Cover Image
փակիր այս գիրքըԿարինյան Արտաշես Բալասիի (1886-1982)
Դիտել փաստաթուղթըԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Ա. Բ. ԿԱՐԻՆՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐԵԹՎԵՐԸ
Դիտել փաստաթուղթըԱԿԱԴԵՄԻԿՈՍ Ա. Բ. ԿԱՐԻՆՅԱՆԻ ԿՅԱՆՔԻ, ԳԻՏԱԿԱՆ, ՄԱՆԿԱՎԱՐԺԱԿԱՆ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՌՈՏ ԱԿՆԱՐԿ
Բացիր այս թղթապանակը և դիտիր բովանդակությունըՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Արտաշես Բալասիի Կարինյանը / Գաբրիելյան / ծնվել է 1886 թ. նոյեմբերի 24-ին Բաքվում:
Նավթաշխարհի առաջավոր ուսանող երիտասարդության շարքերում նա ականատես է եղել բանվորական գործադուլներին, ցույցերին: Ռուսական բուրժուադեմոկրատական առաջին հեղափոխության նախօրյակին` Բաքվի առաջին գիմնազիայում սովորելու ընթացքում, ակտիվորեն նպաստում է աշակերտական անլեգալ «Նաբատ» հանդեսի հրատարակությանը: Երիտասարդ Կարինյանը բացառիկ հետաքրքրություն է հանդես բերում հրապարակախոսության և գրականագիտության նկատմամբ: 1905 թ. «Բրուտ» ծածկանունով լույս է տեսել նրա «Գրականություն և կյանք» հրապարակախոսական գրքույկը` նվիրված Մաքսիմ Գորկու «Հովեկներ» պիեսին: Հայերեն «Կայծ թերթում տպագրվում է Կարինյանի «Մեր նորագույն անարխիստները» հոդվածը` «Լևոն Բրուտյան» ծածկանունով: 1906-1910 թվականներին Ա. Կարինյանը Պետերբուրգի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետի ուսանող էր: Այդ տարիները նշանակալից են եղել նրա կյանքում: Նա հանդես է եկել սոցիալ դեմոկրատական մամուլի էջերում` հին «Իսկրայական» հայերեն առաջին լեգալ «Կայծ» թերթում: 1907 թ. նա ծանոթանում է Ստեփան Շահումյանի, Սուրեն Սպանդարյանի, Ա. Ջափարիձեի, Վ. Կասպարովի հետ: 1907 թ. Ա. Կարինյանին բախտ է վիճակվում Ֆինլանդիայի Տերիոկի քաղաքում տեսնել ու լսել Վ.Ի. Լենինին: Բաքվում Ստեփան Շահումյանի ղեկավարությամբ Ա. Կարինյանը հեղափոխական աշխատանք է տանում բանվորական խմբակներում, «Բակինսկի ռաբոչի» թերթում հանդես է գալիս «Սինդիկալիստները և քաղաքական պայքարը» հոդվածով: Ցարական կառավարությունը Ա. Կարինյանին 1913 թ. արտաքսում է Բաքվից և արգելում ապրել Կովկասում: Հետագայում նա աքսորվում է Ցարիցին / Վոլգոգրադ /, որտեղից փոխադրվում է Պետերբուրգ և այնտեղ մնում մինչև 1917 թ. աշունը: Այստեղ նա տարբեր ծածկանուններով հանդես է գալիս «Պրավդայի» էջերում: Հրապարակախոսական հոդվածներում նա սուր ծաղրի է ենթարկում դեկադենտներին, ցույց է տալիս, որ պրոլետարիատի գաղափարախոսությունը միակ առաջավոր գաղափարախոսությունն է, որովհետև պրոլետարիատը ձգտում է վերակառուցել ամբողջ հին աշխարհը:
Կարինյանը իրեն հատուկ ոգևորությամբ մասնակցում է Հոկտեմբերյան մեծ հեղափոխության նվաճումների պաշտպանությանը և Անդրկովկասում սովետական կարգերի հաղթանակի համար մղվող ճակատագրական պայքարին: 1917 թ. աշնանը Կարինյանը տեղափոխվում է Բաքու, ուր Ստ. Շահումյանի և Ա. Ջափարիձեի առաջարկությամբ ընտրվում է «Բանվոր, զինվոր և նավաստի պատգամավորների Բաքվի սովետի Տեղեկագրի» գլխավոր խմբագիր: 1918 թ. ապրիլին Ստ. Շահումյանի գլխավորությամբ ստեղծվում է Բաքվի ժողկոմսովետը. Ա. Կարինյանն ընտրվում է արդարադատության կոմիսար և ակտիվ մասնակցություն է ունենում Կոմունայի գործունեությանը:
