ՈրոնումAcademiciansForeign members

Cover Image
փակիր այս գիրքըՎարշամով Ռոմ Ռուբենի (1927-1999)
Դիտել փաստաթուղթըՌ. Ռ. ՎԱՐՇԱՄՈՎԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
Դիտել փաստաթուղթըՌ. Ռ. ՎԱՐՇԱՄՈՎԻ ԳԻՏԱԿԱՆ, ԳԻՏԱԿԱԶՄԱԿԵՐՊԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԱԿՆԱՐԿ
Բացիր այս թղթապանակը և դիտիր բովանդակությունըՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

«Ռոմ Ռուբենի Վարշամովը հանդիսանում է համաշխարհային ճանաչում ունեցող խոշոր մասնագետ ինֆորմացիայի և կոդավորման տեսության և նրան հարող ինֆորմատիկայի միջոցների և կառավարման համակարգերի հուսալիության մաթեմատիկական տեսության բնագավառում»։

ՅՈՒ. Հ. ՇՈՒՔՈՒՐՅԱՆ

Ռոմ Ռուբենի Վարշամովը ծնվել է 1927 թ. ապրիլի 9-ին, Թբիլիսիում, ծառայողի ընտանիքում: Վախճանվել է 1999 թ. օգոստոսի 24-ին, Մոսկվայում:
1934 թ. - ընդունվել Թբիլիսիի 14-րդ արական միջնակարգ դպրոց:
1945 թ. - ավարտել վերոհիշյալ դպրոցը:
1945 թ. - ընդունվել Թբիլիսիի Պետական համալսարանի մեխանիկա-մաթեմատիկական բաժանմունք:
1952 թ. - ավարտել է Թբիլիսիի Պետական համալսարանի մեխանիկա-մաթեմատիկական բաժանմունքը մաթեմատիկա մասնագիտությամբ:
1955 թ. – ավարտել էվերոհիշյալ համալսարանի ասպիրանտուրան (հանրահաշիվ-երկրաչափության ամբիոն):
1955-1962 թթ. - աշխատել է Մոսկվայում՝ ԽՍՀՄ ՌՏԱՄ փ/ա 37 ԳՀԻ-ում, որպես ավագ գիտաշխատող:
1957 թ. - Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվ. Պետական համալսարանի մեխանիկա-մաթեմատիկական բաժանմունքի խորհրդի որոշմամբ Ռ. Ռ. Վարշամովին շնորհվել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:
1962 թ. - մրցույթով նշանակում ստանալով, տեղափոխվել է ԽՍՀՄ ԳԱ-ի ավտոմատիկայի և հեռուստամեխանիկայի ինստիտուտ որպես ավագ գիտաշխատող:
1962 թ. - ԽՍՀՄ ԳԱ ԱՀԻ-ի գիտական խորհրդի որոշմամբ Ռ. Ռ. Վարշամովին շնորհվել է ավագ գիտաշխատողի կոչում «ավտոմատ կառավարում և կարգավորում» մասնագիտությամբ:
1966 թ. - Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվ. Պետական համալսարանի և ԽՍՀՄ ԳԱ ԱՏԻ-ի համատեղ գիտ. խորհրդում Ռ. Ռ. Վարշամովը պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն և Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի որոշմամբ նրան շնորհվել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան:
1968 թ. - փետրվարի 1-ին տեղափոխվել է Երևան և ստանձնել էՀԽՍՀ ԳԱ-ի և ԵՊՀ Հաշվողական կենտրոնի, գիտական գծով, փոխտնօրենի պաշտոնը:
1969 թ. - Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի կողմից Ռ. Ռ. Վարշամովին շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչում «տեսական կիբեռնետիկա» մասնագիտությամբ:
1970 թ. – ստանձնել է իր իսկ նախաձեռնությամբ ՀԽՍՀ ԳԱ-ի նախագահությանը կից ստեղծված Կիբեռնետիկայի և ռադիոէլեկտրոնիկայի գիտական խորհրդի (հետագայում՝ Ինֆորմատիկայի գիտական խորհուրդ) նախագահի պաշտոնը:
1970 թ. - նշանակվել է ՀԽՍՀ ԳԱ-ի և ԵՊՀ Հաշվողական կենտրոնի տնօրենի պաշտոնում:
1971-1999 թթ. - զբաղեցրել է ՀԽՍՀ ԳԱ-ի և ԵՊՀ Հաշվողական կենտրոնի բաժնի վարիչի պաշտոնը , միաժամանակ, ղեկավարել է իր կողմից ստեղծված Կոդավորման ևտեղեկատվության տեսության լաբորատորիան:
1977 թ. - ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ:
1986 թ.՝ - ՀԽՍՀ ԳԱ-ի և Օսակայի (Ճապոնիա) միջև կոդավորման տեսության բնագավառում երկկողմանի համագործակցության շրջանակներում, Դիլիջանում, անցկացված առաջին համազրույցի կազմկոմիտեի նախագահ:
1990 թ. - ընտրվել է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս «Ինֆորմատիկա և ավտոմատիկա» մասնագիտությամբ:

Ռոմ Ռուբենի Վարշամովը ծնվել է 1927 թ. ապրիլի 9-ին, Թբիլիսի քաղաքում, ծառայողի ընտանիքում: 1934 թ. ընդունվել և 1945 թ. ավարտել է Թբիլիսիի 14-րդ արական միջնակարգ դպրոցը: 1945 թ. ընդունվել և 1952 թ. ավարտել է Թբիլիսիի Պետական համալսարանի մեխանիկա-մաթեմատիկական բաժանմունքը մաթեմատիկա մասնագիտությամբ: Համալսարանը ավարտելուց հետո մնացել է ասպիրանտուրայի հանրահաշիվ-երկրաչափության ամբիոնում, որն ավարտել է 1955 թ.:
1955-1962 թթ. աշխատել է Մոսկվայում՝ ԽՍՀՄ ՌՏԱՄ փ/ա 37 ԳՀԻ-ում որպես ավագ գիտաշխատող: 1962 թ., մրցույթով նշանակում ստանալով, տեղափոխվել է ԽՍՀՄ ԳԱ-ի ավտոմատիկայի և հեռուստամեխանիկայի ինստիտուտ որպես ավագ գիտաշխատող: 1957 թ. Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվ. Պետական համալսարանի մեխանիկա-մաթեմատիկական բաժանմունքի խորհրդի որոշմամբ Ռ. Ռ. Վարշամովին շնորհվել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան: 1962 թ. ԽՍՀՄ ԳԱ ԱՀԻ-ի գիտական խորհրդի որոշմամբ Ռ. Ռ. Վարշամովին շնորհվել է ավագ գիտաշխատողի կոչում «ավտոմատ կառավարում և կարգավորում» մասնագիտությամբ:
1966 թ. Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվ. Պետական համալսարանի և ԽՍՀՄ ԳԱ ԱՏԻ-ի համատեղ գիտ. խորհրդում Ռ. Ռ. Վարշամովը պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն և Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի որոշմամբ նրան շնորհվել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան: 1968 թ. ՀԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի նախագահության հրավերով Ռ. Ռ. Վարշամովը տեղափոխվել է Երևան և ստանձնել էՀԽՍՀ ԳԱ-ի և ԵՊՀ Հաշվողական կենտրոնի, գիտական գծով, փոխտնօրենի պաշտոնը, 1970 թ. նշանակվել է տնօրենի պաշտոնում, իսկ 1971-1999 թթ. զբաղեցրել է բաժնի վարիչի պաշտոնը,միաժամանակ, ղեկավարել է իր կողմից ստեղծված Կոդավորման ևտեղեկատվության տեսության լաբորատորիան:
Գիտական գործուղումների է մեկնել Հոլանդիա, Հունգարիա, Չեխոսլովակիա, Իտալիա, ԱՄՆ, Ֆինլանդիա, Ճապոնիա (միջազգային գիտաժողովներ, դասախոսություններ): Հետագայում աշխատել է կոդավորման համակարգերի և ինֆորմատիկայի մշակման մաթեմատիկական մեթոդների և ծրագրային ապահովման բաժնի վարիչ և, միաժամանակ, ՀԽՍՀ ԳԱ-ի Ինֆորմատիկայի գիտական խորհրդի նախագահ: 1969 թ. Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի կողմից Ռ. Ռ. Վարշամովին շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչում «տեսական կիբեռնետիկա» մասնագիտությամբ:
1977 թ. ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ:
1990 թ. ընտրվել է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս:
Բավականին երկար ժամանակ Ռ. Ռ. Վարշամովը բեղմնավոր կերպով աշխատել է կապի հուսալիության և արդյունավետության մաթեմատիկական պրոբլեմների վրա, հետազոտության բնագավառ՝ որում կենտրոնացել են նրա հիմնական հետաքրքրությունները:
Այդ ժամանակահատվածում, բաց և հատուկ մամուլում, տպագրվել են են գալիս Ռ. Ռ. Վարշամովի կողմից ստացված մի շարք հիմ նարար արդյունքներ, որոնք հարստացրել են գիտությունը առաջնահերթ կարևորություն ունեցող հետազոտություններով, որոնցից շատերը դրվել են նրա կողմից ստեղծված գիտական նոր ուղղության՝ գծային կոդավորման տեսության հիմքում: Դրանցից առավել նշանավորը՝«Ազդանշանների թվի գնահատումը սխալներ ուղղող կոդերում» [5], ստացավ լայն ճանաչում, դարձավ դասական և հայտնի է համաշխարհային գրականության մեջ «Վարշամով-Հիլբերտի սահման» անունով: Դա խորհրդային կոդավորման տեսության դպրոցի առաջին միջազգային ճանաչումն էր:
Այդ ժամանակ Ռ. Ռ. Վարշամովը աշխատում էր Մոսկվայի պաշտպանական արդյունաբերության առաջատար ձեռնարկություններից մեկում, ինչը և, հիմնականում, կանխորոշեց նրա հետագա գիտական գործունեության բնույթը: Նրա կողմից մշակված մաթեմատիկական մեթոդները թույլ տվեցին լուծել ղեկավարման հատուկ համակարգերի ստեղծման վերաբերյալ մի շարք դժվարագույն տեխնիկական խնդիրներ [12, 72-86], որոնք վերաբերում էին կառավարման հատուկ համակարգերի ստեղծմանը: Բացի դրանից, այդ ժամանակամիջոցում, բաց մամուլում ի հայտ են գալիս Ռ. Ռ. Վարշամովի մի շարք յուրօրինակ հետազոտություններ, որոնց մեջ ամենանշանակալիցներից էին կոդավորման հիմնական թեորեմի ապացույցը [3,4], որը ելակետ հանդիսացավ կոդերի տեսության մաթեմատիկական զարգացման համար [9,11,13,17,25,35], կապակցված պարամետրերով գծային կոդերի կառուցման մեթոդների մշակումը 6,9, որը հետագայում հիմք հանդիսացավ «Վարշամով-Գրայսմեր»-ի սահմանը ստանալու համար [17]և, ի վերջո, ցիկլիկ կոդերի նոր դասի հայտնագործումը [13], որը, հետագայում, գրականության մեջ հայտնի դարձավ «Բոուզ-Չոուդհուրի-Հոկվինգեմի կոդեր» անվամբ:
Հաջորդ նշանակալից շրջանը Ռ. Ռ. Վարշամովի գիտական գործունեության մեջ եղավ նրա աշխատանքը ԽՍՀՄ ԳԱ-ի ավտոմատիկայի և հեռուստամեխանիկայի ինստիտուտում (հետագայում՝ Վ. Ի. Լենինի շքանշանակիր կառավարման պրոբլեմների ինստիտուտ), որը էապես ընդարձակեց նրա գիտական հետաքրքրությունների շրջանակը: Կապի տեսության հետ միասին նախկինում մշակված որոշ մաթեմատիկական մեթոդներ և նոր հետազոտություններ օգտագործվեցին նաև ավտոմատների տեսության կարևորագույն խնդիրների լուծման, հուսալի ռելեային կառուցվածքների սինթեզի ժամանակ, և մեծ տեղեկատվական-հաշվիչ կառավարման համակարգերի կառուցման հարցերում [10,15,16,18,29,30,36]:
Երկրորդ գիտական ուղղությունը, որին Ռ. Ռ. Վարշամովը հատուկ ուշադրություն է դարձրել, հանդիսանում է վերջավոր դաշտերում չբերվող բազմանդամների կառուցման պրոբլեմը, որը բացառիկ գիտական և կիրառական նշանակություն ունի: Դեռևս իր առաջին աշխատության մեջ [23] Ռ. Ռ. Վարշամովը հիմք դրեց վերջավոր դաշտերում չբերվող բազմանդամների սինթեզի օպերատորային մեթոդին, և, որպես իր հիմնական թեորեմի մասնավոր դեմք, ստացավ նախկինում հայտնի բոլոր նմանօրինակ դասական արդյունքները [31,54,55]:
Հետագայում նա զարգացրեց իր հետազոտությունները և ստեղծեց ժամանակակից հանրահաշվի նոր ուղղություն՝ վերջավոր դաշտերում բազմանդամների բերման կառուցվածքային տեսությունը [14,25,30,32,37,43,47,48-50,53-55,57,63-67,69,70,73]:
Եվ վերջապես, համեմատաբար ոչ այնքան հեռու անցյալում, [74] նրա կողմից մշակվեց ժամանակակից հանրահաշվի կենտրոնական պրոբլեմներից մեկի՝ վերջավոր դաշտերում նախապես տրված աստիճանի և բացահայտ տեսքի չբերվող բազմանդամների սինթեզի պրոբլեմի լուծման մոտեցումը:
1964 թ. սկսած Ռ. Ռ. Վարշամովը զբաղվել է դիսկրետ ոչ սիմետրիկ կապուղիներով դժվար հետազոտվող կոդավորման համակարգերի մշակմամբ:
Այդ շրջանի ամենանշանակալի արդյունքն է աղավաղման բնույթի նկատմամբ լավագույն գծային ենթատարածության անփոփոխության հիմնական թեորեմի ապացուցումը[19]: Այդ թեորեմը հանդիսացավ կոդավորման տեսության հիմնական դրույթի նոր ձևակերպում, որը արմատապես փոխեց պատկերացումները լավագույն ոչ սիմետրիկ կոդերի կառուցման հնարավորությունների մասին [20-22, 24-28,33,38,40,41,45,46,51,52]: Նա շատ մեծ դեր խաղաց նաև ոչ սիմետրիկ կոդերի տեսության հետագա զարգացման գործում, ուրվանշելով հետազոտությունների առվել արդյունավետ ուղիներ, որոնք տարբերվում են ավանդականներից: Դրանից շատ չանցած «Դիկսոնի կոմբինատորական պրոբլեմի լուծման հետ առնչվող ոչ սիմետրիկ կոդավորման համակարգերի կառուցման ընդհանուր մեթոդ» աշխատությունում Ռ. Ռ. Վարշամովին հաջողվեց ստանալ միաժամանակ երկու չլուծված խնդիրների լիակատար լուծում: Այդ խնդիրներից մեկը՝ Դիկսոնի պրոբլեմը, ավելի քան 60 տարվա վաղեմություն ուներ: Այդ արդյունքները հրատարակվեցին ԱՄՆ-ում [51,56] և խմբագրական հանձնաժողովի որոշմամբ մտցվեցին ամերիկյան IEEE Transaction on Information Theory ամսագրի ընտիր աշխատությունների ցուցակի մեջ:
Այդ բնագավառում Ռ. Ռ. Վարշամովի աշխատությունների կարևորության վկայությունն է հանդիսանում ամերիկյան «ԽՍՀՄ-ում կոդավորման տեսության զարգացման ամփոփում» (Արլինգտոն, Վիրջինիա, 22209), որը պատրաստված էր ինֆորմացիոն գիտությունների վարչության համար, ռազմա-օդային ուժերի գիտական հետազոտությունների գերատեսչության և օդային-տիեզերական հետազոտությունների գերատեսչության համար, որտեղ ասված է. «Մասնակի և լրիվ ոչ սիմետրիկ կապուղիներում սխալների ուղղման համար կոդերի կառուցումը և գնագատումը Խորհրդային Միությունում սկսեց զարգանալ 1964 թ. և այդ բնագավառի առաջադիմությունը կատարվեց բացարձակապես շնորհիվ Ռ. Ռ. Վարշամովի աշխատությունների: Կարելի է եզրակացնել, որ Խորհրդային Միությունում ոչ սիմետրիկ կոդերի շարադրումը շատ ավելի խորն է և լիարժեք, քան ԱՄՆ-ում: Ամենանշանակալի ավանդը Խորհրդային Միությունում ոչ սիմետրիկ կոդերի տեսության զարգացման մեջ պատկանում է Ռ. Ռ. Վարշամովին, առանց որի ԽՍՀՄ գերազանցությունը այդ բնագավառում անհնարին կլիներ:»
Ռ. Ռ. Վարշամովի աշխատությունների լայն ճանաչումը ամբողջ աշխարհում դարձնում են նրան հանրահաշվական կոդավորման տեսության դպրոցի հանրաճանաչ առաջնորդ: Ռ. Ռ. Վարշամովը շատ ժամանակ է տրամադրել ասպիրանտների (նաև Հայաստանից) հետ աշխատանքին, ինչը մեծապես նպաստել է ՀԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի, Երևանի պետական համալսարանի և Պոլիտեխնիկական ինստիտուտի հետ գիտական կապերի ստեղծմանը: Այդ նույն ժամանակահատվածում է նա սկսել իր մանկավարժական գործունեությունը՝ Պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, հետո նաև Երևանի պետական համալսարանում կարդալով հատուկ դասընթացներ կիրառական մաթեմատիկայի և տեղեկատվության տեսությունից: Միաժամանակ տարբեր լսարաններում Ռ. Ռ. Վարշամովի՝ դասախոսություններ կարդալու նպատակը կիբեռնետիկայի ևռադիոէլեկտրոնիկայի գաղափարների մասսայականացումն էր: Շնորհիվ այդ ուղղությամբ կատարված աշխատանքների, 1970 թ. ,Ռ. Ռ. Վարշամովի նախաձեռնությամբ, ՀԽՍՀ ԳԱ-ի նախագահությանը կից ստեղծվեց Կիբեռնետիկայի և ռադիոէլեկտրոնիկայի գիտական խորհուրդը, որը հետագայում վերանվանվեց Ինֆորմատիկայի գիտական խորհրդի: Որպես գիտական ծրագիր Խորհուրդը հաստատեց այն այն աշխատությունը [58], որի մեջ, հիմնվելով իր գիտական գործունեության բազմամյա փորձի վրա, Ռ. Ռ. Վարշամովը շարադրել է իր տեսակետը կիրառական մաթեմատիկայի՝ որպես ինֆորմատիկայի տեսական հիմունքների, զարգացման մեթոդաբանական առանձնահատկությունների վերաբերյալ: Լինելով այդ խորհրդի նախագահը, նա ձեռնարկեց հանրապետական հանրահաշվային կոդավորման տեսության սեմինարի ստեղծումը, որը լայն գիտական ճանաչում ստացավ:
Ռ. Ռ. Վարշամովի ղեկավարությամբ Հայաստանում տեսական – տեղեկատվական հետազոտությունների ճակատի ընդլայնումը բերեց տեղեկատվության տեսության բնագավառի մի շարք կարևորագույն խնդիրների լուծմանը էլեկտրոնային հաշվիչ տեխնիկայի և տարածության մեջ կառավարման հուսալիության խնդիրների կիրառմամբ: Ռ. Ռ. Վարշամովի մեծաքանակ աշխատությունների մեջ առանձնահատուկ տեղ են զբաղեցնում այն հետազոտությունները, որոնք նվիրված են կոդավորման համակարգերում հաջորդման արագության բարձրացմանը [38-42,52,59-62,68,71], որոնցում դիտարկվում է գրականության մեջ հայտնի համանման համակարգերի հաղորդման արագությունը գերազանցող արագություն ունեցող ազդանշանների գծային խանգարումների նկատմամբ կայուն համակարգերի կառուցվածքի սկզբունքորեն նոր հիմնական տեսակետը, նաև՝ տվյալների հաջորդման ադապտիվ համակարգերի սինթեզին [60,61,71,75], որտեղ հիմք է դրված իրենց կառուցվածքը հեշտությամբ (դիստանցիոն) վերակառուցող, տիեզերական կապուղիներով տվյալների հաղորդման համար սարքավորումների մշակմանը:
Ռ. Ռ. Վարշամովի գլխավորությամբ մշակված առաջին գործող սարքը տեղադրվեց ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի Գիտության և տեխնիկայի պետական կոմիտեի կառավարման կազմակերպման պրոբլեմների ինստիտուտում:
Ինֆորմատիկայի համար շատ կարևոր եղան նաև Ռ. Ռ. Վարշամովի՝ ինֆորմատիկայի միջոցների ընդհանուր հուսալիության տեսության զարգացումը նշանակալից չափով կանխորոշող հիմնային հետազոտությունները [16,17,75,80]. դրանցում, մասնավորապես, հիմքեր են դրված աղավաղումների առկայությամբ Շեննոնի կոդավորման տեսության գործնական իրականացման համար, ինչպես նաև, մշակված են մեթոդներ մեծ ինֆորմացիոն-հաշվիչ համակարգերում չվավերացված ներթափանցումների դեմ պայքարելու համար: Համաշխարհային գիտության առջև Ռ. Ռ. Վարշամովի վաստակի պաշտոնական ընդունման բացարձակ վկայությունն է հանդիսանում այն հանգամանքը, որ նա բազմիցս ընտրվել է տարբեր երկրներում անցկացված տեղեկատվության տեսությանը նվիրված միջազգային գիտաժողովների կազմկոմիտեների անդամ, նաև այն հրավերը, որ նա ստացել է երկու ականավոր աշխարհահռչակ գիտնականների հետ միասին Աշկելոնում (Իսրայել) հանրահաշվական կոդավորման տեսության ամփոփիչ դասախոսությամբ հանդես գալու համար ինֆորմացիայի տեսության հիմնադիր Կլոդ Շեննոնի «Կապի մաթեմատիկական տեսություն» դասական աշխատության 25-ամյակի կապակցությամբ:
Ռ. Ռ. Վարշամովի կողմից ղեկավարվող հայկական կոդավորման դպրոցի ճանաչման ևս մեկ վկայությունն էլ երկկողմանի համագործակցության հաստատումն էր ՀԽՍՀ ԳԱ-ի և Օսակայի (Ճապոնիա) միջև կոդավորման տեսության բնագավառում: 1986 թ. Դիլիջանում՝ նշված համագործակցության շրջանակներում, հաջողությամբ անցկացվել է առաջին համազրույցը, որի կազմկոմիտեի նախագահն էր Ռ. Ռ. Վարշամովը: Տեսական հետազոտությունների հետ մեկտեղ Ռ. Ռ. Վարշամովը ունի նաև մի շարք գյուտեր, որոնք բնութագրում են նրան որպես ընդունակ և խոհուն պրակտիկի: Երևանում կառուցված «Պոլինոմ» մասնագիտացված մեքենան (հեղ.՝ Ռ. Ռ. Վարշամով) մեծապես նպաստեց չբերվող բազմանդամների և նրանց պարբերությունների աղյուսակների եզակի հավաքածուի կազմման հետազոտական աշխատանքների հաջող անցկացմանը: Այդ աշխատանքը իր որակով և ծավալով զգալիորոն գերազանցել է համաշխարհային գրականության մեջ եղած համանման աշխատանքները: «Պոլինոմ»-ի առաջին օրինակը ինտեգրալ սխեմաներով պատրաստվել է Գրոզնիում՝ ԽՍՀՄ գործիքաշինության նախարարության հատուկ նախագծա-կոնստրուկտորական բյուրոյում և ներդրվել է Մոսկվայի առաջատար ձեռնարկություններից մեկում: Բեղմնավոր աշխատանքը, լայն թեմատիկան նպաստավոր հող են ստեղծել բարձորակ գիտական կադրերի պատրաստման համար. Ռ. Ռ. Վարշամովի գիտական ղեկավարության ներքո հաջողությամբ թեկնածուական ատենախոսություններ են պաշտպանել մի մեծ խումբ ասպիրանտներ և հայցորդներ Հայաստանից, Մոսկվայից, Կազանից, Վրաստանից, ԳԴՀ-ից և Բուլղարիայից:
Ռ. Ռ. Վարշամովի կողմից է ստեղծվել ԽՍՀՄ-ում հանրահաշվական կոդավորման տեսության բնագավառի առաջատար գիտական դպրոցներից մեկը:

Вывод конечной формулы чисел Бернулли. Сб. научных трудов студ. ТГУ. – 1953. - № 8.
----------------------------------------
Элементарное доказательство обобщенной теоремы Бонзе. Сб. научных трудов студ. ТГУ. – 1953. - № 6.
----------------------------------------
Вопросы общей теории линейного кодирования. Научно-техн. сбор. МРТП СССР. – 1957. – Вып. 1.
----------------------------------------
Выделение максимальной подгруппы из группы Gn. Труды научно-техн. общества им. А. С. Попова. – Изд. АН СССР, 1957.
----------------------------------------
Оценка числа сигналов в кодах с коррекцией ошибок. ДАН СССР. – 1957. – Т. 117, № 5. – С. 739-741. Математика.
----------------------------------------
Вопросы общей теории линейного кодирования : диссертация кандидата физико-математических наук : 01.00.00. - Москва, 1958. - 125 с.
----------------------------------------
Линейные коды, корректирующие многократные ошибки. Научно-техн. сб. ГК СМ СССР по радиоэлектронике. – 1958. – Вып. 3.
----------------------------------------
Метод изоморфного присоединения абелевых групп в теориикодирования. Труды научно-техн. общества им. А. С. Попова. – Изд. АН СССР, 1958. - № 1.
----------------------------------------
Оценка максимального числа сигналов в кодах со связанными параметрами. Научно-техн. сб. ГК СМ СССР по радиоэлектронике. – 1958. – Вып. 2.
----------------------------------------
Вопросы общей теории линейного кодирования [Текст] : Автореферат дис., представл. на соискание учен. степени кандидата физ.-матем. наук / Моск. ордена Ленина и ордена Труд. Красного Знамени гос. ун-т им. М. В. Ломоносова. - Москва : [б. и.], 1959. - 10 с.
----------------------------------------
Некоторые вопросы математической теории линейных кодов. Труды НТО РиЭ им. А. С. Попова. – М.: Изд. АН СССР, 1959.
----------------------------------------
О методе линейного кодирования с исправлением ошибок в передаваемых сигналах. Сб. трудов НТО РиЭ им. А. С. Попова. Госэнергоиздат,1959. – Вып. 3.
----------------------------------------
Современное состояние в области построения сигналов. Тр. научно-техн. конф. по телемеханике. – М.:Изд. АН СССР, 1959.
----------------------------------------
Изобретение. Комитет по делам изобрет. и открытий при СМ СССР. Ав св. № 21619. – 1960.
----------------------------------------
Новый метод построения линейных оптимальных кодов. Труды НТО РиЭ им. А. С. Попова. – Изд. АН СССР, 1960.
----------------------------------------
Применение теории конечных полей к синтезу надежных структур. Труды международного симпозиума по теории релейных устройств и конечных автоматов. – М. – 1962. – С. 53-78. Соавтор: В. М. Остиану.
----------------------------------------
Решение на ЭЦВМ задач построения неприводимых полиномов в поле вычетов по модулю 2. Сб. научных трудов МО, СССР. – 1962. – С. 170-275. Соавтор: Ю. А. Кожевников.
----------------------------------------
Структурная устойчивость и надежность релейных устройств. «Техническая кибернетика». – М.: Изд. АН СССР, 1963. Соавтор: М. А. Гаврилов.
----------------------------------------
Математические методы повышения надежности реальных систем связи. «Техническая кибернетика». – М.: Изд. АН СССР, 1964. - № 4.
----------------------------------------
Несимметричные системы кодирования. Труды Всесоюзного симпозиума по внедрению избыточности в информационных системах. – М.: «Наука», 1964. – С. 17-28.
----------------------------------------
Об одной теореме из теории приводимости полиномов. ДАН СССР. – 1964. – Т. 156, № 6. – С. 1308–1311. Кибернетика и теория регулирования.
----------------------------------------
О некоторых особенностях линейных кодов, корректирующих несимметрические ошибки. ДАН СССР. – 1964. – Т. 157, № 3. – С. 546–548. Кибернетика и теория регулирования.
----------------------------------------
Оценка числа сигналов в кодах с коррекцией несимметричных ошибок. Автоматика и телемеханика. – 1964. – Т. XXV, № 2.
----------------------------------------
Оценка числа сигналов одного класса корректирующих кодов. Автоматика и телемеханика. – 1964. – Т. XXV, № 7.
----------------------------------------
К вопросу разложимости полиномов над полем. Известия АН Груз. ССР. – 1965. Соавтор: Г. Г. Ананиашвили.
----------------------------------------
К математической теории кодов. Докторская диссертация физ.- мат. наук. – МГУ, 1965.
----------------------------------------
К математической теории кодов : диссертация доктора физико-математических наук : 01.00.00. - Москва, 1965. - 97 с.
----------------------------------------
К математической теории кодов [Текст] : Автореферат дис. на соискание учен. степени доктора физ.-мат. наук / АН СССР. Ин-т автоматики и телемеханики (техн. кибернетики). - Москва : [б. и.], 1965. - 16 с.
----------------------------------------
К математической теории несимметрических систем кодирования. “Rev. Raun Math. Pures appl”. – 1965. – V. 10, № 2.
----------------------------------------
К математической теории несимметричных систем кодирования. Труды II Всесоюзной конф. по теории кодирования и ее приложениям. – 1965.
----------------------------------------
Код, исправляющий одиночные несимметричные ошибки. Автоматика и телемеханика. – 1965. Соавтор: Г. М. Тененгольц.
----------------------------------------
К теории несимметрических кодов. ДАН СССР. – 1965. – Т. 164, № 4. – С. 757–760. Кибернетика и теория регулирования.
----------------------------------------
К теории приводимости полиномов в поле. Сб. “Абстрактная и структурная теория релейных устройств”. - М.: “Наука”, 1965.
----------------------------------------
Математические методы повышения надежности передачи информации по несимметрическому каналу. Сб. “Структурная и абстрактная теория релейных устройств”. – М.: “Наука”, 1965.
----------------------------------------
Научные проблемы в области теории релейных устройств и конечных автоматов корректирующих кодов и структурной надежности. ИАТ(ТК) Госкомитета приборостроения и АН СССР. – М. – 1965. Соавторы: М. Гаврилов, П. П. Пархоменко и др.
----------------------------------------
Об одной арифметической функции, имеющей приложение в теории кодирования. ДАН СССР. – 1965. – Т. 161, № 3. – С. 540–543. Кибернетика и теория регулирования.
----------------------------------------
Применение теории конечных полей к теории корректирующих кодов и синтезу надежных релейных структур. Труды Международного симпозиума ИФАК. – М.: “Наука”, 1965. – С. 376-378. Соавтор: В. М. Остиану.
----------------------------------------
Проблемы кодирования и надежности релейных устройств. Ч. 1. “К теории несимметричных кодов”. Труды III Всесоюзн. конф. по автоматическому управлению технической кибернетики. – М.: “Наука”, 1965. – С. 23-31.
----------------------------------------
Математические методы повышения надежности реальных систем связи. Bull Math de la Soc. RPR. – 1966. – V. 8(56). – PP. 307-315.
----------------------------------------
Техническая кибернетика. Проблемы управления в информации. – Изд. “Наука”, 1966. Под ред. В. А. Трапезникова.
----------------------------------------
Коды, исправляющие сплошные пачки несимметричных ошибок. Труды I конференции М. С. ВЦ АН Арм. ССР и ЕрГУ. – 1969. – Т. II. – С. 12-25.
----------------------------------------
Нелинейные бинарные коды, исправляющие одну и две соседние ошибки для асимметричных каналов. Труды I конференции М. С. ВЦ АН Арм. ССР и ЕрГУ. – 1969. – Т. II. – С. 3-11.
----------------------------------------
Устройство для декодирования. Изобретения, пром. образцы, товарные знаки, №28338, 1969. Соавтор: Г. М. Тененгольц.
----------------------------------------
Устройство для кодирования. Изобретения, пром. образцы, товарные знаки, № 226279, 1969. Соавтор: В. А. Аракелов.
----------------------------------------
Класс кодов, исправляющий две несимметричные ошибки. Математические вопросы кибернетики и вычислительной техники. – Ер.: АН АрмССР, 1970. – Вып. 6. – С. 54-58. Соавтор: Э. П. Зограбян.
----------------------------------------
Коды, исправляющие пачки несимметричных ошибок. Труды IV Симпозиума по проблеме избыточности в информационных системах. – 1970. – Т. I. Соавтор: Э. Р. Зограбян.
----------------------------------------
К теории самодвойственных полиномов над конечными полями. Bull. Math. de la Soc. RPR. – 1970. - V. 14. Соавтор: Г. А. Гараков.
----------------------------------------
К теории самодвойственных полиномов над полем Галуа. Математические вопросы кибернетики и вычислительной техники. – Ер.: АН АрмССР, 1970. – Вып. 6. – С. 5-17.
----------------------------------------
Математические вопросы кибернетики и вычислительной техники: Теория информации и кодирования / АН АрмССР, ЕрГУ. Вычислительный центр; Отв. ред. Р. Р. Варшамов.- Ер.: Изд-во АН АрмССР, 1970.- 142 с.
----------------------------------------
Об одном классе циклических кодов. Проблемы кибернетики. – 1970. – Вып. 22. – С. 157-166.
----------------------------------------
Общий метод построения асимметрических систем кодирования, связанный с решением комбинаторной задачи Диксона. ДАН СССР. – 1970. – Т. 194, № 2. – С. 284–287. Кибернетика и теория регулирования.
----------------------------------------
Устройство для анализа приводимости полиномов. Изобретения, пром. образцы, товарные знаки, №257148, 1970.
----------------------------------------
On a General method in Coding theory Associated with the Solution of a Combinatorial Problem of Dixon. Abstracts of pers of International Symposium Informat.Theory Noord-wejk. – Holland. – 1970. – P. 6.
----------------------------------------
К исследованию алгебраической структуры периодических рекуррентных последовательностей. Изв. АН Арм.ССР. Математика. – 1971. – Т. 6, № 5. – С. 379-385. Соавтор: В. А. Аракелов.
----------------------------------------
Основы конструктивной теории приводимости полимонов над полем Галуа. International journal Acta Cybernetica. – 1971. – V. 18.
----------------------------------------
On a General method in the Theory of Coding to the solution of a Combinatorial problem of Dixon. IEEE Transactions on Information Theory. – USA. – 1971.
----------------------------------------
Sur une methode de la theory mathematiques de codes. Les theses du symposium international sur la théorie des automates. – 1971.
----------------------------------------
The principle constructive theory of polynomials over Galois fields. International journal Acta Cybernetica. – 1972. - V. 19.
----------------------------------------
Некоторые вопросы конструктивной теории приводимости полиномов над конечными полями. Проблемы кибернетики. – М.: Изд. “Наука”, 1973.
----------------------------------------
Об одном линейном операторе в поле Галуа и его приложении. Studia scietiarum Mathematicarum Hungarica. – 1973. – PP. 5-19.
----------------------------------------
Операторные подстановки в поле Галуа и их приложение. ДАН СССР. – 1973. - Т. 211, № 4. - С. 768–771. Математика.
----------------------------------------
A class of codes for asymmetric channels and a problem from the additive theory of numbers. IEEE Trans on information theory. – 1973. - V. 19, № 1.
----------------------------------------
Методологические особенности развития прикладной математики как теоретической базы кибернетики. – Изд. АН Арм.ССР, 1974.
----------------------------------------
Методы увеличения мощности линейных корректирующих кодов. Труды VI конф. по теории кодирования. – 1975. Соавтор: А. М. Аветисян.
----------------------------------------
О возможностях увеличения мощности линейных корректирующих кодов. ДАН СССР. – 1975. -Т. 223, №1. – С. 60–63. Кибернетика и теория регулирования.
----------------------------------------
О возможностях увеличения скорости передачи кодов Хаминга. Сообщение АН Груз.ССР. – 1975. – Т. 77, № II. Соавтор: Д. Н. Геворкян.
----------------------------------------
Об одном методе построения примитивных полиномов над конечными полями. Труды VI Всесоюзного симпозиума по проблемам избыточности в информационных системах. Т. I. – Ленинград, 1977. – С. 101-113.
----------------------------------------
Построение оптимальных кодов, исправляющих пачки ошибок. Труды II Венгерской конф. по выч. технике. Ч. II. – Будапешт, 1977. - С. 905-909.
----------------------------------------
Об одном методе синтеза неприводимых полиномов над конечным полями. ДАН Арм. ССР. – 1978. – Т. 66, № 4. – С. 197-199. Соавтор: А. Антонян.
----------------------------------------
Устройство для определения вычетов. Изобретения, пром. образцы, товарные знаки, № 660014, 1978.
----------------------------------------
A recurrent method of construction irreducible polynomials over GF (2). Proceedings of the Summer school on Algebr. Coding theory Udine. – Italy. – 1978.
----------------------------------------
About one class of error-correcting codes. The fifth international symposium on Information theory. – Moscow-Tbilisi, 1979. Соавтор: А. М. Аветисян.
----------------------------------------
A general method of conctruction irreducible polynomials over GF (q) Proceedings of the Summer school on Algebr. Coding theory Udine. – Italy. – 1979.
----------------------------------------
On one new general method of construction irreducible polynomials over GF (q). The fifth international symposium on Information theory. – Moscow-Tbilisi, 1979.
----------------------------------------
Об одном методе построения примитивных полиномов над конечными полями. Сообщение АН Груз. ССР. – 1980. - Т. 99, № 1.
----------------------------------------
On one class of adaptive codes. International colloquium on Information theory. – Budapest, Hungary. - August, 1981.
----------------------------------------
Об одном общем результате первого случая Последней теоремы Ферма. ДАН Арм. ССР. – 1982. – Т. 75, № 3. – С. 120-122.
----------------------------------------
Об одном методе построения неприводных полиномов над конечными полями. ДАН Арм. ССР. –1984. – Т. 79, № 1. – С. 26-28.
----------------------------------------
Общий метод синтеза неприводимых полиномов над полями Галуа. ДАН СССР. – 1984. - Т. 275, № 5. – С. 1041–1044.
----------------------------------------
Общий метод повышения надежности информатики. Труды Международного коллоквиума АН Арм. ССР и университета г. Осака(Япония). – 1987.
----------------------------------------
Об одной теореме теории чисел и вывод конечной формулы чисел. Математические вопросы кибернетики. – 1988. – Вып. IX.
----------------------------------------
Об одном диофантовом уравнении. Математические вопросы кибернетики. – 1988. – Вып. IX.
----------------------------------------
О некоторых новых результатах Последней теоремы Ферма. Математические вопросы кибернетики. – 1988. – Вып. IX.
----------------------------------------
Рекуррентный метод построения неприводимых полиномов над полем. Математические вопросы кибернетики. – 1988. – Вып. IX.
----------------------------------------
On the one method of definition logarithms in finite filds. Preceedinas of International Colloquium on Coding Theory. – Osaka, japan, 1988.
----------------------------------------
Об одном классе операторов в конечных полях. Доклады НАН РА. – 1993. – Т. 94, № 2. – С. 73-82.
----------------------------------------
Об одном способе упорядочивания множества целых чисел. Доклады НАН РА. – 1995. – Т. 95, № 3. – С. 131-140.
----------------------------------------
Второй способ доказательства Великой теоремы Ферма методом сдвига иррациональности / Г.А. Овасапян; Отв. ред.: Р. Р. Варшамов.- Ереван: Манкаварж, 1995.- 7 с.
----------------------------------------
Обобщение Великой теоремы Ферма / Г.А. Овасапян; Отв. ред.: Р. Р. Варшамов.- Ереван : АОУ, 1995.- 7 с.
----------------------------------------
Введение в новую нетрадиционную математику. Рос. акад. наук. Ин-т пробл. упр. им. В. А. Трапезникова РАН, Фонд "Пробл. упр.". - М.: СИНТЕГ, 1999. - 116 с.
----------------------------------------

Վարշամով Ռոմ Ռուբենի: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա: Անձնակազմը.- Եր., 2003.- էջ 113:
----------------------------------------
Վարշամով Ռոմ Ռուբենի: Հայկական համառոտ հանրագիտարան.- Եր.: Հայկական հանրագիտարան. հրատարակչություն, 2003.- Հ. 4.- էջ 631:
----------------------------------------
Վարշամով Ռոմ Ռուբենի: Ով ով է. Հայեր (Կենսագրական հանրագիտարան).- Եր.: Հայկական հանրագիտարան. հրատարակչություն, 2007.- Հ. 2.- էջ 552:
----------------------------------------
Վարշամով Ռոմ Ռուբենի: Հայկական սովետական հանրագիտարան.- Եր.: ՀՍՍՀ ԳԱ,Հայկ.սով. հանրագիտարանի գլխ. խմբ., 1985. – Հ. 11.- էջ 341-342:
----------------------------------------
Варшамов Ром Рубенович. Академия наук Армянской ССР. Персональный состав 1943—1983.- Ер.: АН АрмССР, 1984. - с. 130.
----------------------------------------
Варшамов Ром Рубенович. НАН Республики Армения. Персональный состав.- Ер., 2003.- С. 52.
----------------------------------------
Памяти Рома Рубеновича Варшамова, Пробл. передачи информ., 2000.- Том 36, выпуск 3.- С. 94.
----------------------------------------