - С. 179-187: А.И.Тюменов, Государственное хозяйство древнего Шумера.- М. -Л.: Изд-во АН СССР. - 1956. - 518 с. - Рецензия.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Вопросы истории. - 1958. - № 6. - С. 180-190: Всемирная история. Т. 1, 2. - Рецензия.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Бенклиев С. Н.
Лурье С. А.
Меликишвили Г. А. и др. ----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Известия АН Арм. ССР, серия общест. наук. - 1958. - № 4. - С. 93-96: Гарни [Т] 2 / Б.Н. Аракелян, Результаты работ Гарнийской археолог. экспедиции 1951-1955гг. (Античный период) // Археол. раскопки в Армении. - Ер. - 1957. - № 7. - 93 с. - Рецензия.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայկական ՍՍՌ գիտությունների ակադեմիայի հասարակական գիտությունների բաժանմունքի սեսիան (Լրատու): Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1959. - № 1. - էջ 300:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայկական ՍՍՌ Գիտությունների ակադեմիայի տպարանի հիմնադրման 20 տարին: ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների. - 1959. - № 8. - էջ 99-102:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Краткий очерк научной, педагогической и общественной деятельности. Яков Амазаспович Манандян: Библиография. - Ер.: Изд-во АН Арм. ССР. - 1959. - С. 8-45.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Արևելագետների համաշխարհային XXV կոնգրես: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1960. - № 3. - էջ 221-228:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Եգանյան Հ.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հակոբ Համազասպի Մանանդյան: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1960. - № 2. - էջ 90-101:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
О хронологической канве “Истории Армении” Мовсеса Хоренаци: 25-й международный конгресс востоковедении. Доклады делегации СССР. - М.: Изд-во вост. лит. - 1960. 15 с. (То же на немец. языке).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Тигранакерт. Из истории древнеармянских городских общин: М.: изд-во вост. лит. - 1960. - 160 с. с ил. (АН СССР. Ин-т востоковедения).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Отчет о командировке в ГДР. (Изучение материалов по социально-экономической истории Древнего Востока): АН СССР Всесоюз. ин-т научно-технической информации. - М. - 1961. - № 1. - 4 с.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Դաստակերտները և ագարակները V դարի հայկական աղբյուրներում: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1962. - № 3. - էջ 77-94:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հին Հայաստանի հասարակարգի որոշ առանձնահատկությունների մասին: ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների. - 1962. - № 6. էջ 39-54:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հին Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական զարգացման ուղիների մասին: Եր.: ՀՍՍՌ ԳԱ. - 1962. - 94 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
К спору о датировке Тигранакертской греческой надписи: Историко-филологический журнал. - 1962. - № 1. - 226-231.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Խոսում են տապանաքարերը: Էջմիածին. - 1963. - № 9-10. - էջ 34-42; № 11. - էջ 29-40:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Об особенностях социально-экономического развития древней Армении: Сообщения АН Груз. ССР. - 1963. - Т. 32, № 2. - С. 495-502. (На груз. яз.).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
[Примечания к “Книге башен”]: К.Керам “Боги, гробницы, ученые”. - М. - 1963. - C. 393-394.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Путеводитель Государственного исторического музея Армении: Под ред. К.Г. Кафадаряна, Г.Х. Саркисяна. - Ереван: Изд-во АН АрмССР. - 1963. - 52 с.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայաստանր մ. թ. ա. II դարում (Հելլենիստական շրջանի պատմության լուuաբանման համար Մ. Խորենացու «Հայոց պատմության» տվյալների սիստեմատիկ օգտագործման փորձ) : ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների. - 1965. - № 3. էջ. 57-72:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու "Հայոց պատմության" ժամանակագրական համակարգը: Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1965. - 191 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հելլենիստական դարաշրջանի Հայաստանը և Մովսես Խորենացին: Երևան: ԳԱ հրատ. - 1966. - 258 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Տիգրան Բ-ի տերությունը: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1966. - № 1. - էջ 93-112:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
История и хронология Армении эллинистического периода и Мовсес Хоренаци: Автореферат докторской диссертации. Ер.: Изд. АН Арм. ССР. - 1966. (на арм. яз.).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Обожествление и культ царей и их предков в древней Армении: Вестник древней истории / АН СССР. - 1966. - № 2. - С. 3-26.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Սովետահայ պատմագրության նվաճումները: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1967. - № 2-3. - էջ 47-72:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Բաբայան Լ. Հ.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Տիգրան Բ-ի և Արտավազդ Բ-ի գահատարիների քանակն ըստ Խորենացու: Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների. - 1967. - № 12. - էջ 66-72:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Изучение истории древней Армении в армянской советской историографии: Весник древней историй / АН СССР. - 1967. - № 2. - С. 201-212.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
О двух значениях термина “дастакерт” в ранних армянских источниках: В кн. “Эллинистический Ближний Восток, Византия и Иран”. М. - 1967. - С. 97-101.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Խորենացու «Պատմության» ժամանակագրական համակարգի վերականգնման մասին: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1968. - № 1. - էջ 119-146:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Տեր-Մինասյն Ե.Գ. Միջնադարյան աղանդների ծագման և զարգացման պատմությունից: Խմբ. Գ.Խ.Սարգսյան։ Մատենադարան. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1968. - 239 էջ:
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Les deux signification du terme dastakert dans les anciènnes sources arméniennes: Revue des études arméniennes. NS. - Paris. - 1968. - T. 5. - P. 43-50.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
On the problem of the cults of the hellenistic world (The cult of the royal dynasty in ancient Arménia): Studien zur Geschichte und Philosophie des Altertums. - Budapest. - 1968. - P. 283-292.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայագիտական հետազոտություններ: Ավդալբեգյան Թ.; Պատմ. խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան. - Եր. - 1969. - 490 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի. Նախամեսրոպյան շրջանի պատմագրությունը: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1969. - № 1. - էջ 107-126: ----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Антиох III и армянские государственные образования: Вестник ереванского университета. - 1969. - № 1. - C. 41-61.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Введение: В кн. “Тадевос Авдалбегян. Арменоведческие исследования”. - Ер. - 1969. - C. 5-9 (на арм. яз.).
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
City Land in Seleucid Babylonia: В сборнике “Ancient Mesopotamia. Socio-economic History. A collection of Studies by Soviet Scholars”. - Moscow. - 1969. - P. 312-331.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Անաբասիս: Քսենոփոն; Պատ. խմբ.` Գ.Խ. Սարգսյան. - Եր.։ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1970. - 283 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հին Հայաստանի և Փոքր Ասիայի քաղաքների պատմության դրվագներ: Կրկյաշարյան Ս.Մ.; Պատ/ խմբ. Գ.Խ.Սարգսյան։ - Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1970. - 215 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հիմնազուրկ տեսություններ Ուրարտուի մասին: библиография/ Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1970. - № 3. - էջ 46-64:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Жизнь и творчество Ксенофонта: В кн. “Ксенофонт, Анабасис”. - Ер.: Изд-во АН Арм. ССР. - 1970. - С. 201-220 (на арм. яз.).
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Դարձյալ Մովսես Խորենացու ժամանակագրական համակարգի մասին: библиография/ Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1971. - № 1. - էջ 156-158:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայ ժողովրդի պատմություն [ութ հատորով] / ՀՍՍՀ ԳԱ պատմ.ին-տ։ Հ.1. Հատորի խմբ. Ս.Տ.Երեմյան (պատ. խմբ), Գ.Խ. Սարգսյան (պատ. խմբ. տեղակալ) և ուրիշներ. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1971. - 991 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայ ժողովրդի պատմություն (հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը): Եր.: Երևանի համալս. հրատ. - 1971. - 595 էջ; նույնը՝ 1980. - 458 էջ:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Հակոբյան Թ. Խ.
Աբրահամյան Ա.Գ. և ուրիշներ
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Տեր-Մինասյան Ե.Գ. Պատմա-բանասիրական հետազոտություններ: Խմբ. Գ.Խ.սարգսյան. - Եր.։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1971. - 485 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
История Армении эллинистического периода: Главы в I-ом томе “Истории армянского народа”. - Ер.: Изд. АН Арм. ССР. - 1971. (на арм. яз.).
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայաստանի պատմություն։ Ակունքները X-IV դդ. մ.թ.ա.: Ադոնց Ն.; Խմբ. և վերջաբան՝ Գ.Խ. Սարգսյանի. - Եր.։ Հայաստան. - 1972. - 430 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Ֆեոդալական հասարակարգի հաստատումը Հայաստանում և հին հայկական պետության անկումը: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1972. - № 2. - էջ 219-236:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Вместо заключения: К кн. “Никогайос Адонц, История Армении. Истоки: X-VI вв до н. э.”. - Ер. – 1972.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
История древней Армении: Главы в кн. “История Арменского народа”. - Ер.: Изд. Ереван. гос ун-та. - 1972. (На арм. яз.).
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացին և նրա «Հայոց պատմությունը»: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1973. - № 2. - էջ 43-60:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Новые данные о городской земле в Селевкидской Вавилонии: В сборнике “Древний Восток. Города и торговля” в III-I тисячиление до н. э. - Ер. – 1973.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Greek Personal Names in Uruk and the Greco-Babyloniaca Problem: Acta Antiqua Academiae scientiorum Hungariae. - Budapest. - 1974. - T. 22. - Fasc. 1-4. - PP. 495-503.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Очерк истории государства и права Биайнили-Урарту ( 880-590 гг. до н. э.) : А.Г. Сукиасян; Под ред. Г.Х. Саркисяна. - Ереван: Изд-во Ерев. ун-та. - 1975. - 118 с.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Тбилиси. - 1975: М.А. Дандомаев, Рабство в Вавилонии VII-IV вв. (626-331 гг.), М., 1974. – Рецензия.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Гиоргадзе Г. Г.
Монабде Э. А.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
New Cuneiform Texts from Uruk of the Seleucid Period in the Staatliche Museen zu Berlin: Staatliche Museen zu Berlin. Forschungen und berihchte. Archaelogische Beitrage- 1975. - Bd. 16. - S. 15-75.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Թադևոս Ավդալբեգյանի հայագիտական ուսումնասիրությունները։ (Ծննդյան 90-ամյակի առթիվ) : Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1976. - № 2. - էջ 49-56:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Арменоведческие труды Тадевоса Авдалбегяна: Историко-филологический журнал. - 1976. - № 2. (на арм. яз.).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Греческая ономастика в Уруке и проблема Graeco-Babyloniaca: Древний Восток / АН Арм. ССР. Ин-т востоковед. - Ер. - 1976. - [Вып.] 2. - С. 181-217; - 1983. - [Т.] 2. - С. 181-217.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Игорь Михайлович Дьяконов (к 60-летию со дня рождения): Древний Восток / АН Арм. ССР. - 1976. - [Вып.] 2. - 265-282.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Мовсес Хоренаци (Видные деятели армянской культуры V-XVIII вв.): Центр армяновед. исследований Ереванского гос. университета. - Ер.: Изд-во Ереванского Гос. ун-та. - 1976. - էջ 70-86.(На арм. яз.).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Черты эллинизма в духовной культуре Древней Армении: Доклад прочит. на 14-ой Междунар. конфереции ученых-античников соц. стран “Эйрене” (Ереван, 18-23 мая 1976 г.) // Историко-филологический журнал / АН Арм. ССР. - 1976. - № 3. - С. 51-62.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Черты эллинизма в духовной культуре Древней Армении; Довольствие в городе поздней Вавилонии – аналог полисных раздач: Тезисы докладов 14-ой Международной конфер. античников соц. стран. - Ер. - 1976. - С. 382-385.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Статьи: Арташес I, Арташесиды, Артавазд II; Эллинизм, Древний Восток; Митридат VI Евпатор, Митридатовы войны; Мовсес Хоренаци; Пап, Понтийское царство; Государство Селевкидов; Рабовладельческое общество (на арм. яз.): “Армянская Советская Энциклопедия”. АН Арм. ССР. - Ер.: Глав. ред. Армянской Советской энциклопедии. - 1976. - Т. 2. - С. 139, С. 140-141, С. 144; 1980. - Т. 6. - С. 335, С. 409-410; 1981. - Т. 7. - С. 551; 1982. -Т. 8. - С. 40-41; 1983. - Т. 9. - С. 128-129, С. 377; 1984. - Т. 10. - С. 271-272; 1985. - Т. 11. - С. 157.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Արձանագրություն Թեղենյաց վանքից: Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների. - 1977. - № 8. - էջ 100-107:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Երկեր : [Քննական տեսություն հայ ժողովրդի պատմության 8 գ.]: Հ.Հ. Մանանդյան; Խմբ., կազմ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան. - Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.- 1977 -1985:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Միջնադարյան կուղպակները և դրանց նվիրատվությունները IX-XIV դդ.: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1977. - № 3. - էջ 269-276:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Проблемы истории Древного Востока и древней Армении в советской армянской историографии (1967-1977): Вестник древней истории / АН СССР. - 1977. - № 4. - С. 121-136.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Bruchstüke von Seleukidischen Wirtschaftstexten aus Uruk in den Staatlichen Museen zu Berlin: “Altorientalische Forschungen. - Berlin. - 1977. B. 5. - S. 81-86.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ. Արաբական երկրներ: Խմբ.՝ Գ. Խ. Սարգսյան. - Երևան: ԳԱԱ հրատ. - 1978. - 397 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Սուրեն Երեմյան: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1978. - № 2. - էջ 252-256:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Довольствие – isqu в городе поздней Вавилонии – аналог полисных задач: Древний Восток / АН Арм.ССР. - Ер. - 1978. - [Вып.] 3. - 88-106.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
К предистории армянской письменности: : [Доклад] на 2-ом Международном симпозиуме по армянскому искусству // Кавказ и Византия / АН Арм.ССР. Ин-т искусства. - Ер.: Изд-во АН Арм. ССР. - 1978. - 10 с.; то же 1980. Вып. 2. - С. 15-20. (То же на француз. яз.); 1990. Вып. 2. - С. 15-20.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Традиции ахеменидской арамееязычной канцелярии в Армении: Научно-информационный бюллетень. Сектор информации АН Арм. ССР. - Ер. – 1978.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
De la préhistoire de ľ écriture arménienne: Еr. - 1978. - 11 р.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայաստանը և Սելևկյանները: Խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան. - Երևան : ԳԱԱ հրատ. - 1979. - 127 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հին Հունաստանի լեգենդներն ու առասպելները: Կուն Ն.Ա.; Խմբ.՝ Գ.Խ. Սագսյան, Մ. Բերբերյան. - Եր.: Սովետական գրող. - 1979. - 589 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ. Թուրքիա: Խմբ.՝ Գ. Խ. Սարգսյան. - Երևան: ԳԱԱ հրատ. - 1979. - 329 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Նոր նյութեր Մամիկոնյան-Համազասպյան իշխանական տան վերաբերյալ: Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների. - 1979. - № 3. - էջ 70-79:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Պատմութիւն Սեբէոսի : [VI-VII դար]: Աշխատասիր.՝ Գ.Վ. Աբգարյան; Խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան. - Երևան: ԳԱ հրատ. - 1979. - 446 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Институт востоковедения АН Армянской ССР: Народы Азии и Африки. - 1979. - № 6. - С. 135-143.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Кавказ и Византия. 6 вып.: Редкол.: С.Т. Еремян, П.М. Мурадян, Г.Х. Саркисян, К.Н. Юзбашян. - Ереван: Изд-во АН АрмССР. – 1979.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Моисей Хоренский и Давид Непобедимый (Опыт установления источниковедческой связи): Кавказ и Византия . - Ер. - 1979. - Вып. 1. - С. 67-72. (АН Арм.ССР. Ин-т востоковедения).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Проблемы античной истории и культуры. (Доклады 14-ой Междунар. конфер. античников соц. стран “Эйрене”): АН СССР. АН Арм.ССР. Отд-ние истории и экономики. Ред. кол.: Б.Б.Пиотровский (атв. ред.), Е.С. Голубцова, Г.Х.Саркисян и др. - Ер.: Изд-во АН Арм.ССР. - 1979. - 507 с.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Черты эллинизма в духовной культуре Древней Армении // Проблемы античной истории и культуры. Доклады 14-ой Междунар. конфер античников соц. стран “Эйрене”: АН СССР. Отд-ние истории. АН Арм. ССР. Отд-ние истории и экономики. Ер. - 1979. - С. 18-24.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
История армянского народа: С древнейших времен до наших дней: Ереван: Изд-во Ерев. ун-та. - 1980. - 460с.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Акопян Т. Х.
Абрамян А. Г.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայ ժողովրդի պատմության քրեստոմատիա։ Հ. 1. Հնագույն ժամանակներից մինչև 9-րդ դարի կեսերը: Կազմողներ՝ Պ.Հ. Հովաննիսյան, Ա.Գ. Աբրահամյան։ Խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան, Լ. Ա.Խուրշուդյան. - Եր.։ Երևանի համալս. հրատ. - 1981. - 944 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայ ժողովրդի պատմություն։ Հ. 1 Հհնագույն ժամանակներից մինչև 18-րդ դարի վերջը: Հատորը գրել են՝ Գ.Խ.Սարգսյանը, Մ.Գ.Ներսիսյանը, Ս.Տ.Երեմյանը և ուրիշներ. - Թեհրան, 1981. - 312 էջ. - (Երևանի պետ. համալսարան)։ Պարսկ. լեզվով:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մուրադյան Կ.Մ. Գրիգոր Նազիանզացին հայ մատենագիտության մեջ: Պատ. խմբ. Գ.Խ. Սարգսյան. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1983. - 263 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
История древней Армении: Тегеран. - 1981. (На персид. яз.).
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
К вопросу о характере и периодизации материальной культуры Армении эллинистического периода: Тезисы докладов Всесоюзного симпозиума по проблему эллин. культ. на Востоке. - Ер. - 1980. - С. 74-75.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
О провинциях и провинциальных канцеляриях в древней Армении: Сборник “Древний Восток и мировая культура”. - М. - 1981. - 98-102.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Видные деятели армянской культуры V-XVII вв. (Сборник): Ред. и авт. ՝ предисл. Г.Х. Саркисян . - Ер.: Изд-во Ерев. ун-та. - 1982. - 475 с.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Мовсеса Хоренаци // Видные деятели армянской культуры V-XVII вв.: Ерев. Гос. ун-т. Центр арменоведческих иследований. - Ер. - 1982. - С. 56-67.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Эллинистическая культура и Армения: Тезисы докладов 5-ой республиканской научной конференции по проблемам культуры и искусства Армении / Ереванский Гос. ун-т. - Ер.: АН Арм.ССР Ин-т искусства - 1982. - С. 392-393. (То же на арм. яз. - С. 182-184.).
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Die Sklaven in Uruk der hellenistischen Zeit: Archiv für Orientforschung. - Wien (Austria). - 1982. Beiheft 19. - S. 138-143.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Zum problem des Nerrschertitels in Uruk Seleukidenzeit: Societies and Languages of the Ancient Near East. - L. - 1982. - S. 333-335.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Вавилонская гиря в XVI в. д.н.э. с клинописной надписью из раскопок Мецамора: Древний Восток / АН Арм. ССР, Ин-т Востоковедения. - Ер. - 1983. - Вып. 4. - С. 113-122.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Дьконов, Игорь Михайлович
Ханзадян Э. В.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Вопросы истории. - М. - 1983. - № 1. - С. 128-132: А.П. Новосельцев Генезис феодализма в странах Закавказья (опыт сравнительно-исторического исследования). М.: Наука. - 1980. - 286 с. - Рецензия.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Von der Tempelsklaverei im hellenistischen Babylonien: Iraq. Spring. - 1983. - Vol. 45, part. 1. - S. 131-135.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Բաբկեն Նիկոլայի Առաքելյան։ Մատենագիտություն: Ներած.՝ Գ.խ. Սարգսյան, Գ.Ա. Տիրացյան. - Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1984. - 68 էջ:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Тирацян Г. А.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Գիտական, գիտակազմակերպական և մանկավարժական գործունեության համառոտ ակնարկ //Բաբկեն Նիկոլայի Առաքելյան: [Կենսամատենագիտություն]. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1984. - էջ 9-20:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Տիրացյան Գ. Ա.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի. Կյանքի, գիտական, մանկավարժական, գիտակազմակերպական և հասարակական գործունեության համառոտ ակնարկ. Սուրեն Տիգրանի Երեմյան: [Կենսամատենագիտություն]. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1984. - էջ 13-27:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Բարխուդարյան Վ. Բ.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Սուրեն Տիգրանի Երեմյան։ Մատենագիտություն: Ներած.՝ Գ.Խ. Սարգսյան. - Եր. : ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1984. - 95 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Востоковедение. Достижения в Советской Армении (1920-1980 гг.): АН Арм.ССР. Совет по истории естествозн. и техники. - Ер. - 1984. - С. 258-264.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Народы Азии и Африки. - 1984. - № 5. - С. 158-166: История древнего мира. Кн. 1-3 / Под. ред. И.М.Дьяконова и др. - М.: Наука. - 1982. - Рецензия.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Список парфянских Аршакидов в раннесредневековой армянской историографии: Кавказ и Византия / АН Арм.ССР. Ин-т Востоковед. - Ер. - 1984. - Вып. 4. - С. 130-141.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Эллинизм в Вавилонии и Армении (опыт типологического сопоставления): Тезисы докладов. 2-ой Всесоюзный симпозиум по проблемам эллинистической культуры на Востоке. - Ер. - 1984. - С. 60-62.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ. Թուրքիա: Խմբ.՝ Գ. Խ. Սարգսյան. - Երևան: ԳԱԱ հրատ. - 1985. - 277 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հերոդոտոս. Պատմություն ինը գրքից: Թարգմ. Կրկյշարյան, պատ. խմբ. Գ.Խ.Սարգսյան. - Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1986. - 651 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Պատմություն ինը գրքից: Հերոդոտոս; Խմբ.՝ Ա.Ռ. Հովհաննիսյան, Գ.Խ. Սարգսյան. - Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1986. - 651 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
“Истории Армении” Мовсеса Хоренаци: Ер.: Изд. Ер. Гос. ун-та. - 1986. - 55 с.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Babylonian Variant of Hellenism: Paper Presented at the 32-nd International Congress for Asian and North African Studies. (Hamburg, 1986). - Moscow. – 1986.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Նիկողայոս Ադոնցի գլուխգործոցը: Ադոնց Ն. Հայաստանը Հուստինիանոսի դարաշրջանում: Եր.: Հայաստան. - 1987. - էջ 550-565:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Ուրարտու—Հայաստան հարցի առթիվ: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1987. - № 1. - էջ 25-28:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Առաքելյան Բ. Ն.
Ջահուկյան Գ. Բ.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Արևելյան աղբյուրագիտություն: Խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան, Ա. Տեր-Ղևոնդյան. - Երևան: ԳԱԱ հրատ. – 1988:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հավուց թառի հիմնադրման վկայագրի շուրջ: Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների. - 1988. - № 4. - էջ 65-71:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Ուրարտու-Հայաստան: Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ. - 1988. - 170 էջ:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Առաքելյան Բ. Ն.
Ջահուկյան Գ. Բ.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Ուրարտական տերությունը և հայերը (հայ ժողովրդի կազմավորման խնդրի շուրջ։ Մի հավելում) // Ուրարտու- Հայաստան : Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ. - 1988. - էջ 47-126, 169:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
«Буниятовщине» не видно конца: Вестник общ. наук. - 1988. - № 5. - С. 41-49.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Мурадян, Паруйр
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Манумиссии в селевкидско-аршакидском Уруке: Древний Восток / АН Арм. ССР. Ин-т востоковед. и др. - 1988. - [Т.] 5. - С. 41-56.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Некоторые особенности клинописной передачи греческих имен: 3-ий Всесоюзн. сиимпозиум по проблемам эллинистической культуры на Востоке. Тезисы докладов. - Ер. - 1988. - С. 78.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Царица Эрато: Кавказ и Византия / Ан Арм.ССР. Ин-т востоковед. - 1988. - Вып. 6. - С. 14-23.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Eine Urkunde über “Deputat” Vergabe aus dem hellenistschen Uruk: Altorientalische Forschungen. - 1988. - B. 15. Fasc. 2. - S. 264-268. - Mitaut. J. Oelsner.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հին Հունաստանի լեգենդներն ու առասպելները: Կուն Ն.Ա.; Խմբ.՝ Գ.Խ. Սագսյան. - Եր.։ Լույս. - 1989. - 641 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Страна Шубриа: Д.Н. Саркисян; Отв. ред.: Г.Х. Саркисян. - Ереван: Изд-во АН АрмССР. - 1989. - 113 с.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայոց գրական լեզվի նախնական փուլերը պատմաբանի հայացքով: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1990. - № 4. - էջ 22-30:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայոց պատմություն: Մովսես Խորենացի; Խմբ.՝ Գ. Խ. Սարգսյան, Ն.Հ. Գրիգորյան. - Երևան: Հայաստան. - 1990. - 321 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հուժկու անհատականություն։ (Մանուկ Աբեղյանի ծննդյան125-ամյակի առթիվ): Գրական թերթ. - 1990. - 30 մարտի:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Նախահայրենիքի, ժողովրդի կազմավորման և Ուրարտուի մասին: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1990. - № 1. - էջ 23-40:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
История - память поколений : Пробл. истории Нагор. Карабаха: П.М. Мурадян; Отв. ред.: Г.Х. Саркисян. - Ереван : Айастан. - 1990. - 160 с.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Мовсес Хоренаци. История Армении: Пер. с древнеармянского языка, введение и примеч. Г.Х.Сарксяна; ред. С.Аревшатян. - Ер.: Айастан. - 1990. - 291 с.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հովհաննես Դրասխանակերտցու «Հայոց պատմությունը» և Մովսես Խորենացին: Ա.Բ. Սարգսյան; Պատ. խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան. - Երևան: ԳԱ հրատ. - 1991. - 330 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությանը» նվիրված առաջին միջազգային գիտաժողովը (Փարիզ, 1991 թ. հունվարի 25-26): Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1991. - № 1. - էջ 217-221:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը»: Եր.։ ԵՊՀ - 1991. - 88 էջ։ Նույնը ռուս. և անգլ. լեզ.:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը»: Հայաստանի Հանրապետություն (օրաթերթ). - 1991. - 4 հոկտեմբերի։Նույնը ռուս. լեզ.:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Свидетельство поздневавилонской клинописной хроники об Армении Тиграна II: Историко-филологический журнал. - 1991. - № 2. - С. 45-54.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Ľ histoire ď Armènie de Moise de Khorène et Ľ Ourartou: Colloque Moise de Khorène et ľ historiographie armeniénne des origines. - [Paris. - 1991. - P. 1].
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն։ Ձեռնարկ միջն. դպրոցի 7-րդ դասար. համար: Հեղ. կոլեկտիվ. [- Եր - 1992. - 239 էջ]:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մեր օրերի իմ ընկալումները: Հայաստանի Հանրապետություն (օրաթերթ). - 1992. - № 14, 15 օգոստոսի:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը» և սեպագրական աղբյուրները։ (Հայկի և Հայկյանների առասպելի պատմականության և զարգացման փուլերի խնդիրները): Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1992. - № 2-3. - էջ 27-50:
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Babylonian Variant of Hellenism: Proceedings of the 32-nd International Congress for Asian and North African Studies. - Hamburg: Stuttgart. - 1992. - PP. 460-461.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Moses Khorenatsi’s “History of Armenia” as a System: Proceedings of the Fourth International Conference on Armenian Linguistics. - Cleveland. - New York. - 1992. - PP. 213-222.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայոց պատմություն։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 5-6-րդ դասար. համար: Եր.: Լույս. - 1993. - 320 էջ:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Բարխուդարյան Վ. Բ.
Մարգարյան Հ. Գ.
Չոբանյան Պ. Ա.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Les phases préliminaries de la langue littéraire arménienne vuespar un historien: Armenia and the Bible. Papers Presented to the International Semposium Held at Heidelberg. July 16-19, 1990. Edit by Christoph Burchard. - Atlanta, Georgia (USA). - 1993. - PP. 195-206.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայագիտություն. հարցեր և հարցադրումներ։ (Զեկուցում, ընթերցված 1994 թ. նոյեմբ. 23-ին՝ ՀՀ ԳԱ հումանիտար գիտ. բաժանմունքի ընդլայնված նիստում): Նպատակ. - 1994. - 29 դեկտեմբերի:
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Eine Erganzung zur Rekonstruktion der Artasesidendynastie Armeniens nach dem Seleukidischen astrinomischen Tagebuch BM // Archeologische Mitteilungen aus Iran: Herausgegeben vom deutschen archäologischen Institut Abteilung Teheran. - 1994. - Band 27. - S. 237-240.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Ինքնորոշում և կողմորոշում. Մեծ Հայքի վերելքի շրջան: Ինքնուրույնություն. Հումանիտար հայկական հետազոտությունների կենտրոն. - Եր. - 1995. - էջ 89-100:
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Das Land Ararat. Umrisse einer Frühgeschichte: Armeniens: Wiederentdeckung eineralten Kulturlandschaft. - [Bochum, 1995].
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայոց պատմություն։ Դասագիրք հանրակրթական դպրոցի 5-6-րդ դասարանների համար: 2-րդ վերամշակված հրատ. - Եր.։ Լույս. - 1996. - 287 էջ։
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Մարգարյան Հ. Գ.
Բարխուդարյան Վ. Բ.
Չոբանյան Պ. Ա.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու նախարարական տոհմերի ցանկը: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1996. - № 1. - էջ 73-90:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Նոր պատմություն: (17-րդ դարի երկրորդ կես-1918 թ.): Դասագիրք միջնակարգ դպրոցի 9-րդ դասարանի համար: Վ. Ղլեչյան; Խմբ.՝ Գ. Սարգսյան, Մ. Զուլալյան. - Երևան: Լույս. - 1996. - 400 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Սուրբ Շուշանիկի վկայաբանությունը: Պ. Մուրադյան; Բնագիր և հետազոտություններ / Խմբ. Գ.Խ.Սարգսյան։ - Եր.։ գիտություն. - 1996. - 218 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Великий шелковый путь и Армения: Амаяк Мартиросян; Отв. ред. Г.Х. Саркисян. - Ереван: НАН РА. -1996- 68 с.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Բ.Ն. Առաքելյան։ (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ): Պատմաբանասիրական հանդես. - 1997. - № 1. - էջ 224-226:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Քալանթարյան Ա. Ա.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայոց պատմություն: Մովսես Խորենացի; Խմբ.՝ Գ. Խ. Սարգսյան, Ն.Հ. Գրիգորյան. - Երևան: Հայաստան. - 1997. - 552 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Մովսես Խորենացու Ողբը նոր մեկնաբանությամբ: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1997. - № 1. - էջ 119-130:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Նոր պատմություն: (17-րդ դարի երկրորդ կես-1918 թ.) : Հանրակրթական դպրոցի 9-րդ դասարանի դասագիրք: Վ. Ղլեչյան; Խմբ.՝ Գ. Սարգսյան, Մ. Զուլալյան. - Երևան: Լույս. - 1997. - 400 էջ. - 2րդ հրատ.:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Северная Месопотамия и юго-западные области Армянского нагорья : (Военно-политическая история в XIII-IX вв. до н.э.): Г.М. Аветисян; Отв. ред. Г.Х. Саркисян. - Ереван: Гитутюн НАН РА. - 1997. - 72 с.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
Hellenismus in Babylonien: Altorientalische Forschungen. - 1997. - 24,2. - P. 224-232.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հայերի ծագումը. պատմագիտության պատմություն և պատմա-գիտական շահարկումներ: Գիտություն. - 1998. - 2-15 նոյեմբերի:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Հատուկ անունների ստուգաբանությունը Մովսես Խորենացու պատմության մեջ: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1998. - № 1-2. - էջ 113-128; № 3. - էջ 85-99:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Միջազգային գիտաժողով Հայաստանը և քրիստոնյա արևելքը: Զեկ. դրույթներ: Խմբ.՝ Գ.Խ. Սարգսյան, Պ.Մ. Մուրադյան, Ա.Ա. Բոզոյան. - Երևան: Գիտություն. - 1998. - 83 էջ:
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
На Великом шелковом пути: Амаяк Мартиросян; Ред. Г.Х. Саркисян. - Ереван: Гитутюн. - 1998. - 117 с.
----------------------------------------
Саркисян, Гагик Хоренович.
Потомки Хайка. (Очерк истории и культуры Армении с древнейших времен до становления Третьей республики). - Ер. - 1998. - 326 с.
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Худавердян К.
Юзбашян К.
----------------------------------------
Sarkisyan, Gagik Khoreni.
The Mediaeval inscriptions of Vanstan, Armenia / Ashkharabek Kalantar: Prepared by Husik Melkonyan, Gagik Sarkissian. - Paris : Recherches et Publications. - 1999. - XXI, 94 p.
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Տավուշի մարզ: Ռ. Սիմոնյան; Առաջաբ.՝ Հ. Մելքոնյան, Գ. Սարգսյան. - Երևան: Ոսկան Երևանցի. - 2003. - 254 էջ:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Ավետիք Սահակյան (Հայր Աբրահամ): Ա. Ներսիսյան; Խմբ.՝ Գ. Սարգսյան - Երևան: Իրանագիտական կովկասյան կենտրոն. - 2006. - 297 էջ. - 2-րդ լրաց. հրատ.:
----------------------------------------
Սարգսյան, Գագիկ Խորենի.
Պատմագիտական հետազոտություններ: Եր.: Գիտություն հրատ. - 2006. - 260 էջ:
----------------------------------------

Ակադեմիկոս Գ.Խ. Սարգսյանի տպագիր աշխատությունների մատենագիտություն (Գիտնականի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ): Եր.: ՀՀ ԳԱԱ հրատ. - 2006. - 62 էջ։(ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինտ.):
----------------------------------------
Անասյան, Հ. Ս.
Խորենացու ժամանակագրական համակարգի հարցը: ՀՍՍՌ ԳԱ. - 1966. - № 1. - էջ 94-101: Սարգսյան Գ.Խ. Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմություն» ժամանակագրական համակարգը. - Եր. 1965. - 192 էջ. – Գրախոսություն:
----------------------------------------
Առաքելյան, Բ. Ն.
Գագիկ Սարգսյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Լրաբեր հաս. գիտ. - 1986. - № 7. - էջ 92-93:
----------------------------------------
Առաքելյան, Բ. Ն.
Մեր արդյունաշատ պատմաբանը (Ակասդեմիկոս Գ.Սարգսյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Հայաստանի Հանրապետություն (օրաթերթ). - 1996. - 5 ապրիլի:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Մուրադյան Պ. Մ.
----------------------------------------
Բարխուդարյան, Վ. Բ.
Գ.Խ. Սարգսյան։ (Ծննդյան 70-ամյակի առթիվ): Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1996. - № 1-2. - էջ 269-272:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Քոսյան Ա. Վ.
----------------------------------------
Գագիկ Սարգսյան: Հայաստանի Հանրապետություն (օրաթերթ). - 29 օգոստոսի (թիվ 170) 1998 թ. – Մահախոսական:
----------------------------------------
Գագիկ Սարգսյան: Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1998. - № 3. - էջ 233-234:
----------------------------------------
Գիտության վաստակավոր գործիչը (Խ. Ս. Սարգսյանի ծննդյան 70 և գիտական գործունեության 40-ամյակի առթիվ): ՀՍՍՌ ԳԱ Տեղեկագիր հասարակական գիտությունների. - 1962. - № 1. - էջ 103-104:
----------------------------------------
Մինասյան, Է. Գ.
Ակադեմիկոս Գագիկ Խորենի Սարգսյանի ծննդյան 90-ամյակին: Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների. - 2015. - № 3. - էջ 263-269:
ДОП.ТОЧКИ ДОСТУПА:
Հարությունյան Հ. Ժ.
----------------------------------------
Մուրադյան, Պ. Մ.
Գ.Խ. Սարգսյան։ (Ծննդյան 60-ամյակի առթիվ): Պատմա-բանասիրական հանդես. - 1986. - № 2. - էջ 206-208:
----------------------------------------
Սարգսյան Գագիկ Խորենի: Հայկական համառոտ հանրագիտարան։ - Եր. - 2003. - Հ. 4. - էջ 360:
----------------------------------------
Սարգսյան Գագիկ Խորենի: Հայկական սովետական հանրագիտարան. - Հ. 10. - 1984. - էջ 221:
----------------------------------------
Սարգսյան Գագիկ Խորենի: Նյութեր Հայաստանի գիտնականների մատենագիտության, № 47. - 1998. - 65 էջ:
----------------------------------------
Арутюнян, А. Ж.
К 90-летию со дня рождения Гагика Хореновича Саркисяна: Вестник древней истории. - М.: Наука. - 2017. - Т. 77, № 1(Январь-Февраль-март). - С. 236-237.
----------------------------------------
Хачикян, Л.
Монография о городах древней Армении. - Коммунист. - Ер. - 1960. - 3 декабря: Саркисян Г.Х. Тигранакерт. Из истории древнеармянских городских общин. М.: Изд-во восточ. лит. - Рецензия.
----------------------------------------