Կուսակցությունը մի խումբ կոմունիստների հետ 1921 թ. Ա. Կարինյանին ուղարկում է Սովետական Հայաստան, ուր Ա. Մյասնիկյանի գլխավորած Հայաստանի կառավարության կազմում նա դառնում է արդարադատության ժողկոմ: 1921 թ. վերջերին կուսակցության հանձնարարությամբ Ա. Կարինյանը մեկնում է արտասահման` հայ գաղութների հետ ծանոթանալու, Սփյուռքի աշխատավորությանը սովետական իշխանության քաղաքականությունը պարզաբանելու նպատակով:
Նա լինում է Պոլսում, ապա մեկնում է Աթենք, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ /Նյու Յորք, Բոստոն, Ֆիլադելֆիա/: Հայ դեմոկրատական պարբերականները տպագրել են Սովետական Հայաստանի տնտեսական վիճակի մասին, ինչպես նաև հայ և ռուս գրականությանը նվիրված նրա ակնարկները և հոդվածները:
Արտասահմանից վերադառնալուց հետո Ա. Կարինյանը երկար տարիներ վարել է կուսակցական-սովետական ղեկավար պաշտոններ, եղել է ՀՍՍՀ Կենտգործկոմի նախագահ, Լուսժողկոմի տեղակալ, բազմիցս ընտրվել է ՀԿԿ Կենտկոմի անդամ, Անդրֆեդերացիայի կենտգործկոմի նախագահության անդամ: 1941 թվականից Արտաշես Կարինյանը անցնում է գիտական աշխատանքի` սկզբում Գիտությունների ակադեմիայի Մ. Աբեղյանի անվ. գրականության ինստիտուտում, իսկ 1965 թվականից` Պատմության ինստիտուտում: Իր բազմամյա գործունեության ընթացքում Ա.Բ. Կարինյանը սերտորեն կապված է եղել գրականության, արվեստի, մշակութային կյանքի հետ; Վաստակաշատ գիտնականի գրչին են պատկանում նաև պատմահրապարակախոսական բազմաթիվ հոդվածներ, որոնք լույս են տեսել ինչպես բոլշևիկյան մամուլում, այնպես էլ տարբեր պարբերականներում: Ակադեմիկոս Կարինյանի նախաձեռնությամբ ակադեմիայում ստեղծվել է Հայ պարբերական մամուլի պատմության սեկտորը, որը և երկար տարիներ ինքն է ղեկավարել:
Բազմավաստակ գիտնականը, հասարակական-քաղաքական գործիչը միշտ բարձր է գնահատվել գիտական հասարակայնության կողմից: Նա ընտրվել է ՀՍՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ, երկար տարիներ աշխատել է որպես ՀՍՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, փոխնախագահի պաշտոնակատար: Նա եղել է ՍՍՀՄ մինիստրների սովետին առընթեր գիտության և տեխնիկայի գծով Լենինյան մրցանակներ շնորհող կոմիտեի անդամ:
Ականավոր գիտնականի ծննդյան 90-ամյակի առթիվ ՀՍՍՀ ԳԱ նախագահության որոշմամբ լույս տեսավ նրա «Ժաղովուրդների եղբայրության դրոշի ներքո» ստվարածավալ ժողովածուն, ուր ամփոփված են պարբերական մամուլի էջերում զետեղված հեղինակի գրական-քննադատական, գիտական-հրապարակախոսական ակնարկները:
Կուսակցությունը և կառավարությունը բարձր գնահատելով Ա. Կարինյանի ծառայությունները` նրան պարգևատրել են Լենինի, Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով, մեդալներով, պատվոգրերով: 1976 թ. ՍՍՀՄ Գերագույն սովետի նախագահության հրամանագրով Արտաշես Բալասիի Կարինյանին շնորհվել է Սոցիալիստական Աշխատանքի Հերոսի կոչում: